بازگشت نفت به رکورد 40 دلاری

عارفه مشایخی: روز گذشته بهای نفت در بازارهای جهانی باز هم افزایش یافت و به این ترتیب در حدود ۱۰ روز گذشته قیمت طلای سیاه در حدود ۵/ ۸ دلار رشد کرده که در حدود ۲۵ درصد صعود را نشان می‌دهد. به این ترتیب قیمت نفت WTI که روز گذشته به ۴۰ دلار و ۶۵ سنت رسید توانست رکورد ۴ ماهه خود را بشکند. دیروز قیمت نفت آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶) با ۷۲/ ۰ درصد بار دیگر از سقف ۴۰ دلاری عبور کرد. قیمت نفت برنت نیز با روندی افزایشی نسبت به روز قبل از آن یک‌درصد معادل ۴۳ سنت رشد کرد و به ۴۳دلار و ۲۶ سنت رسید. کارشناسان بازار جهانی نفت می‌گویند با نزدیک شدن به نشست دوحه که قرار است ۱۷ آوریل در قطر برگزار شود بازار واکنش‌های مهمی از خود نشان داده که این واکنش‌ها می‌توانند تا روز برگزاری این نشست ادامه پیدا کنند. به عقیده آنها نفس حضور ایران در این نشست در کنار پیش‌بینی‌هایی مبنی بر کنترل سقف تولید توسط کشورهایی همچون روسیه و عربستان عواملی هستند که باعث شده‌اند نشست دوحه اثرات بالایی بر بازار جهانی نفت بر جا بگذارد.

به علاوه کاهش ذخایر نفتی آمریکا و تعداد دکل های حفاری در این کشور بهای نفت به روند افزایش خود ادامه داده است. این در حالی است که امیدها مبنی بر اجرایی شدن طرح مهار افزایش تولید نفت از سوی صادرکنندگان نیز به افزایش قیمت‌ها دامن می زند. در عین حال بهای قیمت نفت در پی پیش‌بینی تحلیلگران مبنی بر احتمال افزایش تقاضای جهانی نفت بالا رفته و این پیش‌بینی‌ها به نزدیک شدن عرضه و تقاضا در بازاری که از اواسط ۲۰۱۴ از مازاد عرضه رنج می‌برد کمک می‌کند. به گزارش رویترز شرکت‌های انرژی آمریکایی برای سومین هفته متوالی تعداد دکل‌های حفاری در این کشور را کاهش داده و به پایین‌ترین سطح از نوامبر ۲۰۰۹ تاکنون رسانده‌اند. این شرکت‌ها همچنین در حال کاهش سرمایه‌گذاری خود در بخش حفاری و توسعه میادین جدید هستند. شرکت‌های حفاری در هفته منتهی به هشتم آوریل تعداد دکل‌ها را هشت مورد دیگر کاهش داده و مجموعه آنها را به ۳۵۴ دکل فعال رسانده‌اند.


تردیدها و قوت‌های رشد سرمایه‌گذاری نفتی در منطقه منا

به گزارش «دنیای اقتصاد» به نقل از بلومبرگ عدم موازنه بین منابع عظیم نفت و گاز و حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در کشورهای حوزه خلیج فارس که در شرایط فعلی شاهد آن هستیم از مواردی همچون عدم تحرک کامل بین‌المللی سرمایه، ریسک سرمایه‌گذاری در منطقه از نظر سرمایه‌گذاران در کشورهای مصرف‌کننده، تفاوت نرخ بازدهی و نرخ رجحان زمانی از نظر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت، موانع حقوقی، قانونی و نهادی و علایم قیمت ناشی می‌شود. کشورهای توسعه یافته فعال در صنعت نفت جهان به فناوری پیشرفته و منابع مالی کافی دسترسی دارند، اما منابع نفت و گاز محدودی را در اختیار دارند. نسبت ذخیره به تولید در این کشور‌ها معمولا به نحو قابل ملاحظه‌ای کمتر از کشورهای حوزه خلیج فارس است و به‌طور متوسط به 14 درصد می‌رسد. در عین حال کشورهای حوزه خلیج فارس منابع عظیم نفت و گاز را در اختیار دارنداما به منابع کافی برای توسعه این منابع دسترسی ندارند ؛ در این میان عاملی که می‌تواند دو سوی معادله را برای ارتقای حجم سرمایه‌گذاری‌ها به هم نزدیک کند کاهش ریسک‌های مالی سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های بالای صنعت نفت در منطقه خلیج فارس است که درصورت رفع این مشکل توازن در سرمایه‌گذاری و تولید برقرار خواهد شد.

