گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: با نزدیک شدن به نشست کشورهای تولیدکننده نفت در دوحه، بازار نفت با التهاب زیادی به اخبار این نشست واکنش نشان می‌دهد، روز سه‌‌شنبه نیز با انتشار برخی اخبار از توافق روسیه و عربستان بر سر طرح «فریز تولید» بهای نفت حدود 8 درصد جهش داشت و برای اولین بار در سال 2016 قیمت نفت برنت به بالای 45 دلار رسید.

بهای نفت در ژانویه سال جاری به کمتر از ۳۰ دلار رسید که کمترین قیمت ظرف ۱۳‌سال اخیر محسوب می‌شد. اما از آن زمان قیمت‌ها با شیبی ملایم رشد کرده و در حال حاضر هر دو نفت شاخص برنت و WTI به بالای ۴۰ دلار به ازای هر بشکه رسیده است. مهم‌ترین‌ عامل رشد بر قیمت نفت در این بازه احتمال توافق کشورهای تولیدکننده نفت بر سر ثابت نگه داشتن میزان تولید نفت خود در سطح ماه ژانویه است. در مجموع باید گفت که با وجود تردید‌هایی که به نشست دوحه و همچنین پایبندی تولیدکنندگان حتی در صورت توافق وجود دارد اما بازار به رشد آرام خود ادامه خواهد داد. در واقع اگر تولیدکنندگان حاضر در نشست دوحه تصمیم بگیرند تولید خود را ثابت نگه ‌دارند، کاهش تولیدی که از سوی آمریکا اتفاق می‌افتد افزایش تولید نفت ایران را جبران خواهد کرد. بر اساس آخرین گزارش سازمان کشورهای تولیدکننده نفت میزان تولید روزانه نفت ایران در ماه مارس حدود ۱۴۰ هزار بشکه رشد داشته و به ۳/ ۳ میلیون بشکه در روز رسیده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز از احتمال کاهش ۸۰۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت این کشور در سال جاری خبر داده است.

اما روز گذشته، بعد از دو روز رشد مداوم قیمت نفت در هفته جاری، در مسیر کاهشی قرار گرفت و افت یک درصدی را تجربه کرد. بر اساس آمار منتشر شده از بازار نفت توسط سایت خبری بلومبرگ، بهای نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) با نیم درصد افت نسبت به آخرین قیمت معامله شده در روز سه‌شنبه به ۶۱/ ۴۱ دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت نیز ۴/ ۰ درصد افت کرده و به ۲۷/ ۴۴ دلار به ازای هر بشکه رسید. افت قیمت نفت در روز گذشته در پی انتشار اظهارات علی النعیمی، وزیر نفت عربستان رخ داد که در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال کاهش تولید نفت این کشور تلویحا گفته است: این موضوع را به کل فراموش کرده و حتی به آن فکر هم نمی‌کند. این اظهارات نتیجه نشست دوحه را مجددا در ابهام فرو برد. همچنین افزایش شاخص دلار را نیز می‌توان به‌عنوان یکی از دلایل توقف رشد قیمت‌ها دانست. از سویی API که یک روز پیش از اداره اطلاعات انرژی آمریکا برآورد خود را از میزان حجم انبارهای نفتی آمریکا منتشر می‌کند، اعلام کرده که ذخایر نفتی این کشور در هفته گذشته ۶/ ۶ میلیون بشکه رشد داشته است. این در حالی‌است که معامله‌گران انتظار رشدی کمتر از ۵/ ۱ میلیون بشکه را داشتند.


