بهبود قیمت طلای سیاه و نگاه تولیدکنندگان به رونق بازار
اعتیاد بشر به نفت ادامه دارد
روزنامه «فایننشال تایمز» در یادداشتی به قلم دریک برور، دبیر انرژی روزنامه در آمریکا به بررسی وضعیت صنعت نفت پس از سقوط سال گذشته و ویژگی‌های آن در رونق کنونی پرداخته است. اعتیاد بشر به نفت خام به نظر می‌رسد فعلا تمامی ندارد، اما سرمایه‌گذاران شرکت‌های نفتی از آن سو خواهان عدم افزایش تولید و در عوض آن پرداخت سود سهام هستند؛ استراتژی‌ای که منجر به رونق بورسی این شرکت‌ها شده است.
هر چند این مساله در کنار اخراج‌های گسترده و کاهش هزینه شرکت‌های این بخش منجر به سوددهی بالای نفتی‌ها از نوامبر تاکنون شده است، اما تهدید اوپک و متحدانش کماکان بر سر این صنعت و کاهش قیمت‌ها سایه افکنده است. برور معتقد است به‌رغم تمام تبلیغات و تلاش‌های صورت گرفته در راستای گذار انرژی و حرکت به سوی دنیایی سبزتر، متاسفانه بشر همچنان به نفت خام و سوخت‌های فسیلی اعتیاد دارد و تقریبا تمام دیدگاه‌های بدبینانه‌ای که سال گذشته درباره تقاضای نفت خام در آینده و اوج آن مطرح می‌شد، حالا محو شده‌اند.
چشم امید شرکت‌های نفتی به رونق
دریک برور، در یادداشتی که اخیرا به رشته تحریر درآورده است می‌گوید با دیدن این وضعیت، تنها چیزی که به ذهن او خطور می‌کند استیکری است که روی سپر یک ماشین چسبانده شده بود و با اشاره به تگزاس تا آلبرتا نوشته بود: «خدایا، خواهش می‌کنم که یک رونق نفتی دیگر به من بده، قول می‌دهم دفعه بعد همه چیز را از بین نبرم.»
حالا لحظه‌ای که این قول و تعهد مورد آزمایش قرار می‌گیرد، به طور ناگهانی از آنچه هر کس ۶ ماه پیش انتظار داشت، به ما نزدیک‌تر است. قیمت‌های نفت خام، تقاضا، سهام شرکت‌های نفتی و وضعیت رشد صنعت نفت دوباره در حال افزایش است.
البته شاید این خبر خوب برای کسانی که از ده‌ها هزار نفری بودند که مدیران شرکت‌های نفتی از ترس رکود چند ساله در این صنعت به سرعت تصمیم به اخراج و بیکار کردن آنها گرفتند، خیلی دیر باشد. با استفاده از تجربه رونق‌ها و سقوط‌های بی‌شمار نفت، بخش سوخت‌های فسیلی از بحران به عنوان یک اهرم فشار سریع برای اخراج کارگران و کاهش هزینه‌ها استفاده می‌کند. این امر باعث شده شرکت‌های اپراتور چاه‌های نفتی، به ویژه در ایالات متحده آمریکا، لاغرتر و ضعیف‌تر از هر زمانی شوند. آن‌هم درست در زمانی که موجی از جریان پول نقد بازار در پیش روی آنهاست.
به تازگی ویل وان لوه، رئیس شرکت کوانتوم انرژی (Quantum Energy Partners) که یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خصوصی در میدان‌های نفتی ایالات متحده است، عنوان کرد: «پنج سال آینده ممکن است بهترین پنج سالی باشد که ما برای سرمایه‌گذاری در هیدروکربن‌ها داشته‌ایم.» کاهش تولید اوپک، اعتبارات ارزان، بسته‌های تحریک اقتصادی گسترده دولت و تغییر فاز بازار سهام از سهام شرکت‌های فناوری به سمت شرکت‌های «اقتصاد قدیم» همه و همه در راستای سوددهی هر چه بیشتر شرکت‌های تولیدکننده نفت قرار گرفته‌اند.
کرونا هم اعتیاد به نفت را از بین نبرد
اما زیربنای این بهبود در اقتصاد و صنعت نفت نیز نشانگر این واقعیت تلخ است که حتی شیوع همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ هم نتوانست ویروس اعتیاد ما به استفاده از سوخت‌های فسیلی را از بین ببرد. بیل گیتس در کتاب اخیر خود درباره تغییرات اقلیمی نوشته است سال گذشته میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌ها به دلیل رکود اقتصادی و اعمال محدودیت‌های آمد‌و‌شد ۵ درصد کاهش یافته که بسیار قابل توجه است. البته او دلیل قابل توجه بودن این مساله را نه در کاهش انتشار کربن به دلیل همه‌گیری، بلکه در کم بودن میزان این انتشار کربن می‌بیند.