با توجه به حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای توسعه ظرفیت‌های تولید در خاورمیانه و با در نظر گرفتن این موضوع که کشورهای صادرکننده نفت بخش مهمی از درآمدهای حاصل از صادرات نفت خود را برای تسریع روند توسعه اقتصادی اجتماعی خود به مصرف می‌رسانند، انتظار می‌رود که شکاف بین سرمایه‌گذاری مورد نیاز و سرمایه در دسترس کشورهای صادرکننده نفت برای توسعه ظرفیت‌های تولید از سرمایه‌گذاری خارجی تامین شود. به همین دلیل انتظار می‌رود که بخش قابل‌ملاحظه‌ای از سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های بالادستی نفت در خاورمیانه و خلیج فارس در دهه‌های آینده به‌صورت تامین مالی یا سرمایه‌گذاری خارجی از منابع خارج از کشورهای صادرکننده نفت تامین شود.

بررسی‌های موسسه معتبر بین‌المللی APICORP نشان می‌دهد طی 5 سال آینده کشورهای منطقه منا (خاور‌میانه و شمال آفریقا) به 900 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیازمند هستند و انتظار می‌رود جمع سرمایه‌گذاری‌های انرژی به خصوص در حوزه نفت به این رقم برسد. بر اساس این گزارش و گزارش بانک‌توسعه چندجانبه خاورمیانه با عنوان آینده سرمایه‌گذاری در منطقه منا، با وجود شرایط عدم اطمینان حاکم بر منطقه، اما سرمایه‌گذاری‌ها در این منطقه باید در 5 سال آینده رشد 200 درصدی را تجربه کند. بر اساس گزارش API در حال حاضر 289 میلیارد دلار پروژه در دست اجرا در منطقه وجود دارد اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیاد است.

این در حالی است که کاهش شدید قیمت نفت آن‌طور که آمارهای منطقه‌ای نشان می‌دهند سرعت جذب سرمایه‌ها در حدود یک سال گذشته کاهش یافته است. با این حال آنطور که گزارش فوق الذکر اذعان می‌کند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت سه کشوری هستند که بیشترین میزان جذب سرمایه‌ها را در سال‌های پیش رو در حوزه انرژی خواهند داشت. این در حالی است که از نظر برنامه‌های توسعه‌ای ایران و عراق بیش از این کشورها ظرفیت‌های توسعه‌ای و جذب منابع سرمایه‌ای را دارا هستند، اما بنا بر این گزارش مشکلاتی در مسیر جذب سرمایه توسط این دو کشور وجود دارد.

در آفریقای شمالی نیز الجزایر در تلاش است میلیاردها دلار سرمایه خارجی را در حوزه نفت جذب کند. در مصر انتظار می‌رود به خصوص در بخش گاز و منابع تازه شناسایی شده در این حوزه سرمایه‌های قابل توجهی جذب شوند. در مراکش و تونس جذب سرمایه‌های خارجی برای توسعه انرژی‌های تجدید‌پذیر از موضوعاتی است که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های پیش رو محقق شود. دکتر زائد آل رایس، مدیر موسسه API می‌گوید میزان سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه منا در سال 2015 در حدود 20 درصد کاهش را در مقایسه با سال 2014 تجربه کرده که یکی از بزرگ‌ترین ریزش‌ها در تاریخ صنعت نفت محسوب می‌شود.

با این حال وی معتقد است برخلاف روند سال‌های اخیر، منطقه منا به جذب پرقدرت سرمایه‌ها در سال‌های پیش رو مواجه شود که این موضوع علاوه بر رونق در بخش‌های مختلف اقتصادی کشورهای منطقه به بزرگ شدن اندازه بخش انرژی در اقتصاد آنها منتهی شده که این امر به اتکای بیشتر این کشورها به نفت از یکسو منجر می‌شود و از سوی دیگر باعث می‌شود عرضه‌های نفت به بازار جهانی این محصول افزایش یابد و همین مساله به تثبیت مضاعف قیمت در سال‌های پیش رو ختم شود. در این بین کارشناسان اما معتقدند میزان سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه نفت به شدت به قیمت این محصول مرتبط است و همین مساله را باید پاشنه آشیل سرمایه‌ها در سال‌های پیش رو تلقی کرد؛ چراکه قیمت نفت روندی نزولی را در پیش گرفته و انتظار نمی‌رود در 5 سال آینده قیمت به 100 دلار رسیده باشد و در نتیجه جذب 900 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت با نگرانی‌هایی روبه‌رو‌ می‌شود.

