سه منبع بین‌المللی از افزایش صادرات طلای سیاه می‌گویند
صادرات نفت با گزینه بایدن
«دنیای اقتصاد» اخیرا در گزارشی با عنوان «خیز تابستانی صادرات نفت» به برآوردهای موسسات بین‌المللی در جولای (تیر-مرداد) از رشد صادرات نفت خام ایران پرداخت. بر اساس این گزارش، آمارهای غیررسمی از رشد صادرات نفت ایران در میانه تابستان تا حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز خبر می‌دادند. اخبار مربوط به رشد صادرات نفت خام ایران در ماه میلادی بعد از جولای نیز تکرار شد. «سپتامبر طلایی صادرات نفت» عنوان گزارش دیگری از «دنیای اقتصاد» در رابطه با رشد صادرات نفت خام ایران بود. بر اساس این گزارش، صادرات نفت خام ایران در مرداد-شهریور گذشته حداکثر تا ۵/ ۱ میلیون بشکه نفت خام رشد داشته است. در این گزارش عنوان شد هرچند این عدد که از سوی تانکر ترکز عنوان شده، دقیق و مورد تایید نیست، اما گزارش‌های موسسه کپلر و دو شرکت دیگر که در زمینه ردیابی کشتی‌ها کار می‌کنند، رشد صادرات نفت خام ایران را تایید کرده‌اند.
بر این اساس به نظر می‌رسد رشد صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر تمرینی برای افزایش بیشتر آن در مدت‌زمانی کوتاه پس از مشخص شدن انتخاب احتمالی بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا باشد. به همین علت با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات آمریکا، شاهد رشد صادرات نفت خام ایران در ماه‌های اخیر بوده‌ایم. به گفته رئیس تحقیقات خاورمیانه و شمال آفریقای بانک ژاپنی MUFG، در صورت انتخاب بایدن، ایران تا پایان ۲۰۲۱ قادر خواهد بود سطح صادارت خود را به حداکثر ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز (که به سطح صادرات روزانه نفت ایران در دوران برجام بسیار نزدیک است) برساند. برآورد پلتس اما کمی تفاوت دارد و رقم ۵/ ۱ میلیون بشکه را به‌عنوان میزان افزایش صادرات روزانه نفت ایران تا یک سال آینده (در صورت رئیس‌جمهور شدن بایدن) عنوان می‌کند. بنابراین با کنار هم قرار دادن روند رو به رشد صادرات نفت خام ایران در ماه‌های گذشته، اظهارنظر مک‌مونیگل، بانک MUFG و پلتس و همچنین تجربه ایران در بازگرداندن سطح تولیدات به حداکثر میزان آن پس از اجرای برجام، احتمال افزایش صادرات روزانه نفت خام ایران به سطح ۲میلیون بشکه در روز (حدود یک سوم صادرات در دوران برجام) در صورت انتخاب بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا در کوتاه‌مدت دور از ذهن نخواهد بود. در کنار تمرین ایران برای رشد صادرات، انعقاد قراردادهایی برای حفظ ظرفیت تولید نفت کشور از دیگر اقداماتی است که بازگشت سریع تولید در صورت تغییر دولت در آمریکا را تضمین می‌کند. ۱۳ قرارداد طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت بین دو شرکت نفت فلات قاره ایران و ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به‌عنوان کارفرما به امضا رسید. با اجرای این قرارداد که ارزش آن بیش از یک میلیارد و ۵۲۷ میلیون یورو اعلام شده و ۱۴ شرکت ایرانی در اجرای آن حضور دارند، حدود ۱۸۵ هزار بشکه به ظرفیت تولید نفت کشور افزوده خواهد شد.
تجربه نفت ایران در برجام
ایران پس از اجرای توافق برجام در دی‌ماه ۹۴، در کمتر از شش ماه تولید روزانه نفت را به حدود ۴ میلیون بشکه در روز رساند و به احیای سهم بازار خود پرداخت. در حال حاضر و پس از اعمال تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران، تولید روزانه نفت خام کشور تقریبا نصف شده و به حدود ۹۵/ ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. اما تجربه دور قبلی تحریم‌ها نشان می‌دهد از دی ماه ٩٤ که تحریم‌های نفتی کشور لغو شدند، با بازیابی سریع تولید روزانه نفت، میزان صادرات در مدت‌زمانی کوتاه به حدود ۷/ ۱ میلیون بشکه در روز رسید اما رسیدن آن به ۲ میلیون بشکه در روز و بیش از آن، بیشتر از شش ماه زمان برد.
