آنتی‌ویروس «برج باغ» طراحی شد
محافظ پایتخت از باغ‌خواری
دنیای اقتصاد: کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، برای مهار ویروس «باغ‌خواری»، یک آنتی‌ویروس طراحی کرد که در صورت تصویب آن، شهرداری مکلف می‌شود با استفاده از ۵ لایه محافظتی، برج‌سازی روی اراضی باغی را محدود کند. طبق این طرح، باید تک‌تک باغات خصوصی باقیمانده در پایتخت، به لحاظ موقعیت و سطح مشجر، شناسنامه‌دار شوند و مدیریت شهری، برای تملک بخشی از این املاک و تبدیل آنها به پارک‌های عمومی و گردشگری، منابع سالانه در بودجه شهرداری در نظر بگیرد. برای حفظ باغات مستعد تخریب در ۶ منطقه تهران نیز مشوق‌هایی پیش‌بینی شده است.
گروه مسکن، بهشاد بهرامی: عزم ماه گذشته تعدادی از اعضای شورای شهر تهران برای مقابله با ویروس «برج‌باغ» در اراضی سبز و باغات پایتخت، منجر به طراحی یک آنتی‌ویروس توسط کمیته محیط‌زیست شورا شد.
این طرح مکتوب که موافقت و پشتیبانی رئیس شورای شهر را نیز دارد، از یکسو دامنه اجرای مصوبه ۱۴ سال پیش مدیریت شهری تهران -که بسترساز باغ‌کُشی(باغ‌خواری)های چند سال اخیر بوده است- را محدود می‌کند و از سوی دیگر شهرداری تهران را مکلف خواهد کرد محافظ پنج لایه برای صیانت از زمین‌های باغی در برابر برج‌سازی‌‌‌‌های گسترده ایجاد کند.
از سال 82 تاکنون صدور مجوزی تحت عنوان «30 به 70» در تهران، دست مالکان زمین‌های مشجر برای تخریب باغ و ساخت برج در حداکثر 30درصد از مساحت زمین را باز گذاشته اما درختان 70 درصد بقیه سطح باغ که طبق اصل مصوبه شورا، باید محفوظ بماند، به عناوین مختلف همچون تامین مشاعات برج، عملا همچون 30درصد اولی، به انواع سازه تبدیل شده است.
شورای شهر تهران برای ابطال قابلیت اجرای این مصوبه در برخی مناطق و محدودسازی دامنه به‌کارگیری آن در ۶ منطقه دارای بیشترین اراضی باغی، طرح پنج لایه حفاظت تهران از باغ‌کُشی را آماده بررسی در صحن علنی پارلمان شهری کرده است.
شهرداری مطابق بخش اول این طرح، باید بودجه سالانه برای تملک باغات مستعد تخریب را فراهم کند و این اراضی را در ردیف دارایی‌های سرمایه‌ای شهر تعریف کند به گونه‌ای که همانند پروژه‌های عمرانی که حجم زیادی از منابع مالی شهرداری به آنها تخصیص می‌یابد، حفظ باغات نیز تامین مالی شود.
بخش دوم این حفاظ پنج لایه، به شهرداری تکلیف می‌کند مجوز برج‌باغ را به گونه‌ای صادر کند که ۷۰درصد زمین کاملا سبز بماند؛ برای این منظور باید مشوق‌هایی همچون تامین بخشی از هزینه آبیاری باغ یا ارائه تراکم معوض به مالک در منطقه‌ای دیگر، تدارک دیده شود.
شهرداری همچنین باید در نقشه طرح تفصیلی، یک لایه جدید مختص «همه باغات باقیمانده شهر» ایجاد کند تا همچون 16 لایه دیگر که هر کدام، موقعیت و نشانی «پهنه‌های چهارگانه مسکونی، اداری و تجاری، مختلط، سبز»، «شبکه معابر»، «کاربری‌های تثبیت‌شده» و «فضای‌سبز» را به خوبی روی نقشه مشخص می‌کند، بتواند محل دقیق و وضع کنونی باغات را نیز برای ناظران شهر برای پایش در برابر هر نوع تخریب و برج‌سازی، نمایش دهد.
لایه چهارم حفاظ طراحی شده، شهرداری را مکلف می‌کند برای تک‌تک باغات تهران در ۶منطقه مستعد برج‌سازی، شناسنامه جداگانه تهیه کند تا از این طریق ریسک تغییرکاربری باغات این مناطق افزایش یابد. براساس آخرین لایه این حفاظ، باید باغات موجود در پهنه‌های مسکونی و تجاری، جزو پهنه سبز محسوب شود.
