«دنیای اقتصاد» چشم‌انداز تولیدگندم ایران و جهان را بررسی کرد
خوشه‌های طلایی، برنزی می‌شوند
موسسه آمریکایی کنوما (Knoema) که در زمینه تحقیقات، جمع‌آوری داده‌ها و آنالیز آنان توسط مهندسان و اقتصاددانان فعالیت می‌کند اعلام کرده است که ایران در سال زراعی گذشته ۸/ ۱۶ میلیون تن گندم تولید کرده است که با توجه به اطلاعات جمع‌آوری شده توسط این موسسه رکوردی بی‌سابقه در تاریخ ایران محسوب می‌شود. این رکوردشکنی، ایران را در بین ۱۰ تولیدکننده بزرگ گندم جهان (بدون احتساب اعضای اتحادیه اروپا) در سال ۲۰۱۹ قرار داد. اما آن‌گونه که به نظر می‌رسد بهرغم خوش‌بینی‌های مسوولان وزارت جهاد کشاورزی و تولیدکنندگان گندم، میزان تولید گندم کشور در سال زراعی جاری ممکن است به سطوح سال ۲۰۱۹ بازنگردد و میزان تولید ایران ممکن است بار دیگر در حدود میزان تولید سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ میلادی باشد. این امر بدان معناست که آمار تولید گندم ایران در سال زراعی جاری می‌تواند پس از رکورد سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۰۷ سومین میزان تولید بزرگ تاریخ کشور را ثبت کند. شورای بین‌المللی غلات (IGC) در گزارش پیش‌بینی ماهانه خود از بهبود چشم‌انداز برداشت گندم در سال زراعی جاری نسبت به پیش‌بینی قبلی خود خبر داد. این نهاد بین‌المللی در گزارش جدید خود از رشد تولید چین به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده جهان، افزایش بیش از ۷۰ درصدی تولید گندم در استرالیا و افزایش ۶ میلیون تنی گندم در سراسر جهان خبر می‌دهد. در این میان اما پیش‌بینی بر سر میزان برداشت گندم اتحادیه اروپا بر اثر خشکسالی با کاهش و بدبینی رو‌به‌رو شده است.
رکوردشکنی تاریخی تولید گندم ایران در سال ۲۰۱۹
بر اساس آمار منتشر شده توسط موسسه بین‌المللی کنوما، ایران در سال زراعی گذشته از نظر حجم تولید گندم با رشدی ۸۶/ ۱۵ درصدی در میزان تولید سالانه خود نسبت به سال ۲۰۱۸، با ۱۶ میلیون و ۸۰۰ تن برداشت گندم بالاترین میزان برداشت سالانه را در تاریخ خود ثبت کرده است. بارش‌های متعدد و تَر سالی که ایران در سال زراعی گذشته تجربه کرد باعث شد بتواند رکورد برداشت گندم خود را جابه‌جا کند. در سال ۲۰۱۹ چین با برداشت ۶/ ۱۳۳ میلیون تن، بیشترین میزان برداشت گندم در جهان را ثبت کرد. هند با ۲/ ۱۰۲ میلیون تن، روسیه با ۵/ ۷۳ میلیون تن و ایالات متحده آمریکا با ۲/ ۵۲ میلیون تن برداشت سالانه، در رده‌های بعدی بزرگترین تولیدکنندگان جهان قرار گرفتند. کانادا، اوکراین، پاکستان، ترکیه و آرژانتین هم در رده‌های پنجم تا نهم بزرگترین تولیدکنندگان جهان قرار گرفتند تا در کنار ایران، ۱۰ تولیدکننده بزرگ گندم جهان (بدون احتساب اعضای اتحادیه اروپا) در سال ۲۰۱۹ نام گیرند.
بر اساس اطلاعات شرکت کنوما و سازمان فائو میزان برداشت گندم ایران در سال ۲۰۱۸ هم ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گزارش شده است. بررسی تاریخی حجم برداشت گندم ایران در سده ۲۱ میلادی نشان می‌دهد که بیشترین میزان برداشت تا پیش از سال ۲۰۱۹ مربوط به سال ۲۰۰۷ است که ۱۵ میلیون و ۸۸۷ هزار تن دانه‌طلایی گندم در زمین‌های کشاورزی ایران کشت شد. بدترین رکورد تولید ایران از سال ۲۰۰۰ به بعد نیز پس از ثبت بالاترین رکورد تولید سالانه تاریخ ایران در سال ۲۰۰۷، بلافاصله در سال ۲۰۰۸ بر اثر خشکسالی شدید اتفاق افتاد که میزان تولید گندم کشور به ۷ میلیون و ۹۵۷ هزار تن کاهش یافت.
احتمال کاهش تولید سالانه گندم ایران
آن‌گونه که از سخنان مسوولان بر می‌آید، به نظر می‌رسد که امسال چشم انداز برداشت گندم بهرغم خوش‌بینانه بودن، از میزان آمار اعلام شده توسط موسسه کنوما در سال ۲۰۱۹ برای سال گذشته کمتر باشد و ظاهرا شاهد کاهش برداشت گندم در کشور خواهیم بود. رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران کشور، روز چهارشنبه هفته گذشته در نشست کارگروه آرد و گندم استان آذربایجان غربی اعلام کرد که امسال حدود ۶ میلیون هکتار زمین زراعی زیر کشت گندم قرار گرفته است. عطاالله هاشمی با اشاره به میزان تولید پیش‌بینی شده برای سال جاری گفت: امسال پیش‌بینی می‌شود بیش از ۱۳میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم تولید شود که از این میزان حدود ۱۰میلیون تن خرید تضمینی خواهد شد.
