الجزیره بررسی کرد
برندگان و بازندگان بازگشت ایران به بازار نفت
بر اساس این گزارش در کل می‌توان گفت بازگشت ایران به بازارهای نفتی ۶ اثر مهم کاهش احتمالی قیمت نفت، افزایش رشد اقتصادی مشتریان نفت و گاز ایران، برخورداری اروپا از گاز مطمئن و ارزان، شکل‌گیری جریان‌های مبادلاتی جدید در بازار گاز، همگرایی منطقه‌ای با محوریت نفت و رشد رقابت‌های نفتی در منطقه و شفاف شدن قیمت نفت را به دنبال دارد که اگر به این موارد عمقی نگاه شود بازگشت به نفع همگان خواهد بود. این گزارش می‌افزاید که در یک طبقه‌بندی کلی می‌توان گفت کشورهای خریدار نفت، مصرف‌کنندگان حامل‌های انرژی در همه جای جهان و صنایع انرژی در اقصی نقاط جهان برندگان اصلی بازگشت ایران به بازار جهانی نفت خواهند بود. در عین حال کشورهایی که طی مدت تحریم از فرصت استفاده کرده و سهم ایران در بازار جهانی نفت را از آن خود کرده‌اند در کنار کشورهای تولید و صادرکننده نفت که بودجه‌های خود را اغلب بر مبنای نفت بسته‌اند از زیان‌دیدگان بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی محسوب می‌شوند. در عین حال تولیدکنندگان نفت‌های جدید (شیل) از دیگر گروه‌های زیان دیده در بازگشت ایران به بازار نفت محسوب می‌شوند. با این حال این گزارش ایران را از برندگان این جریان معرفی کرده و می‌افزاید: تولید یک میلیون بشکه نفت بیشتر توسط ایران و فروش آن در بازارهای جهانی به رشد درآمدهای دولت منجر می‌شود که مصرف آن به ارتقای رشد اقتصادی ایران منتهی شود. در این رابطه دکتر نرسی قربان کارشناس ارشد حوزه انرژی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درخصوص تاثیر بازگشت ایران روی بازارهای نفتی اظهار کرد: بازارهای جهانی نفت در حدود ۹۰میلیون بشکه در روز تولید و در حدود ۵۰میلیون بشکه در روز تجارت می‌کنند و ایران در شرایطی به صحنه بازی بازگشته که میزان عرضه بیشتر از مقدار تقاضا است و بازارها با مازاد عرضه روبه‌رو هستند و افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای به این مقدار مازاد خواهد انجامید ولی اگر به‌طور کلی نگاه کنیم این مقدار عدد ناچیزی در مقابل تولید کلی جهان است.
قربان درباره واکنش عربستان به بازگشت ایران و استراتژی‌هایی که این کشور در آینده در پیش خواهد گرفت، گفت: عربستان اصلا دلش نمی‌خواهد ایران به بازارهای جهانی برگردد چون کشورمان یکی از بزرگترین رقبای منطقه‌ای او چه از لحاظ تولید، چه از نظر قرارداد و... است، در نتیجه به عقیده من ریاض با وجود متحمل شدن ضررهایی از افزایش تولید دست از استراتژی خود بر نخواهد داشت.وی درباره حضور عربستان در نشست دوحه گفت: عربستان در آن نشست نگفته دست به کاهش تولید می‌زند، فقط اظهار کرده که سطح تولید خود را در سطح ژانویه نگه می‌دارد و در اینجا این نکته قابل توجه است که سطح مقدار تولید ریاض در ماه ژانویه رقم کمی نبوده است. کارشناس ارشد نفتی در رابطه با برندگان و بازندگان بازگشت ایران تصریح کرد: کاهش قیمت نفت در دنیا به نفع کشورهای مصرف‌کننده عمده نفتی مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی خواهد بود و به ضرر روسیه، کشورهای حوزه خلیج فارس و اعضای اوپک خواهد بود. دکتر نرسی قربان درخصوص بهترین سیاست ایران برای راهبرد اهدافش در بازارهای بین‌المللی گفت: به نظر من برای ایران در دوره جدید امکان ارتباط با کشورهای بیشتر، بانک‌های جدید و توسعه نفتی وجود دارد و صنعت نفت و گاز باید از این شرایط بهترین استفاده را کند و خود را بهینه سازد و با افزایش تولید و ارائه قراردادهای برد - برد کشورهای سرمایه‌گذار را به سمت کشورمان جذب کند. باید همه تلاشمان را برای ایجاد سیستم بانکی منسجم و ارائه قراردادهایی که در آن نفع کشورهای سرمایه‌گذار در نظر گرفته شده را به کار گیریم تا شرکت‌های خارجی پولشان را در کشورهای دیگر نفتی نبرند و سر ما بی‌کلاه نماند.