این طرح که به پیشنهاد رئیس شورای شهر هم‌اکنون در مرحله بررسی در کمیسیون‌های مختلف شورای شهر برای تایید نهایی و ارائه آن در صحن علنی شورا است در قالب پنج ضلع اصلی طراحی و تدوین شده است. بر مبنای این پنج ضلع، پنج تکلیف راهبردی بر عهده شهرداری تهران در راستای تغییر ریل قطار ساخت‌وسازهای گسترده در دل باغات شهر که از سال 82 تاکنون به رویه‌ای عادی بدل شده، قرار می‌گیرد. براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر، از مجموع 14 هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود 8 هزار هکتار باقی مانده است که سهم باغات فقط 1200 هکتار (کمتر از 2 درصد مساحت پایتخت) برآورد می‌شود. از این رو تدوین سازوکاری جدید برای توقف بی‌قید و شرط کلنگ‌زنی در محدوده باغات از سوی شورای شهر ضروری عنوان شده است.
ضلع اول
بر مبنای نخستین ضلع طرح در دست بررسی با عنوان «صیانت و حفاظت از باغات و اراضی مزروعی» شهر تهران، شهرداری موظف می‌شود علاوه بر تثبیت ۱۶ لایه متنوع موجود در طرح تفصیلی جدید، لایه‌ای دیگری تحت عنوان «لایه باغات» تهیه و تدوین کند. مطابق با اطلاعات ارائه شده از جزئیات نقشه ساختوساز در پایتخت، برای طرح تفصیلی جدید تهران ۴۰۶ شیت نقشه یک دوهزارم در سطح فراوانی مناطق ۲۲ گانه با ۱۶ لایه متنوع و گوناگون طراحی شده است. لایه‌های بافت‌های فرسوده، لایه‌های ذخیره توسعه و نوسازی شهری و لایه‌های حریم طبیعی و مصنوعی از جمله لایه‌هایی است که در طرح تفصیلی پیش‌بینی شده است. حالا در قالب طرح جدید کمیته محیط‌زیست در راستای حفظ باغات باقیمانده شهر شهرداری مکلف می‌شود یک لایه دیگر به ۱۶ لایه قبلی طرح تفصیلی اضافه کند.
ضلع دوم
دومین ضلع طرح پیشنهادی کمیته محیط‌زیست شورا که با نظر مهدی چمران رئیس شورای شهر تدوین شده، تهیه «شناسنامه باغات شهر تهران» است. برای اجرای این تکلیف پیشنهاد پیش‌بینی بودجه 2 میلیارد تومانی را در قالب بودجه سنواتی شهرداری تهران شده و مجری اصلی این ضلع از طرح، سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران معرفی شده است.
البته تاکید بر اجرای این تکلیف شهرداری تهران در قالب این طرح در حالی است که مدیریت شهری در سال‌های گذشته نیز مکلف بوده شناسنامه‌ای از مختصات جزئی و کلی درختان، فضای سبز و باغات محله‌های مختلف شهر تهران تهیه و تصویب کند؛ اما این تکلیف تاکنون عملیاتی نشده است.
این تکلیف به ماده دو قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها بازمی‌گردد که بر مبنای آن «شهرداری‌ها در محدوده قانونی و حریم شهرها مکلف هستند ظرف مدت یکسال شناسنامه، شامل تعداد، نوع، محیط و سن تقریبی درختان محل‌های مشمول این قانون را تنظیم کنند و این شناسنامه هر 5 سال یکبار قابل تجدید و «مهم‌تر از آن» این شناسنامه سند اجرای این قانون است.» اگرچه بارها این ادعا از سوی مدیریت شهری تهران صورت گرفته که مطابق با قانون شناسنامه باغات تهیه شده است، اما تاکنون هیچ سندی در این موضوع برای تصویب به پارلمان محلی پایتخت نیامده است.
محمدحقانی رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر معتقد است علاوه بر این ماده قانونی و الزام شهرداری به تهیه شناسنامه باغات، بند ۲-۴-۸ طرح جامع شهر تهران مصوب آذرماه سال ۸۶ نیز بر این تکلیف تاکید دارد. در این بند به صراحت بیان شده است «شهرداری تهران مکلف است به منظور حفظ باغات و جلوگیری از تخریب و نابودی آنها و در اجرای قوانین و مقررات مربوطه، نسبت به تهیه شناسنامه تمامی باغات با مساحت ۵۰۰ مترمربع و بیشتر و تدوین سازوکار مدیریتی مناسب برای حفظ آنها و به مورد اجرا گذاشتن آن، حداکثر ظرف یکسال از تاریخ ابلاغ این مصوبه اقدام کند و پس از تصویب در شورای شهر به مورد اجرا بگذارد.