پیش از این نیز اسماعیل اسفندیاری پور، مشاور وزیر و مجری طرح محوری گندم وزارت جهاد کشاورزی در حاشیه بازدید از مزارع گندم شهرستان نیر و اردبیل به ایرنا گفته بود که کمی بیش از ۶ میلیون هکتار سطح زیر کشت گندم در کشور وجود دارد. او در ادامه اضافه کرده بود که یک سوم این میزان به‌صورت آبی و مابقی آن به‌صورت دیم کشت شده است. مجری طرح محوری گندم وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید که میزان تولید گندم کشور در سال جاری از مرز ۱۴ میلیون فراتر می‌رود.
مطابق آمار کنوما که با بررسی روند تولید گندم ایران از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۹ ارائه شده، ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی با ۸/ ۱۶ میلیون تن تولید سالانه گندم در جمع برترین تولیدکنندگان جهان قرار گرفته است و رکورد تولید داخلی خود را نیز بهبود بخشید. اما با توجه به اظهارات رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران کشور و مجری طرح محوری گندم وزارت جهاد کشاورزی، باید در سال آتی شاهد کاهش احتمالی میزان تولید سالانه گندم در کشور در حدود بیش از ۱۴ میلیون تن باشیم. بهرغم کاهش احتمالی تولید، باید در نظر داشت که کماکان میزان تولید گندم کشور ممکن است پس از میزان تولید سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۰۷ در رده سوم آماری قرار گیرد که این امر نیز اتفاق ناخوشایندی نیست.
تولید جهانی گندم
شورای بین‌المللی غلات (IGC)، روز پنج‌شنبه تازه‌ترین پیش‌بینی خود را برای تولید جهانی گندم در فصل زراعی ۲۰۲۱-۲۰۲۰ اعلام کرد. در گزارش جدید شورای بین‌المللی غلات پیش‌بینی میزان تولید جهانی گندم نسبت به پیش‌بینی‌های قبلی با بهبود رو‌به‌رو شده است. چشم‌انداز تولید برای استرالیا و چین با افزایش رو‌به‌رو شده که قرار است جبران‌کننده کاهش تولید گندم کشورهای اروپایی باشند که تحت تاثیر خشکسالی بی‌سابقه‌ای قرار گرفته‌اند. در گزارش ماهانه جدید شورای بین‌المللی غلات، پیش‌بینی میزان تولید این محصول کشاورزی در فصل زراعی جاری با ۲ میلیون تن افزایش نسبت به پیش‌بینی قبلی این نهاد مواجه شده و بر این اساس تولید گندم فصل ۲۰۲۱-۲۰۲۰ در سراسر جهان، ۷۶۸ میلیون تن خواهد بود. طی فصل زراعی ۲۰۲۰-۲۰۱۹ حجم تولید گندم جهانی ۷۶۲ میلیون تن بود، یعنی در صورت تحقق پیش‌بینی این نهاد تولید سال جاری ۶ میلیون تن بیش از سال زراعی گذشته خواهد بود.
در این پیش‌بینی ماهانه بیشترین رشد و خوش‌بینی نسبت به استرالیا وجود داشت که تخمین برداشت گندم این کشور از ۲۴ میلیون تن در پیش‌بینی قبلی به ۲/ ۲۶ میلیون تن در جدیدترین چشم‌انداز شورای بین‌المللی غلات رسیده است. به گزارش خبرگزاری رویترز، این امیدواری‌ها نسبت به میزان تولید استرالیا ناشی از باران‌های شدیدی است که اخیرا در استرالیا بارید و این کشور را از خشکسالی که به مدت سه سال درگیر آن بود نجات داد. طی سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی صنعت کشاورزی در شرق استرالیا رو به ویرانی بود. این کشور سال گذشته تنها ۲/ ۱۵ میلیون تن گندم برداشت کرد؛ اما در سال زراعی جاری افزایش برداشت ۷۲ درصدی که برابر با ۱۱ میلیون تن است را در انتظار دارد. این رشد حیرت‌انگیز برداشت گندم نشان‌دهنده برچیده شدن بساط خشکسالی در این کشور است.
چین نیز به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده گندم جهان با بهبود یک میلیون تنی نسبت به تخمین برداشت قبلی خود، اکنون انتظار دارد ۱۳۵ میلیون تن گندم در سال زراعی جاری برداشت کند که حاکی از رشد ۴/ ۱ میلیون تنی نسبت به سال گذشته میلادی است. با این حال، این شورا، چشم‌انداز برداشت گندم در حوزه اتحادیه اروپا را نسبت به گزارش پیشین خود کاهش داده است. در بهار سال جاری خشکسالی کم‌سابقه‌ای دامن‌گیر برخی از کشورهای تولیدکننده گندم اتحادیه اروپا شده که سطح انتظارات از برداشت در این منطقه را کاهش داده است. میزان تولید پیش‌بینی شده برای بلوک تجاری اتحادیه اروپا در فصل زراعی ۲۰۲۱-۲۰۲۰ برابر با ۴/ ۱۲۸ میلیون تن است که نشانگر کاهش ۳/ ۳ میلیون تنی برداشت گندم در این حوزه نسبت به سال گذشته است. اتحادیه اروپا در فصل زراعی قبلی خود ۷/ ۱۳۱ میلیون تن گندم برداشت کرد. البته در گزارش جدید شورای جهانی غلات، برای نخستین بار پس از برگزیت، میزان تولید گندم بریتانیا به‌عنوان عضو اتحادیه اروپا محاسبه نشده است.