براساس گزارش الجزیره بعد از اعمال تحریم علیه ایران در سال ۲۰۱۱ اروپا مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران را تحریم کرد. به گونه‌ای که صادرات ۸۰۰ هزار بشکه‌ای ایران به اروپا به کمتر از ۱۰ درصد رسید. الجزیره در این گزارش به این موضوع می‌پردازد که با فرض اینکه ایران بتواند تولید و صادرات نفت خود به اتحادیه اروپا را افزایش داده و به سطوح قبل از تحریم‌ها برساند قیمت‌ها کاهشی ۱۳ درصدی (چیزی در حدود ۳ دلار برای هر بشکه) را تجربه می‌کنند.این کاهش بیشتر برای کشورهای صادرکننده از جمه اعضای اوپک و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس که سرانه چیزی حدود ۴ درصد از رفاه خود را از دست می‌دهند سخت تر است. با توجه به بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در کنار رونق فروش نفت به بازارهایی از جمله اروپا، انتظار برای حضور در بازارهایی که پیش از این در اختیار ایران بوده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. الجزیره در این گزارش با اشاره به صادرات حدودا ۱۰۰ هزار بشکه‌ای نفت ایران به آفریقای جنوبی، بازگشت این سهمیه به جمع مشتریان نفتی را از پتانسیل‌های ایران در قاره آفریقا برشمرده است. این گزارش می‌افزاید آفریقای‌جنوبی روزانه ۴۲۵ هزار بشکه در روز نفت وارد می‌کند که ۲۵ درصد این رقم را ایران تامین می‌کرده و در تحریم ایران این میزان به سایر کشورهای نفتی خاورمیانه منتقل شده است.
براساس آمار موجود، در سال ۲۰۱۴ کشور آفریقای جنوبی به منظور تامین نیاز داخلی در مجموع ۴۹ درصد از نفت خام وارداتی خود را از قاره آفریقا و ۴۷درصد را از منطقه خاورمیانه در قاره آسیا تهیه کرده است. همچنین از ۴درصد باقیمانده نیز ۳درصد از کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی و یک درصد هم از قاره اروپا تامین شده است. در قاره آفریقا، کشورهای نیجریه و آنگولا از ۴۹درصد سهمی که در تامین نفت خام آفریقای جنوبی داشته‌اند به ترتیب ۳۱ و ۱۲ درصدنقش داشته‌اند و عربستان سعودی به تنهایی با ۳۸درصد سهم بیشترین فروش نفت به آفریقای جنوبی را به خود اختصاص داده است.
همچنین آخرین گزارش‌ها از صادرات نفت خام ایران که مربوط به ماه ژوئن ۲۰۱۱ است نشان می‌دهد ۱۰ کشور عمده خریدار نفت ایران به ترتیب از ۱۰۰درصد (سریلانکا) تا ۱۰درصد (ژاپن و کره‌جنوبی) نیاز نفتی خود را از کشور ما تامین می‌کرده‌اند که در میان آنها پس از سریلانکا با خرید ۱۰۰درصدی نفت مورد نیاز خود از ایران، ترکیه با تامین ۵۱ درصد و آفریقای جنوبی با خرید ۲۵ درصد از نیازهای نفتی خود از ایران بزرگترین خریداران نفت کشور محسوب می‌شدند. یونان با ۱۴ درصد، ایتالیا و اسپانیا با ۱۳ درصد و چین و هندوستان نیز با خرید ۱۱درصد نفت مورد نیازشان از ایران دیگر خریداران عمده نفت ما بوده‌اند.
