زنان عراقی؛ مهندسان میدان‌های نفتی بصره
آیت روضان هم در استان نفت‌خیز بصره، روی مونتاژ لوله‌های بزرگ مته حفاری نظارت دارد تا با حفاری زمین، اطلاعات مهم مربوط به سنگ‌ها را از طریق دستگاه‌ها رمزگشایی و ارسال کنند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، این زنان عراقی، هر دو ۲۴ ساله هستند و از انگشت‌شمار زنان مهندس نفت عراقی محسوب می‌شوند که از پذیرش مشاغل خسته‌کننده اداری که به زنان تحمیل می‌شود، طفره رفته‌اند. در عوض، آنها ترجیح داده‌اند تا با شکستن تابوها در صنعت نفت کشور خود انقلابی به پا کنند.
نسل جدید مهندسان عراقی
آنها بخشی از نسل جدید زنان بااستعداد عراقی هستند که محدودیت‌های اعمال شده توسط جوامع محافظه‌کار خود را زیرپا گذاشته‌اند. عزم آنها برای یافتن شغل در صنعتی که به‌صورت تاریخی تحت سلطه مردان بوده، نمونه‌ای از مقاومت‌های جمعیت در حال رشد جوان عراق است که به‌طور فزاینده‌ای با سنت‌های قبیله‌ای ریشه‌دار و محافظه‌کار رایج در قلب نفتی جنوب عراق در تضاد است.
ساعاتی که امجد و روضان در میادین نفتی می‌گذرانند طولانی است و هوا هم به شدت گرم. غالبا از آنها می‌پرسند که - به‌عنوان زن - در آنجا چه می‌کنند؟
امجد که ۶ هفته مداوم را در دکل حفاری گذرانده، می‌گوید: «آنها به من می‌گویند در محیط کاری میدان‌های نفتی فقط مردان می‌توانند مقاومت کنند. اگر تسلیم می‌شدم، به معنای تایید حرف آنها بود.»قدرت سیاسی و اقتصادی عراق مطلقا به بازار نفت متصل است. فروش نفت ۹۰ درصد درآمد دولت را تشکیل می‌دهد و اکثریت قریب به اتفاق نفت خام این کشور هم از جنوب تامین می‌شود. سقوط قیمت نفت در عراق بحران اقتصادی ایجاد می‌کند و رونق بازار خزانه دولت را پر می‌کند.
پس از پایین آمدن قیمت نفت در نتیجه جنگ نفتی ۲۰۲۰ و شیوع ویروس کرونا، حالا فروش نفت عراق به بیش از ۸۶/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده که با افزایش قیمت‌ها نشانی از بهبود در این کشور خواهد بود.
برای اکثر عراقی‌ها، صنعت نفت می‌تواند با این ارقام خلاصه شود، اما امجد و روضان دیدگاه دقیق‌تری دارند. هر چاه مجموعه‌ای از چالش‌ها را به نمایش می‌گذارد. بعضی از آنها به فشار بیشتری برای پمپاژ نفت نیاز دارند و برخی دیگر هم مملو از گاز سمی هستند. امجد می‌گوید: «هر میدان نفتی جدید احساس رفتن به یک کشور جدید را دارد.»
با توجه به نقش کلیدی این صنعت در اقتصاد عراق، رشته‌های نفت و پتروشیمی در دانشکده‌های مهندسی کشور فقط به دانشجویان نخبه اختصاص دارد. هر دوی این زنان از ممتازترین فارغ التحصیلان دانشگاه بصره در سال ۲۰۱۸ هستند.
چالش‌های زنان فعال در میدان‌های نفتی
امجد، دختر دو پزشک است و از همان ابتدا می‌دانست که برای فعالیت در میدان نفتی باید در یک شرکت بین‌المللی کار کند و برای این کار باید نیروی برجسته‌ای شود. شرکت‌های دولتی برای زنان مانند بن‌بست بودند و او در شرکت دولتی یک کار دفتری ساده به او تحمیل می‌شد. امجد می‌گوید: «در اوقات فراغتم و روزهای تعطیل همواره مشغول آموزش بودم و برای هر برنامه آموزشی که می‌شد، ثبت نام می‌کردم.»
وقتی شرکت مهندسی نفت و زیرساخت چین (CPECC) به دنبال استخدام نیروهای جدید بود، او توانست به خوبی پذیرفته شود. بعدها وقتی شرکت شلومبرگر آمریکا به دنبال مهندس بود، او از این فرصت برای پرشی دیگر در کارش استفاده کرد. او باید یکی پس از دیگری امتحانات دشوار استخدام را پشت سر می‌گذاشت تا به مصاحبه نهایی برسد.
هنگامی که در شلومبرگر از او پرسیدند آیا مطمئن است می‌تواند میزان نفت قابل ریکاروی در چاه را تشخیص دهد، پاسخ داد: «مرا استخدام کن و فقط تماشا کن.»
تنها در طول دو ماه او کلاه سبز خود را با یک کلاه سفید براق عوض کرد که نشان دهنده وضعیت شغلی او به‌عنوان سرپرست است، امجد یک ماه سریع‌تر از همه دوران کارآموزی خود را به پایان رساند.
روضان هم می‌دانست که کار سختی در پیش دارد. یک بار، هنگامی که تیم او مجبور به حفر یک چاه فرعی دشوار بود، تمام شب را در کنار تیمش بیدار ماند. او در این باره گفت: «من ۲۴ ساعت نخوابیدم، می‌خواستم تمام مراحل و همه ابزارها را از ابتدا تا انتها زیرنظر داشته باشم.»
روضان هم اکنون برای شرکت شلومبرگر کار می‌کند، جایی که او داده‌های چاه‌های مورد استفاده برای تعیین مسیر حفاری را جمع می‌کند. او می‌خواهد به حفاری تسلط پیدا کند و در یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خدمات چاه‌های نفتی جهان کار می‌کند.
روضان و امجد وقتی از انگیزه‌شان برای کار کردن در میادین نفتی می‌گفتند، بسیاری از استادان دانشگاهی‌شان، دوستان و آشنایان آنان را مورد تمسخر قرار می‌دادند. روضان تنها حمایت والدینش را داشت. پدر او ناخدای یک نفتکش عراقی است و مادرش نیز مهندس عمران است. او امیدوار است تا بتواند اتحادیه‌ای برای گردهمایی مهندسی زن عراقی بنیان‌گذاری کند، چیزی که اکنون وجود ندارد.
کار در میدان‌های نفتی عراق بی‌خطر نیست. قبایل محلی خشمگین از بیکاری و بحران اقتصادی به تاسیسات حمله می‌کنند و گاهی علیه کارگران آنجا نیز دست به خشونت می‌زنند. مشکلات فزاینده اجتماعی، مذهبی، سیاسی و اقتصادی عراق هم خطرات بزرگی برای امنیت شغلی این زنان ایجاد کرده است. اما زنان عراقی این خطرات را به جان خریده‌اند. امجد حتی وقت نداشت درباره این مشکلات صحبت کند چون ساعت ۱۱ شب شده بود و باید به سرکارش باز می‌گشت. او می‌گوید: «حفاری هرگز متوقف نمی‌شود.»
