«دنیای‌اقتصاد» ماجرای کشف یک میدان گازی بزرگ در دریای سیاه را تحلیل می‌کند
ابهام‌زدایی از اکتشاف گازی ترکیه
ترکیه با ایران یک قرارداد واردات گاز دارد که تا سال ۲۰۲۶ معتبر است
این اظهارنظر در حالی است که در کنار اما و اگرهایی که درباره تجاری شدن ذخایر این اکتشاف وجود دارد، کارشناسان راه‌اندازی و تولید گاز از این میدان را طی سه‌سال بسیار خوش‌بینانه ارزیابی می‌کنند. به ویژه آنکه در دریای سیاه زیرساخت‌ها برای برداشت از ذخایر هیدروکربوری توسعه چندانی نیافته‌اند. کارشناسان زمان پنج ساله را برای بهره‌برداری احتمالی از این میدان منطقی‌تر عنوان می‌کنند.
کشف این میدان گازی برای کشوری که از منابع زیرزمینی چندانی برخوردار نیست و یکی از واردکنندگان بزرگ گاز در منطقه است، اهمیت زیادی دارد. ترکیه با شرکت ملی گاز ایران یک قرارداد واردات گاز بلندمدت دارد که از سال ۲۰۰۱ آغاز شده است. مدت این قرارداد ۲۵ سال است و تا سال ۲۰۲۶ اعتبار دارد. بر اساس این قرارداد، ترکیه باید هر سال حداقل ۵/ ۸ میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد کند. ترکیه برای تامین گاز مورد نیاز خود علاوه بر ایران با روسیه نیز قرارداد دارد. عراق، آذربایجان، قطر و آمریکا از دیگر تامین‌کنندگان انرژی ترکیه هستند. این کشور سال گذشته ۴۱ میلیارد دلار صرف واردات انرژی کرده است.
با وجود اهمیت کشف این میدان گازی در ترکیه و مانور خبری که اردوغان روی آن داشته، جاناتان لام، تحلیلگر ارشد نفت و گاز در شرکت Wood & Company به بلومبرگ گفته است «در حال حاضر سوال اصلی این است که چه مقدار از گاز این میدان قابل برداشت است؟» از نگاه این کارشناس، پاسخ این سوال در حالی هنوز معلوم نیست که سوال دیگر بازار این است که ترکیه سالانه قادر به تولید چه مقدار گاز از این میدان خواهد بود. لام عقیده دارد ترکیه در حال حاضر در شرایطی قرار ندارد که بتواند پاسخ این دو سوال را بدهد، اما چیزی که مشخص است، اردوغان برای ورود به عصر جدیدی که برای پی‌ریزی آن تلاش می‌کند؛ به اکتشاف‌هایی از این دست نیازمند است. رئیس‌جمهوری ترکیه پیش از این اعلام کرده بود خبرهایی خوب برای این کشور دارد، خبرهایی که نویدبخش دورانی تازه برای ترکیه است.
تلاش ترکیه برای استقلال انرژی
ترکیه برای پیگیری اهداف موردنظر خود در حوزه انرژی، طی سال‌های اخیر سه کشتی حفاری خریداری کرده که «فاتیح» که عملیات کشف اخیر را انجام داده یکی از آنهاست. این کشور به شکلی چشمگیر عملیات‌های اکتشاف در دریای سیاه و آب‌های مورد مناقشه در شرق مدیترانه را گسترش داده تا شاید با دست یافتن به منابع بزرگ انرژی، وابستگی بالایی که به واردات از ایران، عراق و روسیه دارد را کاهش دهد. به این ترتیب ترکیه قصد دارد به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای خاورمیانه، اندکی استقلال انرژی را تجربه کند. در این میان مناقشات یونان و قبرس بر سر منابع هیدروکربوری درست در مناطقی از آب‌های شرق مدیترانه جریان دارد که ترکیه نیز بدون توجه به این مناقشات، در آن مناطق مشغول کاوش‌های دریایی انرژی است. ترکیه از سوی اروپا برای فعالیت در این آب‌ها تحت فشار است اما اردوغان اعلام کرده فشار اروپا باعث تغییر جهت ترکیه نخواهد شد و آنکارا تلاش‌های خود را برای یافتن گاز در شرق مدیترانه تسریع خواهد کرد.