همین نکته در مورد میزان مصرف نفت خام نیز صدق می‌کند. کمتر از یک سال پیش، بحث مد روز در بازار نفت این بود که با شیوع ویروس کووید-۱۹ ما فهمیدیم که نفت خام قبلا اوج تقاضای خود را ایجاد کرده و پشت سر گذاشته است. حتی رئیس شرکت بی پی (BP)، برنارد لونی هم گفت این امکان وجود دارد.
تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی طی سال گذشته کاهش یافت و عطش جهان برای نفت خامی که پیش از آمدن ویروس کرونا تقریبا در حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز بود، در یک برهه زمانی از سال تا ۲۰ درصد سقوط کرد. در همان زمان با اشباع بازار از طریق عرضه بیش از تقاضا، قیمت نفت خام برای مدت کوتاهی حتی به سطح زیر صفر هم رسید؛ اما با وجود این سطح مصرف طلای سیاه هنوز به طور متوسط۹۱ میلیون بشکه در روز است که بیشتر از مصرف متوسط روزانه جهان در سال ۲۰۱۲ میلادی است.
بانک مورگان استنلی (Morgan Stanley) معتقد است تقاضا در اواخر سال آینده به بالای ۱۰۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. گلدمن ساکس (Goldman Sachs) هم انتظار دارد صنعت نفت قبل از پایان سال ۲۰۲۱ به چنین دستاوردی خواهد رسید. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران به صورت ناگهانی سراغ شرکت‌های قدیمی از مد افتاده‌ای رفته‌اند که قول می‌دهند عطش مجدد جهان برای نفت خام را تامین کنند. دارن وودز، مدیر اجرایی اکسون موبیل (ExxonMobil)، ماه گذشته در مصاحبه‌ای به فایننشال تایمز گفت: «نیاز به نفت و گاز ادامه خواهد داشت.» این پیام که توسط اکسون در طول سال‌های متمادی تکرار شده است، هنگامی که سرمایه‌گذاران ارزش سهام شرکت‌های سوخت‌های فسیلی را به نفع شرکت‌هایی که به دنبال جهانی پاک و سبزترند، پایین می‌آوردند، دیدگاه چندان محبوبی نبود.
نقاط تاریک بازار و سیگنال بورسی
اما اکنون سهام شرکت اکسون موبیل - که هنوز تحت فشار سرمایه‌گذاران فعال برای ایجاد استراتژی منسجم‌تری برای گذار انرژی است - هم از بازار گسترده‌تری برخوردار شده است و هم از سهام رقبای اروپایی که قصد دارند کسب و کار نفتی خود را به نفع تجدیدپذیرها کاهش دهند، بهتر عمل کرده است.
مدیر یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های مدیریت دارایی اروپا می‌گوید: «شواهد نشان می‌دهد مجبور کردن یک شرکت نفتی به کاهش تولید در زمان افزایش تقاضا، نتیجه‌ای جز ثروتمندتر کردن سایر شرکت‌های نفتی ندارد.»
احیای ثروت این صنعت به ویژه در شیل ایالات متحده، به‌عنوان پویاترین بخش تجارت جهانی نفت کاملا مشهود است. شهرت شیل بیشتر به دلیل بدهی‌های وحشتناک و هزینه‌های زیاد در پی رشد سرسام‌آور تولید است، اما حالا به طرزی شگفت‌انگیز و ناگهانی سودآور شده است.
در واقع بازار از تعهد اپراتورها به روانه کردن جریان نقد به سمت پرداخت سود سهام و نه افزایش دکل‌های حفاری استقبال می‌کند. بازار خواهان بازپرداخت بدهی توسط شرکت‌های نفتی است، نه جت‌های خصوصی مدیران این شرکت‌ها. در چنین شرایطی سهام برخی از شرکت‌های فعال در صنعت شیل از اوایل ماه نوامبر تاکنون حدود ۲۰۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. اما نکته مهم در تمام این جریان اثبات این امر است که مانند بازار طلای سیاه در گذشته، باز هم نفت به عنوان یک تجارت دوره‌ای باقی مانده است. در واقع همیشه روند بهبود نفت پس از سقوط قیمت‌ها این گونه است که پس از مدتی با افزایش قیمت شدید به پایان می‌رسد.
هیچ‌کس هم نباید خود را فریب دهد. رشد قیمت سهام بخش نفت پایه‌های محکمی ندارد. کارتل اوپک اگر تصمیم بگیرد موج بشکه‌های نفتی خود را در بازار رها کند، می‌تواند تنها در مدت چند دقیقه به افزایش قیمت‌ها خاتمه دهد. اما این تجدید حیات صنعت نفت یادآوری گویایی است که اعتیاد به سوخت‌های فسیلی در جهان ما همچنان قوی است. به‌رغم تمام تلاش‌هایی که در راستای تسریع گذار انرژی به سمت سوخت‌های پاک‌تر صورت گرفته، ممکن است خارج کردن نفت از اقتصاد دشوارتر و طولانی‌تر از آن چیزی باشد که بسیاری از مردم تصور می‌کنند.
