آناهیتا گودرزی

کارشناس ارشد شهرسازی

مدت‌ها است که بحث و بررسی‌ها در خصوص باغات و فضاهای سبز شهرها و آسیب‌های فراوانی که در سال‌های اخیر بر آنها رفته است نه تنها از سوی دوستداران محیط زیست، کارشناسان یا شهروندان آگاه مطرح شده بلکه مسوولان در بخش‌های مختلف نیز در سخنانشان از بین رفتن تدریجی باغات در شهر‌ها را در پی گسترش و توسعه شهر و در مواجهه با ارزش افزوده فوق‌العاده جذابی که سال‌های اخیر در شتاب ساخت‌وساز هر چه بیشتر دنبال می‌شد، منعکس می‌کنند.


متاسفانه خاموش‌ترین قربانیان توسعه ساخت‌وساز در شهر‌های بزرگ و به‌ویژه کلان‌شهر تهران به دلیل مضاعف بودن سود و رانت‌های حاصل از آن از سویی و فقدان ضوابطی جامع و بازدارنده در خصوص حفظ و صیانت از باغات موجود شهر از سوی دیگر و متاسفانه در اولویت قرار ندادن این مهم از سوی مسوولان شهری که به نوعی در مسیر سیل شتابان ساخت‌وساز نیز حرکت کرده‌اند همه و همه بانیان این محصول یعنی آنچه بر سر باغات شهر گذشت هستند. خوشبختانه شورای شهر تهران عاقبت در راستای وظیفه نظارت عالیه بر امور شهر مدتی است دست به کار شده و در این راستا کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با بهره گرفتن از نظرات کارشناسی و آسیب‌شناسی وضع موجود در جست‌وجوی راه برون‌رفت از این معضل برآمده است. دستاورد تلاش‌های اخیر کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران عبارت است از:


اول اینکه باغات دارای شناسنامه‌ای روشن و مشخص شوند که البته این مهم سال‌هاست جزو تکالیف شهرداری بوده و هنوز به ثمر ننشسته است.


دوم اینکه در نقشه‌های طرح تفصیلی جدید شهر تهران لایه‌ای به‌عنوان لایه باغات شهر مشخص شود که این شامل کلیه املاکی است که در گذشته باغ بوده‌اند ولی اکنون نیستند؟! و هم باغاتی که در وضع موجود دارای تک وتوک درختان رنجور هستند.


سوم اینکه این باغات به سبب ماهیت خود که به‌عنوان باغ در شهر مطرح بوده‌اند و توسط مالکان با این ماهیت خریداری شده‌اند از رهگذر ارزش اکولوژیکی خود مشمول ضوابط پهنه G مرتبط با خصوصیت خود شوند. از جمله ضوا بط پهنه‌‌های G۲۱۱ و G۲۱۲ (ضوابط ساخت‌وساز در باغات خصوصی).


و درنهایت ارائه برنامه‌ای جامع و عملیاتی از سوی مجموعه مدیریت شهری برای اجرایی شدن این ضرورت‌ها است که از جمله می‌توان به ارائه بسته جامع تشویقی (البته از نوع غیرکالبدی) برای صاحبان باغات اشاره کرد.


این بسته تشویقی می‌تواند طیفی از بخشودگی عوارض، کمک به آبیاری درختان، ایجاد تسهیلات برای استقرار کاربری‌های فرهنگی و تفریحی گردشگری و سلامت با حداقل ساخت‌وساز را دربرگیرد که کاربری‌هایی امکان استقرار در باغ داشته باشند که عملا هم همخوانی با ماهیت باغ داشته باشند و هم بتوانند توجیه اقتصادی معقولی برای صاحب باغ داشته باشند و درنهایت جست‌وجوی راهکارهایی برای اعطای معوض به صاحبان باغات در قالب تراکم در نقاطی که ساخت‌وساز در آن امکان‌پذیر باشد.


و درادامه نیز این امید و چشم‌انداز را پیش رو داشته باشیم که حتی بتوانیم شاهد گسترش و توسعه باغات در شهر تهران باشیم همچنان که مدیریت شهری دیگر شهرهای جهان در پی هشدارهای محیط زیستی و برهم خوردن اکوسیستم این هدف را دنبال می‌کنند.


در پایان ضمن قدردانی از نمایندگان مردم در کمیته محیط زیست شورا و کمیسیون سلامت انتظار این است که دیگر نمایندگان محترم شهروندان تهرانی در کمیسیون‌های مختلف شورا و به‌ویژه ریاست محترم شورا، مهندس چمران حمایت و راهگشایی لازم را برای این حرکت خجسته و زیبا اگر چه قدری دیرهنگام نیز است اما طلیعه‌های امید در آن نهفته است به عمل آورند. بدون شک این عملکرد شورای اسلامی شهر در ذهن و خاطره شهروندان رنجور شهر تهران از هجوم ساخت‌وساز سال‌های اخیر که روزبه‌روز راه نفس را بسته‌تر می‌یابند نقش خواهد بست.