نشست دوحه محور اخبار نفتی

روز یکشنبه کشورهای عضو اوپک و برخی از کشورهای غیر عضو در دوحه پایتخت قطر در نشستی شرکت خواهند کرد و برای توافق بر سر طرح فریز تولید نفت به منظور به تعادل رساندن بازار با یکدیگر مذاکره خواهند کرد. چند ماهی است که اخبار جسته و گریخته‌ای درخصوص این توافق به گوش می‌رسد که مهم‌ترین عامل رشد قیمت نفت ظرف دو ماه اخیر محسوب می‌شود. روز سه‌شنبه نیز برخی منابع دیپلماتیک روس اعلام کردند که روسیه و عربستان برای محدود کردن عرضه نفت به توافق دست یافته‌اند. هرچند وزارت انرژی روسیه از اظهار نظر درباره این خبر خودداری کرده است اما این خبر توانست بازار نفت را با جهش حدود دو دلاری قیمت‌ها مواجه کند. خبرگزاری اینترفکس روسیه به نقل از منابع دیپلماتیک مستقر در دوحه قطر اعلام کردند: روسیه و عربستان در این روز بر سر توقف رشد تولید خود به اجماع رسیده‌اند و تصمیم نهایی آنها به تصمیم ایران بستگی نخواهد داشت.

حدود سه ماه از اجرایی شدن برجام و لغو تدریجی تحریم‌های ایران می‌گذرد و در این مدت با همه توان برای بازیابی جایگاه خود در بازار نفت تلاش کرده‌است. ایران توانسته تولید نفت خود را با رشد 500 هزار بشکه‌ای نسبت به میانگین سال 2015 به 3/ 3 میلیون بشکه در روز برساند. همچنین صادرات نفت ایران نیز به بیش از 2 میلیون بشکه در روز رسیده که نشان از رشد بیش از 50 درصدی دارد. مسوولان کشورمان در پاسخ به اظهارات مقامات سعودی که حضور عربستان در نشست دوحه را مشروط به حضور ایران در طرح فریز کردند، اعلام کردند که در این طرح مشارکت نخواهند داشت. تاکنون درخصوص اینکه وزیر نفت کشورمان، بیژن زنگنه در نشست دوحه حضور خواهد داشت یا نه اخبار دقیقی منتشر نشده است.

فیل فلین، تحلیلگر موسسه پرایس فیوچرز در‌باره نشست دوحه به خبرگزاری رویترز گفته است: حالا همه به تدریج به این باور می‌رسند که نشست تولیدکنندگان نفت در دوحه می‌تواند نقطه عطفی تاریخی برای بازار نفت باشد. اکنون و به ویژه با توجه به کاهش تولید نفت آمریکا، باور داریم که دوره رشد قیمت نفت آغاز شده است. آژانس ‌بین‌المللی انرژی در گزارش ماه قبل خود از رسیدن قیمت‌ها به کف خود خبر داد و اعلام کرد که از این پس به آرامی شاهد بازیابی بازار نفت خواهیم بود. حال به نظر می‌رسد پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی با نشست دوحه رنگ واقعیت به خود بگیرد.


رشد 500 هزار بشکه‌ای تولید نفت ایران در پسابرجام

سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک نیز روز گذشته در گزارشی که با عنوان گزارش ماهانه بازار نفت منتشر کرد، از افزایش ۱۴ هزار بشکه‌ای تولید نفت این سازمان خبر داد. بر‌اساس این گزارش تولید نفت اغلب کشورهای عضو این سازمان در مسیر کاهشی قرار داشته به غیر از ایران که تولید نفت خود را ۱۳۹ هزار بشکه افزایش داده و به مرز سه میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است. متوسط تولید نفت کشورمان در سال ۲۰۱۵ روزانه ۸/ ۲ میلیون بشکه بوده و در حال حاضر با لغو تحریم‌ها به رشد ۵۰۰ هزار بشکه‌ای دست ‌یافته ‌است.

به غیر از ایران، عراق دیگر کشوری است که سطح تولید خود را افزایش داده، این کشور در ماه مارس با ۴۳ هزار بشکه افزایش تولید خود را به ۲/ ۴ میلیون بشکه در روز رساند. دیگر کشورهای این سازمان یا تولید خود را افزایش داده‌اند یا در سطح ماه فوریه نفت تولید کرده‌اند. به‌طور مثال تولید نفت عربستان هیچ تغییری نکرده است و در سطح ۱۲۰/ ۱۰ میلیون بشکه ماه فوریه باقی مانده است. این آمار نشان می‌دهد که کشورهای عضو اوپک در حال آماده کردن خود برای نشست روز یکشنبه دوحه هستند. اوپک همچنین اعلام کرد متوسط قیمت سبد نفتی این سازمان در ماه مارس ۹۳/ ۵ دلار افزایش یافته و به ۶۵/ ۳۴ دلار به ازای هر بشکه رسیده است. قیمت نفت سنگین ایران نیز رشد ۹۵/ ۵ دلاری داشته و به ۲۳/ ۳۳ دلار رسیده است.