ایران، اتفاق بزرگ بازار نفت
انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا ماه آینده برگزار می‌شود و نتیجه آن می‌تواند تا حد زیادی سرنوشت توافق بین‌المللی برجام و از سرگیری آن را روشن کند. به گزارش بلومبرگ، اگر بایدن همانطور که قبلا اعلام کرده؛ سعی در احیای پیمان هسته‌ای ایران داشته باشد، این اقدام مستقیما به افزایش تولید و صادرات نفت خام ایران منجر خواهد شد. دونالد ترامپ در ماه مه ۲۰۱۸ آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران و پنج قدرت جهانی خارج کرد و با بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، هدف صفر کردن صادرات نفت ایران را دنبال کرد. در زمان خروج آمریکا از برجام، صادرات نفت خام ایران حدود ۸/ ۲ میلیون بشکه در روز بود. هرچند هدف به صفر رساندن صادرات نفت خام ایران هیچ‌گاه محقق نشد، اما بر فروش نفت ایران اثر کاهشی داشت. با این حال آمارهای استخراج شده از حرکت نفتکش‌های ایرانی در ماه‌های اخیر، نشان می‌دهد روند صادرات نفت کشور رو به رشد بوده است. در این میان تلاش‌هایی برای حفظ و افزایش ظرفیت تولید نفت در ایران نیز در جریان است. در چنین شرایطی، رئیس آمریکایی تبار مجمع بین‌المللی انرژی که از مدیران ارشد سابق در وزارت انرژی آمریکا بوده است، پنج‌شنبه گذشته در مصاحبه‌ای با تلویزیون بلومبرگ گفت: «یکی از فوری‌ترین آثار تغییر دولت آمریکا به وضعیت ایران در بازار نفت مربوط خواهد شد.» مک‌مونیگل انتظار ندارد که همه ۲ میلیون یا ۸/ ۱ میلیون بشکه تولیدات نفت ایران بلافاصله به بازار بازگردد، اما به عقیده او «افزایش سریع نیم میلیون بشکه‌ای عرضه ایران به بازار جهانی نفت حتمی خواهد بود.» او در این مصاحبه گفت: در صورت انتخاب بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری، ایالات متحده آمریکا احتمالا مذاکرات هسته‌ای با ایران را از سر خواهد گرفت و این اتفاقی واقعا بزرگ برای بازار نفت است. مک‌مونیگل عقیده دارد پتانسیل تولید بالاتر در ایران و لیبی، دو مساله اصلی تولیدکنندگان نفت عضو اوپک در ماه‌های آینده خواهد بود. اوپک اوایل دسامبر، نشست خواهد داشت و احتمالا بازگشت تولیدات ایران و لیبی از بحث‌های محوری در این نشست خواهد بود. لیبی پس از ماه‌ها توقف تولید نفت به علت مشکلات امنیتی داخلی، از ماه گذشته و به دنبال برقراری آتش‌بس احیای تولید نفت خود را آغاز کرده و هم‌اکنون به محدوده ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است. لیبی پیش از شروع درگیری داخلی بیش از یک میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. مک‌مونیگل در جولای به IEF که مقر آن در عربستان قرار دارد، پیوست. مجمع بین‌المللی انرژی از ۷۰ کشور تشکیل شده است. او پیش از این شرکت مشاوره انرژی The Abraham Group را هدایت می‌کرد.
بایدن، تغییر دهنده بازی
بر اساس گزارش بلومبرگ، نظرات مک‌مونیگل مشابه اظهارنظر بانک ژاپنی MUFG است که می‌گوید: صلح بایدن با ایران می‌تواند «تغییر دهنده بازی» برای بازار نفت باشد. «ارمغان بایدن برای نفت ایران» عنوان گزارشی است که «دنیای اقتصاد» پیش از این در رابطه با تاثیر انتخاب بایدن بر نفت ایران منتشر کرده بود. در این گزارش به اظهارنظر هلیما کرافت، از مشهورترین تحلیلگران کالایی وال‌استریت در مورد سناریوی بازگشت نفت ایران به بازار پرداخته شده است. در این گزارش تاکید شده «پیروزی جو بایدن در انتخابات سال جاری می‌تواند برای قیمت نفت منفی باشد؛ چراکه بایدن احتمالا موضع ملایم‌تری در برابر ایران اتخاذ می‌کند و تحریم‌ها را برمی‌دارد که راه را برای بازگشت میلیون‌ها بشکه نفت ایران به بازار باز خواهد کرد.»
احسان خمان، رئیس تحقیقات خاورمیانه و شمال آفریقا در بانک ژاپنی MUFG در رابطه با اثر انتخاب بایدن به تازگی اعلام کرده است: چنانچه ترامپ برای بار دوم در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا رای بیاورد، تحریم‌ها علیه ایران ادامه خواهد داشت اما اگر بایدن پیروز این انتخابات باشد، صادرات نفت خام ایران می‌تواند تا پایان ۲۰۲۱ به ۸/ ۱ تا ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند.
اثر پروانه‌ای انتخابات آمریکا
بر اساس گزارشی که اساندپی گلوبال پلتس منتشر کرده، این نشریه در کنار ایران به ونزوئلا نیز به‌عنوان دیگر کشور تولیدکننده نفت عضو اوپک که تحت تحریم آمریکا قرار دارد، پرداخته است. این گزارش تاکید دارد «رویکرد رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا در رابطه با دو تولیدکننده نفت عضو اوپک، یعنی ایران و ونزوئلا، می‌تواند بیشترین تاثیر را بر میزان عرضه نفت به بازار جهانی داشته باشد. در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، تحریم‌های آمریکا بر صنعت نفت ایران و ونزوئلا عرضه نفت را تا ۳ میلیون بشکه در روز کاهش داد. این اتفاق بازار حمل و نقل دریایی را تا حدودی به هم ریخت اگرچه باعث رشد نسبی بهای نفت شد. به نظر می‌رسد چنانچه ترامپ برای چهار سال دیگر در کاخ سفید ماندنی باشد، فشارهای تحریمی او علیه این دو کشور ادامه داشته باشد.» در مقابل انتظار می‌رود با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه آینده، یک بازگشت سریع به سمت توافق هسته‌ای ایران رقم بخورد. گزارش پلتس تاکید دارد در صورت بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای، صادرات نفت ایران می‌تواند در طول یک سال ۵/ ۱میلیون بشکه در روز افزایش یابد. طبق این گزارش، احتمالا بایدن تحریم‌های ونزوئلا را نیز با اهداف بشردوستانه تسهیل کند.
