یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر امنیت ملی کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی، نفت و گاز است. پس از پیدایش نفت در ایران به مرور این ماده خام به‌عنوان مهم‌ترین مولفه تاثیرگذار بر اقتصاد، سیاست و به‌طور کلی امنیت ایران ایفای نقش کرده است. به گزارش «شانا» با تحول گفتمان ژئواستراتژیک به گفتمان ژئواکونومیک در دهه‌‌های گذشته و ایفای نقش برتر اقتصاد در عرصه مناسبات جهانی، نفت به‌عنوان عامل مهم صنعت مدرن در مقایسه با دیگر عوامل قدرت از جایگاه بالاتری برخوردار شده است.در این میان ایران از دو جنبه تولید و مصرف انرژی در کانون توجه و تعاملات بین‌المللی واقع شده است.

از طرفی این کشور در مرکز انرژی جهانی با ٥٦ درصد ذخایر نفت در خلیج فارس و ۳۹/ ۱۰ درصد در حوزه خزر واقع شده است که با تپش آن صنعت و اقتصاد جهانی به حرکت افتاده و حیات خویش را تداوم می‌بخشد. افزون بر این، ایران سه حوزه بزرگ ذخایر گازی جهان یعنی خلیج فارس، سیبری غربی و آسیای مرکزی با ۲/ ۷۰ درصد ذخایر گازی جهان را به هم ارتباط می‌دهد. از طرف دیگر ایران با داشتن ۳/ ۱۰ درصد از ذخایر نفت و ۸/ ۱۵ درصد از ذخایر گاز جهان در جایگاه دوم دنیا قرار دارد. از جنبه مصرف انرژی نیز ایران محل اتصال دو حوزه بزرگ مصرف انرژی یعنی هند و چین در شرق و اروپا در غرب واقع شده است.این ویژگی‌های دوگانه باعث شده که امنیت ایران و محیط پیرامونش برای نظام بین‌المللی اهمیت مضاعفی پیدا کند. نتایج پژوهش «نفت، ژئواکونومیک و امنیت ملی ایران» ضمن اشاره به جغرافیای نفت جهان و جایگاه ایران، جایگاه نفت در عصر گفتمان ژئواکونومیک، نفت و امنیت ملی ایران، ایران و ژئوپلیتیک لوله‌های نفت و گاز، حاکی از آن است که در دوره حاکمیت گفتمان ژئواکونومیک، ایران می‌تواند با بهره‌گیری از دیپلماسی انرژی و با اتخاذ رویکرد تعاملی و پرهیز از اتخاذ مواضع تقابلی از انرژی به‌عنوان یک فرصت برای تعامل با نظام بین‌الملل و ارتقای امنیت ملی استفاده کند.