اوپک همچنین اعلام کرده است که در سال جاری تقاضای جهانی نفت ۲/ ۹۴ میلیون بشکه در روز خواهد بود که نسبت به سال پیش ۲/ ۱ میلیون بشکه رشد داشته است. در عین حال عرضه کشورهای غیر عضو با افت ۷۰۰ هزار بشکه‌ای به ۴/ ۵۶ میلیون بشکه خواهد رسید که با احتساب تولید ۳/ ۶ میلیون بشکه‌ای تولید ان‌جی‌ال و میعانات گازی اوپک می‌توان گفت تقاضا برای نفت این سازمان در سال جاری به ۵/ ۳۱ میلیون بشکه خواهد رسید که نسبت به میزان سال ۲۰۱۵ رشد ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای داشته است. تقاضا برای نفت اوپک در سال ۷/ ۲۹ میلیون بشکه در روز بوده است. در حال حاضر تولید نفت اوپک به ۲۵/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسیده است که نسبت به برآورد این سازمان از تقاضای نفت برای کشورهای عضو ۷۵۰ هزار بشکه بیشتر است. کاهش تفاوت میزان تولید اوپک و برآوردی که این سازمان برای نفت تولیدی خود دارد نشان از نزدیک شدن به زمان به تعادل رسیدن بازار دارد.


کاهش تولید نفت آمریکا

در این بین اداره اطلاعات انرژی آمریکا گزارش ماهانه خود را موسوم به چشم‌انداز کوتاه مدت بازار نفت منتشر کرده است. در این ماه با اشاره به رشد 6 دلاری قیمت نفت در ماه مارس اعلام شده که پیش‌بینی قیمتی خود را تنها یک دلار افزایش داده است. بر اساس این گزارش، قیمت نفت در ماه گذشته به متوسط 38 دلار به ازای هر بشکه رسید که کاهش تعداد دکل‌ها و رشد برخی شاخص‌های اقتصاد جهانی به این افزایش قیمت کمک کرده بود. با این وجود رشد حجم انبارهای نفتی موجب افت قیمت نفت در روزهای پایانی این ماه شد. متوسط بهای نفت برنت در سال 2016 حدود 35 دلار خواهد بود که با رشد 6 دلاری در سال 2017 به 41 دلار خواهد رسید. این سازمان در گزارش ماه قبل خود پیش‌بینی قیمتی خود را برای سال 2016 حدود 3 دلار و برای سال 2017 حدود 10 دلار کاهش داده بود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که بهای نفت برنت در سه ماه چهارم سال 2017 به 46 دلار برسد چراکه احتمالا در پایان این سال بازار نفت تعادل از دست رفته خود را بازیابد. بر اساس این گزارش مهم‌ترین عامل ناپایداری قیمت نفت به افزایش حجم موجودی نفت در انبارهای نفتی سراسر جهان باز می‌گردد. در حال حاضر ذخیره انبارهای نفتی به شکل بی‌سابقه‌ای رشد کرده و احتمال می‌رود با افزایش هزینه‌های نگهداری نفت موجود در این انبارها به بازار نفت سرازیر شود و عرضه نفت را افزایش دهد.


ذخیره انبارهای نفتی: ذخیره انبارهای نفتی کشورهای OECD در سال ۲۰۱۵ رشد ۰۵/ ۳ میلیارد بشکه‌ای داشته که معادل مصرف ۶۶‌روز این کشورها است. انتظار می‌رود حجم این انبارها در سال جاری و سال ۲۰۱۷ به ترتیب ۲۲/ ۳ و ۲۵/ ۳ میلیارد بشکه افزایش یابد. همچنین ذخیره نفت انبارهای آمریکا در سال ۲۰۱۵ روزانه حدود ۱/ ۲ میلیون بشکه رشد داشته است که برآورد می‌شود این مقدار در سال جاری میلادی کاهش یافته و به ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز برسد. همچنین رشد افزایش موجودی انبارها در سال آینده به ۴۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.


