بازاری ضررده اما استراتژیک

استراتژی خاص چین در زمینه تامین مواد غذایی در داخل این کشور حتی با قیمتی بالاتر از واردات همان محصولات ریشه در واقعه قحطی چین در سال ۱۹۶۰ دارد. اگرچه در سال‌های گذشته بر سهم واردات مواد غذایی در چین افزوده شده اما همچنان خودکفایی در زمینه تامین کالاهایی همچون برنج و گندم جزو اولویت‌های دولت این کشور است. همین توجه به کشاورزی چین دلیلی برای کاهش سرعت شهرنشینی در این کشور بوده که خود عامل افت سرعت رشد اقتصادی این کشور است. اگرچه دولت چین تلاش خود برای ایجاد خودکفایی در زمینه کالاهای کشاورزی را صورت داده با رشد سالانه سرانه رشد اقتصادی در این کشور میزان تقاضا برای محصولات غذایی نیز زیاد شده و بنابراین در حال حاضر دولت این کشور مجبور به انتخاب میان افزایش هزینه و سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه بهبود کشاورزی یا تکیه بیشتر بر واردات است.

تاثیر چین در بازار کالاهای کشاورزی به مراتب کمتر از سایر بازارهای کالایی مانند بازار انرژی و فلزات اساسی است. چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده غلاتی مانند گندم و برنج و جزو برترین تولیدکنندگان ذرت دنیا به‌شمار می‌رود اما عمده محصولات کشاورزی این کشور در داخل چین به مصرف‌ رسیده و جز در زمینه سویا صادرات قابل توجهی در زمینه محصولات کشاورزی ندارد.

تحقق خودکفایی در تامین نیاز غذایی یکی از اهداف استراتژیک دولت‌های چین در سال‌های گذشته بوده که این موضوع از حادثه قحطی دهه ۱۹۶۰ این کشور نشأت می‌گیرد. اگرچه پس از پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی در قرن ۲۱ تا حدی از شدت اهداف خودکفایی در زمینه مواد غذایی در چین کاسته شد، اما همچنان رهبران این کشور متعهد به تحقق حداکثر خودکفایی در زمینه تولید محصولاتی از جمله برنج، گندم، ذرت و سایر غلات هستند. همین موضوع نیز باعث شده در حالی که چین کمتر از ۹ درصد زمین قابل کشت دنیا و ۶ درصد از آب جهان را در اختیار دارد با داشتن بیش از ۲۰ درصد جمعیت دنیا به خودکفایی ۹۵ درصدی در زمینه غلات برسد.

خودکفایی در زمینه تولید انواع محصولات کشاورزی در چین کار آسانی نبوده و کمبود مواد مغذی در خاک و نحوه کشاورزی باعث شده تا امروز این کشور به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کود در دنیا تبدیل شود. در کنار این موضوع دولت چین در سال‌های گذشته همواره سعی کرده تا با حمایت از روستاییان این کشور، ترویج توسعه روستایی و افزایش درآمد این قشر خودکفایی ایجاد شده در زمینه محصولات کشاورزی را در این کشور حفظ کند. درحالی حفظ بخش روستایی در چین به‌منظور تامین نیاز غذایی این کشور پرجمعیت اهمیت دارد که توسعه صنعتی و شهرنشینی نیز از الزامات رشد تولید ناخالص داخلی این کشور است، بنابراین دولت چین در سال‌های گذشته به‌دنبال ایجاد توازن میان بخش کشاورزی و رشد شهرنشینی این کشور بوده است.

در سال‌های اخیر تقاضای محصولات کشاورزی چین درحال افزایش بوده و باتوجه به رشد سرانه اقتصادی این کشور در سال‌های آتی پیش‌بینی می‌شود که تقاضا در زمینه انواع محصولات غذایی در چین ظرف سال‌های آتی بالا رود. رشد اقتصادی، بهبود شرایط قشر متوسط و بالا رفتن درآمد عمومی را در پی دارد. با این وضعیت به مرور زمان سلیقه مردم در زمینه محصولات غذایی نیز تغییر می‌کند. اتفاقی که در این سال‌ها در چین پیش آمده و در سال‌های آتی جدی‌تر نیز خواهد بود. به این ترتیب تامین مواد غذایی مورد نیاز مردم چین در سال‌های آینده دشوارتر خواهد بود و این کشور چاره‌ای جز افزایش تکیه بر صادرات ندارد.

در کنار این موضوع، کمبود آب و زمین زراعی و تغییرات آب و هوایی نیز بر نگرانی دولت چین از تامین مواد غذایی مورد نیاز این کشور در آینده افزوده است. این نگرانی‌ها باعث شده تا دولت چین در این سال‌ها به تحقیق و توسعه در بخش کشاورزی توجه بیشتری کرده و میزان بالاتری در این بخش سرمایه‌گذاری کند. درحالی دولت چین حمایت‌های گوناگونی را از بخش کشاورزی اجرایی می‌کند که این بخش کمترین تاثیر را در تولید ناخالص داخلی این کشور دارد، اما توجه به این حوزه جزو اهداف استراتژیک دولت‌های مختلف چین به‌شمار می‌رود.

درحالی که چین صادرکننده بزرگ بسیاری از کالاهای اساسی دنیا به‌شمار می‌رود این کشور می‌تواند بازار هدف مناسبی در زمینه انواع محصولات کشاورزی به‌خصوص در سال‌های آینده باشد.