و گزارش سالانه اقدامات خود در این رابطه را به شورای شهر و دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارسال کند.» این بند عینا در طرح تفصیلی جدید تهران نیز تکرار شده، اما نشانه‌ای مبنی بر تحقق آن تاکنون پیدا نشده است.
از این رو در این بخش از طرح صیانت و حفاظت از باغات شهر تهران، شهرداری مجددا ملزم به تهیه شناسنامه باغات شهر که در مناطق یک، دو، سه و پنج و اراضی مزروعی منطقه ۱۸ و ۱۹ متمرکز شده‌اند کند و پس از تهیه این اطلاعات را در سیستم سامانه طرح تفصیلی ثبت کند.
ضلع سوم
ضلع سوم این طرح بر تبدیل فضای باقیمانده از هر باغ به فضای سبز تاکید دارد که به دلیل اجرای مصوبه برج باغ طی سال‌های 82 تاکنون حیات باغ‌ها را تهدید می‌کرد. بر مبنای این مصوبه طی 14 سال اخیر مالکان باغات در 30 درصد مساحت باغ امکان ساختوساز پیدا می‌کردند و 70 درصد باقیمانده به کاشت درختان باید اختصاص پیدا می‌کرد که شهرداری تهران آن را تحت مالکیت خود در می‌آورد.
اگرچه مصوبه شورای شهر در خصوص ساختوساز در باغات، این بود که باغات ۳۰درصد سطح اشغال داشته و ۷۰ درصد بقیه، فضای سبز باقی بماند اما در عمل به دلیل جامع نبودن مصوبه و بی‌دقتی شهرداری‌ها در اجرای آن، به طبقات زیرزمین تا ۸۰- ۷۰ درصد هم مجوز سطح اشغال داده می‌شود یا آنکه ۷۰درصد باقیمانده که تحت مالکیت شهرداری بود عملا به فضای سبز اختصاص پیدا نمی‌کرد. بلکه مشاعات (استخر، پارکینگ و...) ساختمانی که روی ۳۰ درصد زمین ساخته شده، در ۷۰ درصد بقیه زمین تامین می‌شد!
بوستان مادر نمونه‌ای از اجرای مصوبه برج باغ است که 30 درصد از زمین آن به آموزش و پرورش برای ساختوساز اختصاص داده می‌شود و در بقیه زمین به جای کاشت درخت، چند برج چند 10 طبقه با کاربری‌های مختلف قرار است ساخته شود.
بر مبنای این بند از طرح کمیته محیط‌زیست شورا، شهرداری مکلف می‌شود در جریان تفکیک اراضی سبز، اجازه دارد مساحت باقیمانده از باغات را فقط به کاربری سبز تخصیص دهد.
ضلع چهارم
در ضلع چهارم این طرح شورای شهر تهران، شهرداری را به لحاظ برنامه‌ای موظف کرده تا در قالب بودجه سنواتی خود منابعی را برای تملک باغاتی که در آستانه تخریب هستند، پیش‌بینی و تامین کند؛ چراکه از دیدگاه شورا همان‌گونه که شهرداری باید برای اجرای پروژه‌های سرمایه‌ای همچون ساخت پل و بزرگراه تامین سرمایه کند باید برای حفظ باغات و اراضی سبز شهری به‌عنوان ثروت‌های طبیعی شهر بودجه‌ای را در نظر بگیرد.
به گزارش «دنیای اقتصاد» البته در این راستا شورای شهر تهران در قالب تبصره‌های بودجه سال جاری شهرداری تهران برای تملک باغات به هم پیوسته اراضی کن واقع در جنوب بزرگراه همت ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرد. تا از این طریق از تغییر کاربری باغات باقیمانده این منطقه جلوگیری کند. پیش از این باغات جنوب کن حدفاصل بزرگراه حکیم و همت با مساحت ۱۲۰ هکتار در پهنه مسکونی قرار داشت که با مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به پهنه سبز تبدیل شد تا به‌عنوان باغات و میراث طبیعی شهر ماندگار شوند. با این حال اخیرا رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران عنوان کرد که ۵۰۰ میلیارد تومان اختصاص یافته برای تملک باغات کن هنوز هزینه نشده است.