در این بین روابط تجاری آفریقای جنوبی و ایران، رابطه برد- برد برای هر ۲ کشور محسوب می‌شود. علاوه بر اینها، آفریقای جنوبی تمایل و علاقه خود برای خرید گاز طبیعی از ایران را نیز ابراز کرده و در کنار این میل و علاقه، آمادگی خود برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولید گاز مایع‌شده (ال‌پی‌جی) در ایران را هم اعلام کرده است. به این ترتیب کشورهایی نظیر آفریقای جنوبی، ترکیه، برخی کشورهای اروپایی و کشورهای توسعه یافته (نوظهور) از بازگشت ایران به بازار نفت بهره مند می‌شوند.
در این میان، اما با رفع تحریم‌ها سهم واردات ۱۲درصدی نفت آفریقای جنوبی از آنگولا به شدت کاهش خواهد یافت و نفت ایران جایگزین آن خواهد شد. همچنین در قاره آسیا نیز مشابه این اتفاق برای هندوستان و چین رخ خواهد داد و این ۲ کشور هم که در غیاب ایران بخشی از نفت خام مورد نیازشان را از آنگولا وارد می‌کردند با بازگشت دوباره ایران به بازار منطقه، بازار این کشور را از دست خواهند داد و به این ترتیب آنگولا به احتمال زیاد مغبون‌ترین و ناراحت‌ترین کشوری خواهد بود که تاثیرات بازگشت ایران به بازار صادرکنندگان عمده نفت را به‌طور کامل احساس خواهد کرد. در مقابل انتظار می‌رود کشورهای وارد‌کننده از این شرایط بهره بیشتری ببرند و شرایط تجارتشان در وضعیت بهتری قرار گیرد. دلیل این امر هم استفاده از نفت ارزان با مالیات‌های ارزان برای گسترش صنایع این کشورها است.
بر اساس گزارش الجزایر انتظار می‌رود در پسا تحریم دستاوردهایی که برای کشورمان از گسترش تولید و صادرات نفت، آزاد‌سازی تجارت مرزی و بهبود خدمات مالی و حمل و نقل حاصل می‌شود رفاه سرانه را حدود ۴ درصد افزایش دهد. بر اساس این گزارش اگر ایران بتواند صادرات خود را به اروپا به نصف مقدارش قبل از تحریم‌ها برساند، رشد ۳ واحد درصدی را علاوه بر نرخ کنونی آن تجربه خواهد کرد و همچنین اگر اعضای اوپک که توازن بازار را با عرضه مازاد بر هم ریخته‌اند تولید خود را کاهش دهند، باعث می‌شوند سود وارد‌کننده‌ها کمتر شده و همچنین ضرر خودشان به حداقل برسد.
در نهایت این سوال پیش می‌آید؛ ایران چگونه می‌تواند بیشترین بهره را از لغو تحریم‌ها ببرد؟
ایران برای بهبود در رقابت می‌تواند اصلاحاتی از قبیل کاهش یکجانبه تعرفه در واردات کالاهای سرمایه‌ای پدید آورد که منجر به افزایش دستاوردهای مورد انتظار در سناریوی پایه می‌شود. همچنین اصلاحات در حمایت از صنعت خودروی داخلی می‌تواند رفاه سرانه ایران را حدود ۵/ ۱ درصد افزایش دهد. به هر حال اگر ایران بتواند خود را به شرایط قبل از تحریم‌ها برساند انتظار می‌رود در آینده غرب درهای خود را به سمت کالاهای ایرانی باز کند و به این ترتیب ۱/ ۱ درصد بر دستاوردهای مورد انتظار پایه اضافه خواهد شد.
ارسال نظر