عارفه مشایخی: در ماه گذشته سرانجام اجرای برجام قطعی و تحریم‌های غرب علیه ایران لغو شد. حال زمان بازگشت کشورمان به بازارهای بین‌المللی و پس گرفتن سهم خود از این بازارها است. این موضوع اکنون روزنه‌های امیدی را به روی صنعت نفت کشور باز کرده و آینده روشنی را برای این بخش نوید می‌دهد. حال این سوال در ذهن همگان نقش می‌بندد که با بازگشت ایران و افزایش بیش از پیش عرضه جهانی آیا ایران می‌تواند مشتریان خود را به سرعت پیدا کند؟ بلافاصله بعد از بازگشت ایران رکورد‌زنی معکوس بهای نفت با سرعتی بیشتر ادامه یافت و نفت برنت (معیار بین‌المللی) را با 28 دلار برای هر بشکه به کف 13 ساله خود رساند. مساله قابل توجه دیگر این است که ایران به دلیل تحریم‌های ناعادلانه با مشکلات فنی، تکنولوژیکی، سرمایه‌گذاری، بانکی و... دست و پنجه نرم می‌کند. آیا این مشکلات مانع از افزایش تولید وعده داده شده نمی‌شود؟

در این رابطه کارشناسان معتقدند مبادله نفت خام با کالاهای دیگر، تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی از جمله تاکتیک‌هایی است که می‌تواند نفت خام ایران را به سرعت در بازار جذب کند. همچنین کیفیت نفت خام ایران و انعطاف در قیمت از دیگر عواملی است که توجه خریداران را به خود جلب خواهد کرد. به عقیده کارشناسان نفتی، وزارت نفت در هفته‌های پیش‌رو به احتمال قوی مجبور خواهد شد برای جبران عقب ماندگی خود طی مدت اخیر از یک طرف و تامین هزینه‌های کشور از طرف دیگر با استفاده از همه توان خود به دنبال فروش نفت‌هایی باشد که در حال حاضر ذخیره‌سازی کرده است. به همین دلیل، احتمال تخفیف‌های گسترده برای خرید وجود دارد و این موضوع در شرایط رکودی کنونی بسیار خطرناک بوده و می‌تواند قیمت نفت را متزلزل سازد.

به گزارش فایننشیال تایمز، بررسی‌ها نشان می‌دهند در حال حاضر در حدود ۲ میلیون بشکه نفت مازاد در بازار وجود دارد و در صورتی که نفت ایران نیز به چرخه اضافه شود با ثابت در نظر گرفتن سایر متغیرها، قیمت نفت می‌تواند تا ۱۰ دلار دیگر کاهش یابد و این موضوع قیمت نفت ایران را به زیر ۲۰ دلار در هر بشکه خواهد رساند. البته روند صعودی قدرتمندی که نفت در هفته گذشته تجربه کرد از پشتوانه محکمی برخوردار نیست، اما اخبار ورود نفت ایران به بازار بیش از آنکه اثرات روانی را به همراه داشته باشد آثار واقعی آن در بازار مهم است. با اعمال تحریم‌ها، تولید دومین تولید‌کننده نفت اوپک از ۶/ ۳ میلیون بشکه در روز (در سال ۲۰۱۱) به ۸/ ۲ میلیون بشکه رسیده است. این در حالی است که اخیرا مقامات بلند‌پایه کشورمان از افزایش ۵۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه‌ای طلای سیاه در طول هفت ماه خبر داده‌اند و بر این وعده تاکید بسیار زیادی دارند.

اما تحلیلگران بر این عقیده‌اند که افزایش تولید اقدامی بلند پروازانه از جانب ایران است و کشورمان برای تحقق بخشیدن به این هدف باید بتواند سرمایه برای گسترش ظرفیت تولید و مشکلات فنی جذب کرده و بر مشکلات فنی غلبه کند. مایکل هاروت تحلیلگر societe generale بر این باور است که توانایی ایران برای افزایش تولید با رفع مشکلات فنی و سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر است با این حال ممکن است ایران زودتر از انتظار خود را به هدفی که اعلام کرده نزدیک کند. برخی منابع آگاه از لندن می‌گویند دست‌کم ۲۰ تانکر با نام‌های؛ سورنا، کهربا، سرنوشت و آرگو نفت خام ایران را نگهداری می‌کنند که البته اغلب آنها میعانات نفتی را ذخیره‌سازی کرده‌اند. تحلیلگران صنعت نفت در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده‌اند که این ذخایر تامین‌کننده ۵۰ روز نفت ایران است و تهران نیاز به فروش این محموله‌ها دارد. همچنین از طرف دیگر همه منتظر هستند ببینند اولین کشوری که اقدام به خرید این محموله‌ها می‌کند چه کشوری است؟ در این بین در سال‌های اخیر با وجود تحریم‌ها، ایران قادر به فروش مقدار مشخصی از نفت خام خود به هند، چین، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه بود.

حذف محدودیت‌های تحریم باعث می‌شود که ایران بتواند نفت خام خود را به سراسر جهان صادر کند. کشورمان قصد دارد علاوه بر بازپس‌گیری سهم خود در بازارهای جهانی و جذب خریداران سابق در اروپا (کشورهایی همچون یونان، اسپانیا و ایتالیا و دیگران مانند سریلانکا و آفریقای جنوبی) تولید خود را بیشتر کرده و به بازاریابی‌های جدید بپردازد. حجم گسترده‌ای از صادرات ایران را نفت سنگین و سبک و مقدار کمی از آن را نفت سنگین غرب کارون تشکیل می‌دهد. ایران تمایلی به فروش نفت خود با قیمت پایین ندارد، اما اگر به خریداران تخفیف ندهد ممکن است نتواند سهم بازارهایی را که کشورهای رقیبی همچون عربستان سعودی و روسیه و دیگر تولید‌کنندگان بزرگ سال‌های تحریم از ایران گرفتند پس بگیرد. برخی از کشور‌های خارجی در انتظار به سر می‌برند تا پاره‌ای از ابهامات همچون (نظام بانکی، پرداخت بیمه برای محموله ها) روشن شود. در این رابطه رکن‌الدین ‌جوادی رئیس شرکت ملی نفت ایران با توجه به خبرهای اخیر آژانس گفت: این مشکلات طی هفته‌های آتی حل خواهد شد. برخی از تحلیلگران نفتی بر این باورند که ایران قادر به افزایش تولید در سطح گسترده است، اما ناظران صنعت می‌گویند سرمایه‌گذاری بیشتری برای افزایش سطح تولید و حفظ سطح تولید قبلی لازم است. یکی از مقامات بلند پایه ایران از افزایش ۵۰۰ هزار بشکه در روز به همین نزدیکی خبر داده است.

4تاکتیک ایران در بازار نفت