مختصات کشف گازی ترکیه
به گزارش بلومبرگ، با توجه به واردات ۳۵ تا ۵۰ میلیارد دلاری انرژی ترکیه در سال، این کشور برای تغییر نقش خود از واردکننده انرژی به تولیدکننده آن، به منابعی عظیم نیاز دارد. به گزارش فایننشال تایمز، میزان واردات انرژی ترکیه در سال گذشته ۴۱ میلیارد دلار بوده است. اکتشافات گاز در دریای سیاه قبلا نیز انجام شده بود اما تمام آنها در مقیاس‌‌هایی کوچک بوده‌اند اما بر اساس بیانیه‌ای که شرکت ملی نفت ترکیه منتشر کرده، ترکیه «فاتح» را در سال ۲۰۱۸ خرید. «فاتح» در عمق ۴ هزار و ۵۲۵ متر در منطقه تونا۱ حفاری کرده تا به این اکتشاف دست یافته است. چنانچه اندازه این میدان گازی تایید شود، بزرگی آن معادل ۴۰ درصد میدان گازی «ظهر» مصر خواهد بود که در سال ۲۰۱۵ در شرق مدیترانه کشف شد.
آن‌طور که در وب‌سایت نیروی دریایی ترکیه نیز اطلاع‌رسانی شده، عملیات کشتی حفاری «فاتح» که به کشف میدان گازی یاد شده منجر شد، از اواسط ماه جولای آغاز شده است.
بر اساس بیانیه شرکت ملی نفت ترکیه، در این منطقه ۲ میلیارد بشکه نفت قابل بازیافت نیز وجود دارد که می‌تواند این میدان را به مخزنی عظیم تبدیل کند. شرکت ملی نفت ترکیه همچین با اشاره به تجربه اندک این شرکت در زمینه استخراج گاز از نقاط عمیق دریا اعلام کرد این اکتشاف نشان‌دهنده توانایی‌های ماست اما احتمالا برای استخراج این ذخایر به کمک یک شرکت بزرگ نیاز داریم. حرکت ترکیه به سمت شرکت‌های خارجی برای انجام عملیات استخراج گاز از این میدان نفتی در حالی است که اردوغان در صحبت‌هایی به ملی بودن این اکتشاف افتخار کرده بود.
اما و اگرهای یک اکتشاف
با این حال آن‌طور که کارشناسان عقیده دارند، تجاری شدن منابع این میدان گازی مورد سوال است. به گزارش فایننشال تایمز، تحلیلگران در پاسخ به اطلاعیه شرکت ملی نفت ترکی درباره کشف گازی اخیر اعلام کرده‌اند: «اگر اثبات شود این ذخایر از نظر تجاری سودآور هستند، در آن صورت کشف اخیر ترکیه قابل توجه خواهد بود.» اشلی شرمن، تحلیلگر وودمکنزی نیز دراین‌باره به فایننشال تایمز گفته است: کشف اخیر ترکیه تنها برآوردی مبتنی بر اکتشاف یک حلقه چاه است، در حالی که چاه‌های بیشتری برای ارزیابی و تایید این ذخایر باید حفاری شوند. با این حال چیزی که مشخص است، این بزرگ‌ترین کشف ترکیه تاکنون و همچنین بزرگ‌ترین کشف در دریای سیاه است که در صورت تایید می‌تواند پیام‌های فراوانی برای ترکیه به همراه داشته باشد.
سابقه کشف گاز در دریای سیاه
تونا۱، جایی که ۱۵۰ کیلومتر از مرزهای دریایی ترکیه فاصله دارد، منطقه‌ای است که به مرزهای دریای بلغارستان و رومانی نزدیک است و چندان فاصله‌ای از بلوک نپتون در رومانی ندارد. بلوک نپتون، بزرگ‌ترین میدان گازی کشف شده در دریای سیاه در یک دهه گذشته است. این میدان را ۸ سال قبل شرکت‌های پتروم و اکسون‌موبیل کشف کردند. تجربه حفاری‌های گذشته در دریای سیاه نشان می‌دهد، رومانی توانسته پروژه‌هایی در آب‌های کم‌عمق را به شکل فعال داشته باشد اما میدان بزرگ این کشور که هشت سال قبل در آب‌های عمیق کشف شد، هنوز مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است.
شرکت روس‌نفت هم در بخش‌های روسی دریای سیاه کاوش‌هایی انجام داده که نتیجه خاصی به همراه نداشته است. حالا هم ترکیه در شرایطی خبر کشف یک میدان گازی بزرگ در دریای سیاه را رسانه‌ای کرده که این سوال مطرح است؛ با وجود کشف این میدان گازی، چرا ترکیه می‌خواهد همچنان به واردات گاز از روسیه ادامه دهد؟ گزپروم، غول گازی روسیه به منظور افزایش سهم خود از بازار گاز ترکیه و همچنین کاهش وابستگی به اوکراین، خط لوله ترک‌استریم را در بستر دریای سیاه به سمت ترکیه افتتاح کرده است.