ضلع پنجم
پنجمین و مهم‌ترین محور طرح کمیته محیط‌زیست شورا به تغییر ابعاد صدور مجوز ساختوساز در باغات واقع در سایر پهنه‌های شهری شامل مسکونی، تجاری و مختلط است. این محور شهرداری تهران را مکلف می‌کند تا برای صدور مجوز ساختوساز برای باغاتی که در پهنه‌های مسکونی، تجاری و مختلط قرار دارند رفتاری مطابق با ضوابط پهنه G11 و G21 داشته باشد. مطابق با ضوابط طرح تفصیلی کاربری پهنه G11 پارک‌های عمومی شهری تعریف شده است که حداکثر تراکم مجاز در این پهنه 10 درصد برای ساخت بنای محدود شامل نگهبانی و دفتر اداری پارک است. پهنه G21 نیز برای کاربری باغات و اراضی مزروعی تعریف شده که حداکثر تراکم مجاز برای ساختوساز تا سقف 10 درصد است.
تغییر رویه رفتاری شهرداری برای باغات واقع در پهنه‌های مسکونی، تجاری و مختلط به این دلیل است که مالکان این باغات با اتکا به مصوبه «برج- باغ» از یکسو و ضوابط پهنه‌های غیرسبز از سوی دیگر به راحتی مجوز ساخت‌وسازهای بلندمرتبه بیش از ۱۵ طبقه را از شهرداری دریافت می‌کنند.
به‌عنوان مثال باغی با مساحت 10 هکتار که در پهنه S212 قرار گرفته به استناد مصوبه برج باغ اجازه دارد در 30 درصد سطح اشغال باغ ساختوساز کند. به این معنی که تا سال 81 مالکان مجوز ساختوساز در باغات را با چهار طبقه تراکم و 60 درصد سطح اشغال دریافت می‌کردند؛ اما از ابتدای سال 82 با اجرایی شدن مصوبه برج باغ مقرر شد در باغات سطح اشغال نصف شود و به 30 درصد کاهش پیدا کند و تراکم مجاز در قالب ارتفاع و طبقات معادل 240 درصد باشد به این معنی که به جای چهار طبقه در 60 درصد سطح اشغال برای ساختوساز در باغات، 8طبقه با 30 درصد سطح اشغال مجوز داده می‌شود به علاوه آنکه یک طبقه تراکم تشویقی نیز به مالکان داده می‌شود. همچنین با توجه به قرارگرفتن در پهنه تجاری می‌تواند مجوز ساخت 12 طبقه را نیز دریافت کند که مجموعا به 21 طبقه می‌رسد.
به همین دلیل شهرداری تهران از این پس برای صدور مجوز ساختوساز در این باغات باید همچون با ضوابط باغات پهنه سبز عمل کند.
امکان مصادره باغ به نفع مردم تهران
رئیس کمیته محیط‌زیست و طراح طرح جدید شورای شهر تهران برای حفاظت از باغات پایتخت در برابر برج‌سازی، روز گذشته با اعلام اینکه امضاهای لازم از جانب اعضای شورا برای ارائه این طرح به صحن جمع‌آوری شده است، گفت: با تهیه شناسنامه برای تک‌تک باغات تهران، عملا یک سند محکمه‌پسند در اختیار شهرداری برای برخورد قضایی با پدیده باغ‌کُشی، قرار می‌گیرد. شناسنامه باغات باعث می‌شود تعداد، موقعیت و وضعیت هرکدام از این املاک سبز مشخص و قابل دسترس شود و چنانچه مالک یک باغ دارای شناسنامه، اقدام به خشک کردن درختان یا تخریب باغ خود کند، طبق قانون، شهرداری می‌تواند آن را به نفع حفظ و گسترش فضای سبز تهران، مصادره و تملک کند.
محمد حقانی با بیان اینکه شهرداری‌ها موظفند طبق قانون سال 52 و تایید آن در سال 59، نسبت به شناسایی باغات محدوده شهر و همچنین پلاک‌کوبی درختان، اقدام کنند، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: باید رفتار شهرداری تهران با باغات متفرق در پایتخت همانند املاک موجود در پهنه G، تنظیم شود. در پهنه G، کاربری حفاظت‌سبز روی املاک اعمال می‌شود به این معنی که هر نوع ساختوساز مسکونی، اداری و تجاری در این پهنه ممنوع است و بهره‌برداری از اراضی صرفا در قالب پارک‌های شهری، عمومی، پارک بازی روددره و تفرجگاهی آن هم حداکثر در 5 درصد از مساحت زمین، مجاز خواهد بود.
حقانی تصریح کرد: این طرح بعد از تصویب در شورای شهر، توسط شورای‌عالی شهرسازی نیز تایید خواهد شد و عدول از آن توسط مالکان باغات یا مدیریت شهری، در حکم پیروی نکردن از قانون خواهد بود و مفاد آن لازم‌الاجرا می‌شود.
ارسال نظر