به عقیده فعالان نفتی این مساله آنقدر اهمیت دارد که ممکن است برنامه‌های بلندپروازانه ایران و عراق برای تولید 13 میلیون بشکه نفت در روز (7 میلیون بشکه عراق و 6 میلیون بشکه ایران) در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد. به علاوه چالش‌های مالی نیز در منطقه در حال افزایش هستند. استاندارد ‌اند پورز اخیرا در گزارشی اعلام کرده است که در 6 ماه اخیر نگرانی‌های اعتباری در منطقه منا بیشتر شده و این مساله تهدید دوم برای جذب این میزان سرمایه در صنایع انرژی منطقه محسوب می‌شود. این در شرایطی است که ناامنی‌ها در منطقه را می‌توان به وضوح مشاهده کرد. درگیری‌ها در لیبی، عراق و سوریه، چالش‌های تشکیل یک حکومت جدید در یمن و سایر مشکلات ژئوپلیتیک در خاورمیانه روزانه بر تصمیمات در حوزه نفت اثر می‌گذارند. در این بین اما شاید در وضعیت فعلی که دنیا با مازاد عرضه مواجه است، سخن گفتن از کمبود نفت کمی عجیب به نظر برسد، اما شرکت‌های نفتی معتبر دنیا در حال کاهش هزینه‌های خود برای دومین سال متوالی هستند و این موجب شده تا نیل آتکینسون، تحلیلگر آژانس بین‌المللی انرژی نسبت به اتفاقات احتمالی امنیت نفتی در آینده‌ای نه چندان دور هشدار دهد.

با این حال بر خلاف کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا پروژه‌های جدید بسیار کمی از سوی شرکت‌های نفتی غیردولتی در سراسر جهان در دستور کار قرار گرفته‌اند. انتظار می‌رود در ادامه سال‌های دهه جاری سالانه 2/ 1میلیون بشکه از تولید میادین موجود نفت جهان کاسته شود. میادین جدیدی که قرار است امسال و سال آینده تولید خود را آغاز کنند، نتیجه سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در زمان نفت 100 دلاری هستند. افت سطح فعالیت‌های حفاری به خوبی کاهش در سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌ها در اکتشافات جدید را نشان می‌دهد. اگر شما حفاری نکنید، طبیعتا نفتی هم استخراج نخواهد شد.

موسسه بیکر هیوز هفته گذشته آمارهای بین‌المللی خود را از میزان حفاری‌های نفتی به روز رسانی کرد. این آمارها نشان داد که تعداد سکوهای حفاری نفت مجددا کاهش شدیدی را شاهد بوده و در فاصله ماه‌های فوریه و مارس 12‌درصد کاهش یافته است. اما در یک منطقه از جهان فعالیت‌های حفاری با قدرت ادامه دارد، تا ظرفیت مورد نیاز برای زمانی که بار دیگر تقاضا مجددا از عرضه پیشی می‌گیرد، وجود داشته باشد. 3 کشور در شبه جزیره عربستان، یعنی عربستان، کویت و امارات حفاری‌های خود را تقریبا در سطوح بی‌سابقه‌ای ادامه می‌دهند. میزان حفاری در این سه کشور در سال 2015 به بالاترین رقم دست کم در 20 سال گذشته رسید و همچنان حفاری‌ها با همین قدرت و قوت ادامه دارد. توسعه میدان نفتی شیبح عربستان تا ماه ژوئن موجب افزایش 250 هزار بشکه تولید این کشور خواهد شد، در حالی که تولید از میدان خوریس هم تا پایان سال 2017 به میزان 300 هزار بشکه افزایش پیدا خواهد کرد. شرکت آرامکو می‌گوید این اقدامات توسعه‌ای به ریاض اجازه خواهد داد تا تولید در میادین قدیمی‌اش را که همچنان دارای ظرفیت تولید بیش از 12 میلیون بشکه در روز هستند کاهش دهد. کویت و امارات حتی اهدافی بلندپروازانه تر در سر دارند. کویت قصد دارد ظرفیت تولید خود را تا پایان سه ماهه سوم 5 درصد افزایش دهد و از 3 میلیون بشکه فعلی به 4 میلیون بشکه تا سال 2020 برساند. ابوظبی نیز ظرفیت تولید خود را از حدود 3 میلیون بشکه فعلی به 5/ 3 میلیون بشکه تا سال 2017 خواهد رساند.