اجرای پروژه‌های بزرگ و زیربنایی در کشور، مستلزم وجود شرکت‌های توانمند داخلی با قابلیت انجام پروژه‌های بزرگ است. چنین شرکت‌هایی قادر خواهند بود در رقابت فشرده موجود در عرصه اقتصادی و اجرای اینگونه پروژه‌ها حضور یابند و با موفقیت به فعالیت بپردازند.

در این راستا، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور کوشیده است با ایجاد زمینه لازم، حضور و فعالیت اینگونه شرکت‌ها را تسهیل کند و به توانمندسازی آنها یاری رساند.

براساس گزارش نشریه برنامه، امروزه یکی از روش‌هایی که در اجرای پروژه‌های بزرگ و پیچیده به کار گرفته می‌شود، اجرای پروژه به روش طرح و ساخت است. با توجه به اینکه از سال‌های قبل، تقویت توان اجرایی کشور در اجرای پروژه‌های بزرگ از اهداف قانونگذاران کشور بوده، این هدف در دو بخش توسط دفتر امور مشاوران و پیمانکاران سازمان پیگیری و پیامدهای مثبت آن در ایجاد شرکت‌های توانمند متبلور شده است.

باتوجه به اینکه اجرای پروژه‌های صنعتی به روش طرح و ساخت مانند پروژه‌های صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، برق و نیروگاهی، تاسیسات دریایی، صنایع شیمیایی و صنایع مخابراتی و سایر پروژه‌هایی از این قبیل و اجرای پروژه‌های زیربنایی و تاسیسات سنگین به روش طرح و ساخت مانند پروژه‌های سدسازی، سیستم‌های تصفیه‌خانه آب و فاضلاب، راه‌سازی، شهرک‌سازی و ... به روش‌های سنتی کارفرمایان در مراحل مختلف پروژه با مهندسان مشاور و پیمانکاران قرارداد منعقد می‌کنند. طی قراردادهای یاد شده مسوولیت‌های خدمات مهندسی و طراحی پروژه به مهندسان مشاور واجد صلاحیت و مسوولیت اجرای پروژه‌ها از طریق مناقصه یا ترک تشریفات مناقصه به پیمانکاران واجد صلاحیت واگذار می‌شود. بنابراین کارفرمایان وظیفه به نسبت پیچیده‌ای در تنظیم قراردادهای اجرایی واقع‌بینانه و مقرون به صرفه از نظر کیفیت، صرف زمان و صرف هزینه خواهند داشت. بدیهی است که اجرای پروژه‌های بزرگ به روش سنتی برای کارفرمایان مشکلات زیادی به همراه دارد اما بهره‌گیری از خدمات مهندسان مشاور و پیمانکاران اجرایی در یک ساختار پیوسته و هماهنگ بسیاری از مشکلات میان طراحان و پیمانکاران را برطرف خواهد کرد.

در راستای تحقق اهداف قانونی دولت مبنی بر استفاده از روش‌های نوین در اجرای پروژه‌ها به ویژه پروژه‌های بزرگ و پیچیده صنعتی و زیربنایی و همچنین به منظور توانمندسازی و تقویت شرکت‌ها برای اجرای پروژه‌هایی که فرآیند طراحی و اجرا را یکجا طلب می‌کند، دو آیین‌نامه تشخیص صلاحیت واحدهای طرح و ساخت صنعتی و پیمانکاران طرح و ساخت برای اجرا ابلاغ شد. به موجب ابلاغ این مصوبات که تدوین آنها با ساعت‌ها کار کارشناسی در معاونت امور فنی انجام شده است، شرکت‌های توانمند طرح و ساخت در رشته‌های متعدد شکل گرفته‌اند. به نحوی که کارفرمایان می‌توانند با بهره‌گیری از روش‌های انعقاد قرارداد کلید در دست (Turn key) تمام مسوولیت کارها را به این شرکت‌ها واگذار کنند و در موعد مقرر پروژه مورد نظر را با کیفیت مطلوب، هزینه و زمان معین از پیمانکار طرح و ساخت تحویل بگیرند.

براساس بخشنامه مورخ ۲۱ آبان ماه سال ۸۵ سازمان که در اجرای بند «الف» ماده ۳۱ قانون برنامه چهارم توسعه برای پروژه‌های زیربنایی که به روش طرح و ساخت است، پیمانکاران تشخیص صلاحیت شده در پایه‌های یک، دو و سه نیز می‌توانند با معرفی شرکت‌های مهندسان مشاور مناسب که دارای گواهی صلاحیت در رشته‌های مربوط هستند، در مناقصات طرح و ساخت حضور یابند.

به استناد ماده ۱۸ آیین‌نامه تشخیص صلاحیت مشاوران و مصوبه مورخ ۲۳ تیر ماه سال ۸۳ هیات وزیران، به منظور توانمندسازی و حمایت و ایجاد فرصت اشتغال برای شرکت‌های مهندسان مشاور جدید و توزیع مناسب کار، همه اشخاص حقوقی مندرج در ماده ۳ آیین‌نامه یاد شده که موفق به احراز صلاحیت در پایه‌های یک یا دو در هر تخصص شده‌اند، مجاز به احراز صلاحیت در پایه سه همان تخصص نیستند.

لازم به ذکر است، این بخشنامه مشمول همه اشخاص حقوقی که قبل از این تاریخ موفق به اخذ صلاحیت شده‌اند نیز است.

بنابراین گزارش، تعداد گواهی‌های صادره شده براساس آئین‌نامه تشخیص صلاحیت پیمانکاران طرح و ساخت، در گروه راه و ترابری و در بخش حمل و نقل ریلی ۲ مورد، راه‌سازی ۹ مورد، مقاوم‌سازی ۲ مورد و راه‌آهن یک مورد گواهی صادر شده است.

در گروه ساختمان نیز در بخش ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و نظامی ۲۰ مورد و ساختمان‌های آموزشی، ورزشی، بهداشتی و درمانی ۱۰ مورد گواهی صادر شده است.

همچنین تعداد گواهی‌های صادر شده برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها نیز ۱۲ مورد، مقاوم‌سازی و پدافند غیرعامل ۲ مورد و مقاوم‌سازی گروه شهرسازی و معماری یک مورد بوده است.