ضرورت احیای نفت ایران در بازار اروپا

نفت و پتروشیمی - عارفه مشایخی: رئیس‌جمهوری کشورمان به همراه تنی چند از وزرای کابینه روز دوشنبه تهران را به مقصد اروپا (ایتالیا و فرانسه) ترک کرد. در این سفر زنگنه، وزیر نفت کشورمان روحانی را همراهی می‌کند. ناگفته پیدا است هدف از حضور زنگنه در این سفر چیست؛ تلاش برای دعوت از غول‌های نفتی بزرگ اروپایی برای مشارکت در تولید نفت و گاز و خرید این دو محصول استراتژیک از کشورمان.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، بیژن نامدار زنگنه در این سفر دو هدف را دنبال می‌کند؛ هدف نخست جلب تمایل شرکت‌های اروپایی است. برگزاری نشست مربوط به معرفی قراردادهای نفتی که در کنفرانس IPC در تهران برگزار شد و حضور شرکت‌های بزرگ اروپایی نشان داد که این کشورها به شدت به دنبال حضور در صنعت نفت ایران هستند. پیش از شروع تحریم‌های غرب علیه نفت ایران، شرکت‌های معتبری از جمله انی، شل، توتال، رپسول و... در صنعت نفت و گاز ایران حضوری جدی را تجربه کرده‌اند. این در حالی است که بسیاری از کشورهای اروپایی هرچند کم اما خریدار حدود یک چهارم نفت ایران بودند که با شروع تحریم‌ها خرید خود را به صفر رسانده و از سایر کشورها نیاز خود را تامین می‌کردند.

با این حال کارشناسان معتقدند به دلیل تناسب بالای پالایشگاه‌های اروپایی با نفت ایران، این کشورها به شدت از نفت کشورمان استقبال خواهند کرد. همین موضوع در بخش‌های گاز و پتروشیمی نیز مشهود است به‌طوری‌که به عقیده فعالان حوزه صادرات محصولات پتروشیمی ظرفیت استقبال اروپا از محصولات پتروشیمی ایران و سرمایه‌گذاری در طرح‌های صنعتی این گروه بالا است. این در حالی است که اخیرا صدور محصولات پتروشیمی به اروپای غربی آغاز شده و ایتالیا، اسپانیا و یونان به واردات محصولات پتروشیمی از ایران اقدام کرده‌اند. تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی، ۱۰ تا ۱۴ درصد محصولات پتروشیمی ایران به اروپا صادر می‌شد و کشور از این محل سالانه ۲ تا ۵/ ۲ میلیارد دلار درآمد داشت. در این بین واردات دانش فنی کشورهای اروپایی و تامین مالی طرح‌های گسترده‌ای که در صنعت پتروشیمی وجود دارد از مهم‌ترین دلایل اهمیت اروپا برای ایران است.

بخش دیگری از قابلیت‌های صدور محصولات نفتی به اروپا را باید در صادرات میعانات گازی جست‌وجو کرد. کاهش شدید قیمت نفت به افت قابل توجه بهای میعانات گازی منجر شده به‌طوری‌که میزان صادرات این محصول به نصف مقدار پیشین خود از نظر ارزشی رسیده است، اما همچنان از منظر وزنی ایران مقدار قابل توجهی میعانات گازی(بین ۶تا۷ میلیارد دلار) صادر می‌کند که کشورهای اروپایی علاقه زیادی به خرید آن از کشور ما دارند. ایران روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه میعانات گازی صادر می‌کند که بسیاری از خریداران آن کشورهای اروپایی از جمله هلند، بلژیک، ترکیه، رومانی و... هستند. در این بین پیش از این صادرات محصولات مختلف پتروشیمی و میعانات گازی از کشور از طریق واسطه‌هایی صورت می‌گرفت که بخش قابل توجهی از هزینه‌های صادرات را شامل می‌شد. در این بین عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در ارزیابی سیگنال حضور وزیر نفت در سفر رئیس‌جمهور به اروپا گفت: در کل می‌توان گفت سفر رئیس‌جمهور بیشتر جنبه اقتصادی تجاری دارد تا جنبه سیاسی. به همین دلیل حضور وزیر نفت نقش پررنگی در این سفر دارد و می‌تواند سوغات ارزشمندی را برای صنعت نفت کشور فراهم آورد.