میزان تقاضا: میزان مصرف در سال 2015 رشد 3/ 1 میلیون بشکه‌ای داشته و به 7/ 93 میلیون بشکه در روز رسیده است. پیش‌بینی می‌شود رشد تقاضا در سال جاری اندکی کاهش یابد و به 2/ 1 میلیون بشکه برسد اما در سال 2017 رشد تقاضا همچنان به 3/ 1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان رشد تقاضا را بر اساس برآورد خود از رشد اقتصادی جهان برآورد می‌کند. در گزارش یاد شده رشد اقتصادی در سال‌های 2015، 2016 و سال آینده میلادی به ترتیب 4/ 2، 3/ 2 و 3 درصد اعلام شده است.


تولید کشورهای غیر عضو اوپک: تولید کشورهای غیر عضو در سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک در سال ۲۰۱۵ رشد ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای را تجربه کرده‌اند اما برآورد می‌شود تولید نفت این کشورها در سال جاری و سال آینده میلادی به ترتیب ۴۰۰ و ۵۰۰ هزار بشکه کاهش یابد. برهمین اساس از سال ۲۰۰۸ این اولین سالی خواهد بود که کشورهای غیر عضو اوپک شاهد کاهش تولید نفت خود خواهند بود. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور مهم‌ترین‌ عامل افزایش و کاهش تولید نفت کشورهای غیرعضو است. در گزارش این ماه آژانس آمده است تولید نفت آمریکا در سال پیش میلادی روزانه ۴/ ۹ میلیون بشکه در روز بوده است که امسال با افت ۸۰۰ هزار بشکه‌ای به ۶/ ۸ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. همچنین برآورد می‌شود تولیدات نفت این کشور در سال ۲۰۱۷ نیز افت ۶۰۰ هزار بشکه‌ای را ادامه دهد و به ۸ میلیون بشکه در روز برسد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، آخرین آماری که از میزان تولید نفت این کشور منتشر شده است نشان می‌دهد تولید روزانه آمریکا در حال حاضربه مرز ۹ میلیون بشکه رسیده است. همچنین تولید نفت آمریکا درماه مارس افت ۹۰ هزار بشکه‌ای را تجربه کرده است. برآورد این سازمان از مقدار تولید نفت آمریکا برای امسال و سال آینده افت ۱۰۰ هزار بشکه‌ای داشته است.


تولید نفت کشورهای عضو اوپک: اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان تولید نفت کشورهای عضو در اوپک را در سال 2015 حدود 6/ 31 میلیون بشکه در روز برآورد کرده که نسبت به میزان تولید نفت در سال قبل از آن رشد 800 هزار بشکه‌ای داشته است. بر اساس این گزارش رشد تولید اوپک در سال 2015 از سوی کشورهای عراق و عربستان سعودی بوده است. همچنین برآورد شده که تولید نفت اوپک در سال جاری میلادی و سال آینده به ترتیب 600 و 500 هزار بشکه رشد کند که مهم‌ترین عامل آن رفع تحریم‌های ایران و افزایش تولید نفت کشورمان خواهد بود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در ادامه گزارش خود می‌افزاید که تولیدکنندگان عضو اوپک و دیگر تولیدکنندگان اصلی نفت به رشد تولید نفت خود ادامه خواهند داد چراکه نمی‌خواهند سهم خود را از بازار نفت از دست بدهند. همچنین اعلام شده که تولید میعانات گازی و دیگر مایعات سوختی به غیر از نفت‌خام کشورهای عضو اوپک در سال 2015 به 6/ 6 میلیون بشکه در روز رسیده که امسال رشد 300 هزار بشکه‌ای را تجربه خواهد کرد. این رشد تولید از سوی ایران و قطر یعنی بزرگ‌ترین‌ کشورهای دارنده ذخایر گاز در اوپک رخ خواهد داد.

توقف افت نفت