آناهیتا گودرزی

کارشناس شهری

از سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ و آغاز شکل‌گیری منطقه ۲۲ در شهر تهران چه بسیار تصاویر زیبا از آینده این منطقه ترسیم می‌شد این منطقه قرار بود الگوی توسعه نوین شهری برای شهر تهران باشد با اعمال الگوهای معماری مشخص در هر بخش و...


همچنین براساس سند طرح جامع مصوب سال 86 تهران نیز با توجه به حساسیت این منطقه، مقرر شده بود که منطقه 21 و 22 به‌عنوان عرصه تمایز کالبدی با کرج محدودیت گسترش سکونت داشته باشیم. در بند 2-11-2 طرح جامع تاکید شده است، محدودیت گسترش سکونت در پهنه غربی شهر (مناطق 21 و 22) به‌عنوان عرصه تمایز کالبدی تهران از پهنه شهری کرج و ساماندهی عملکرد این مناطق با غلبه فعالیت‌های مجاز صنعتی پالایش شده، خدمات مولد، سبز و تجاری و گردشگری و فناوری اطلاعات در مقیاس منطقه‌ای، ملی و فراملی. از سویی براساس راهبرد طرح جامع و تفصیلی مقرر شد که ساخت‌وساز بناهای بیش از 12 طبقه ممنوع شده و تنها پس از تهیه طرح موضوعی بلند مرتبه‌سازی و تصویب آن در تهران ساخت‌وساز برج‌های بلندمرتبه مجاز باشد. بندهای 1-5-6 و 2-5-6 سند اصلی مصوب طرح جامع شهر تهران که صراحت دارد تا زمان تصویب و ابلاغ ضوابط ساختمان‌های بلندمرتبه، صدور هرگونه مجوز ساخت توسط شهرداری برای ساختمان‌های بلندمرتبه در کلیه پهنه‌ها و با هر کاربری در شهر تهران مجاز نخواهد بود.


اکنون اما در گذر از این منطقه با برج‌های متعددی روبه‌رو هستیم که واقعیت تلخ خود را به مردمی که در این منطقه ساکن هستند، تحمیل می‌کنند. برج‌هایی که یا به اتمام رسیده یا در مرحله اسکلت و میانه ساخت و سازند و در انتظار رونق بازار مسکن و مستغلات هستند که به گفته کارشناسان اقتصاد مسکن با توجه به شرایط و سمت‌گیری‌های اقتصاد کلان امری بعید است. مجموعه‌های مسکونی شکل گرفته غالبا فاقد خدمات مورد نیازند و این فقر امکانات طیفی از سرانه بسیار نازل آموزشی تا خدمات درمانی، نبود خطوط حمل‌ونقل مناسب شهری و دسترسی‌های ایمن و سریع را در بر می‌گیرد. در صورتی‌که وقتی این حجم از جمعیت فراتر از راهبرد طرح جامع به این منطقه بکر و نوبنیاد تحمیل شد، همزمان باید اندیشه و برنامه‌ریزی برای خدمات مورد نیاز در دستور کار قرار می‌گرفت. در گفت‌وگویی با نمایندگان شورایاری‌های این منطقه در بیشتر محدوده‌ها از فقر امکانات خدماتی و به‌ویژه خدمات آموزشی و خدمات درمانی و حمل و نقل گلایه داشتند. اکنون کل تفاخر مدیریت شهری در این منطقه‌ای که امیدها به آن بسته شده بود دریاچه‌ای است که با بحث‌ها و جدل‌های فراوانی در هنگام تهیه طرح آن روبه‌رو بود و اینکه اصولا ساخت این دریاچه مصنوعی واقعا چه میزان توجیه زیست محیطی و همچنین ارزیابی واقعی هزینه و فایده در درازمدت برای تهران در برخواهد داشت؟


بگذریم عاقبت عزم جزم مدیران مانند همه دیگر طرح‌های شهری بدون برقراری تریبون‌های آزاد گفت‌وگو‌های عمومی و تخصصی بر مبنای احداث این دریاچه بود که البته پرداختن به مباحث زیست محیطی و هزینه‌های نگهداری و تامین آب آن با توجه به درجه تبخیر آب و... نیازمند بررسی‌های دقیق و مبسوط در فضایی شفاف است. نمایندگان شورایاری‌های منطقه و به‌ویژه شورایاری محله دریاچه شهدای خلیج‌فارس اذعان می‌کنند که ساکنان محدوده‌های همجوار دریاچه علاوه‌بر کمبود خدمات گوناگون، از تراکم، آلودگی و سر و صدای خودروهای مسافران مخصوصا در روزهای آخر هفته به‌شدت در رنج هستند. در حال حاضر سوال اساسی شهروندان تهرانی این است که آیا آن الگوی نوین توسعه شهری که وعده داده شده بود در این منطقه تحقق یابد این منطقه کنونی بود که مشاهده می‌شود؟


منطقه‌ای که با فضای بکر و خالی می‌توانست افقی باز و گسترده باشد که با استقرار بناهایی با سطح اشغال کم و کاربری‌های فرامنطقه‌ای تنفسگاه شهروندان تهرانی بوده و از سویی اختصاص به دفاتر شرکت‌های مرتبط با خدمات IT و صنایع مرتبط با فناوری نوین یابد و سهم اقتصاد شهر تهران را از اقتصاد مولد افزایش دهد، اما متاسفانه این گستره باز و بکر غالبا به مجتمع‌ها و برج‌های مسکونی اختصاص یافت. درحالی‌که این واحدهای مسکونی به هیچ‌وجه مورد تقاضای دهک‌های پایین و میانه نیازمندان مسکن نیست چراکه اصولا این واحدهای مسکونی بی‌شمار در پاسخ به نیاز مسکن ساخته نشده بلکه صرفا به‌دلیل شرایط ویژه اقتصادی با هدف حفظ و ازدیاد سرمایه‌های سرمایه‌گذاران عرصه املاک و مستغلات ساخته شده‌اند. اما در نهایت حداقل مسوولیت و وظیفه کنونی مدیران امورشهری اعم از مدیران شهرداری یا وزارتخانه‌های مرتبط با امر خدمات اساسی (وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت و...) ایجاد تمهیداتی در خصوص فراهم کردن زمینه‌های استقرار خدمات مورد نیاز در برنامه‌ای تعاملی، شفاف و روشن با ترسیم نقش هر یک از سازمان‌ها است.