به گفته حسین امیری خامکانی، قبل از تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، شرکت‌های اروپایی در صنعت نفت و گاز ما حضور داشتند و بحث مبادله نفت و گاز به خصوص گاز با اروپا از قدیم مطرح بوده است. پس انتظار می‌رفت که آقای زنگنه در این سفر حضور داشته باشد تا با تشریح شرایط ایران در دوره پساتحریم بحث سرمایه‌گذاری خارجی را از کانال کشور‌های خارجی مطرح کرده و حتی‌الامکان بتواند نظر اروپاییان را برای سرمایه‌گذاری در کشورمان جلب کند و بتوانیم بازار نفت و گاز را احیا کنیم. به گفته وی، این موضوع می‌تواند از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت باشد که فروش و بازاریابی مناسب برای نفت و گاز کشور و تلاش برای جذب سرمایه‌های اروپایی به صنعت نفت و گاز کشور دو جنبه مهم این موضوع محسوب می‌شود.

وی افزود: در اروپا شرکت‌های توانمندی از لحاظ فناوری، تکنولوژی، فنی و شرایط مالی وجود دارد که برتری‌هایی نسبت به شرکت‌های آسیایی دارد، لذا اگر بتوانیم با کشورهای اروپایی همکاری کنیم شرایط بهتری برای صنعت نفت کشورمان رقم می‌خورد. به عقیده وی، البته در سال‌های تحریم بخش خصوصی کشورمان توانسته به خوبی از عهده تامین تکنولوژی‌های تولیدی و تجهیزات برآید با این حال با عبور از تحریم‌ها می‌توان امیدوار بود که شرکت‌های داخلی در کنار شرکت‌های خارجی بتوانند با تکنولوژی‌های روزآمد جهان و بدون تحمل هزینه‌های کاذب تحریم، پیش رفته و موفقیت‌های بیشتری را کسب کنند.

این نماینده مجلس در ادامه با اشاره به قراردادهای نفتی جدید اصلاح قراردادها را الزامی دانسته و گفت: در قراردادها ما باید به گونه‌ای بندهای قراردادها را تنظیم کنیم که شرکت‌های داخلی با شرکت‌های خارجی مشارکت داشته باشند و در راستای سیاست‌های مقاومتی پیش برویم و به گونه‌ای قراردادها را تنظیم کنیم که شرکت‌های خارجی بین کار کشورمان را ترک نکرده و فشار سیاسی را بر ما اعمال نکنند.وی در نهایت گفت: مذاکرات ایران با کشورها و شرکت‌های غربی باید به گونه‌ای باشد که ضمن اعتماد به ما، نگاه سیاسی به کشور نداشته باشند و بیشتر به فکر تامین سود دو طرف باشند. بر اساس آخرین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا کشورمان در رتبه چهارمین دارنده ذخایر اثبات شده نفت جهان قرار گرفته و مقدار کل ذخایر نفتی کشورمان ۸/ ۱۵۷ میلیارد بشکه اعلام شده است. به علاوه ذخیره گاز ایران ذخیره ۳۴ تریلیون متر مکعب، رتبه دوم بزرگ‌ترین‌ میدان‌های گازی جهان را از لحاظ حجم گاز طبیعی دارا است.

با توجه به این شرایط بالطبع کشورمان همواره مورد توجه کشورهای بزرگ نفتی قرار داشته و در دوره‌های مختلف شاهد حضور شرکت‌های بزرگ نفتی در صنایع بالادستی و پایین‌دستی که به عرصه‌های مختلف نفت و گاز و پتروشیمی تقسیم می‌شوند، هستیم. همچنین قدمت حضور غول‌های نفتی اروپایی در ایران به اندازه قدمت صنعت نفت کشورمان است.روابط ایران با شرکت‌های اروپایی طی این سالیان فراز و نشیب زیادی داشته است و حتی بعد از انقلاب اسلامی با وجود تحریم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران از سوی آمریکا، این شرکت‌ها همچنان در ایران حضور داشتند و همکاری‌های خود را تا پیش از تحریم‌های ۴ سال اخیر ادامه دادند.با شروع تحریم‌های غرب علیه ایران روابط کشورمان با شرکت‌های اروپایی کمرنگ تر شد اما ارتباط با پالایشگران اروپایی قطع نشد. در این راستا پالایشگاه‌هایی در ایتالیا و اسپانیا و یونان را می‌توان نام برد. در این بین ایران با اینکه از منابع نفت و گاز خوبی در جهان برخوردار است اما سال‌ها به دلیل دور ماندن از بازار‌های جهانی و ناتوانی سرمایه گذاران داخلی در گستره وسیع این صنعت، نتوانسته در این صنعت پیشرفت زیادی کند و سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند تاثیر بسزایی در تامین اعتبار و بهبود شرایط فعلی ما داشته باشد.