در ایران تعداد زیادی بنا، محوطه و آثار تاریخی شناسایی شده قابل ثبت وجود دارد، این در حالی است که تعداد قابل توجهی از بناها هنوز شناسایی نشده‌اند و در عین حال آن تعداد هم که شناسایی شده‌اند، به دلیل بی توجهی در حفظ و نگهداری، درحال تخریب و نابودی هستند. به گزارش خبرگزاری مهر، وجود آثار و ابنیه تاریخی در هر کشوری نشان از قدمت آن سرزمین دارد و در واقع، آثار به یادگار مانده از گذشته، شناسنامه فرهنگی و هویت ملی آن جوامع و کشورها محسوب می‌شود که شاید نداشتن آن به اندازه داشتن آن، سخت و دشوار نباشد. زیرا، انتقال میراث گذشتگان به نسل‌های بعدی و شناساندن چهره‌ای مقبول از آن سرزمین به جهانیان، تنها به واسطه سالم نگه داشتن شناسنامه فرهنگی امکان‌پذیر است.

متاسفانه، موضوع حفظ و احیای آثار و ابنیه تاریخی کشور، موضوعی است که همواره مورد غفلت مسوولان قرار گرفته و تنها در برهه‌ای از زمان، توانسته‌ایم گذری بر وجود داشته‌های «با ارزش» خود داشته باشیم و آن هم بهانه‌ای بوده و مناسبتی که تنها در همان مقطع برجسته شده و بعدها فراموش کرده‌ایم...

متاسفانه از سال ۱۳۲۰ و همزمان با ظهور صنعت، بیشترین ضرر و تهاجم به معماری معاصر ایران وارد شده و این خسارت‌ها تا به امروز ادامه داشته است. مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت‌های تاریخی اعتقاد دارد که برای جبران خسارات ۴۰ سال گذشته، حداقل ۱۰ سال زمان نیاز داریم، آن هم به شرط همکاری دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه همچون شوراهای شهر و روستا و شهرداری‌ها که البته تا امروز همکاری خوب و مثبتی با میراث فرهنگی داشته‌اند.

به گفته محمدحسین طبرسا، وزارت کشور برای سال ۱۳۸۶ درخواست کرد که اعتبارات تخصیصی برای بهسازی روستاها تا ۲۵‌درصد افزایش یابد.

مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت‌های تاریخی می‌گوید: وزارت کشور و سازمان دهیاری‌ها برای توسعه‌ صنعت گردشگری و حفاظت و بهسازی بافت‌‌های تاریخی در روستاها و نیز با هدف حفاظت از میراث فرهنگی روستاهای کشور در سال ۱۳۸۶ پیشنهاد کرده است که مبلغ اعتبارات تا ۴‌میلیارد تومان افزایش پیدا کند. مبلغ تخصیصی به این موضوع برای سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۳‌میلیارد تومان بود که تمام آن جذب شد.

به گفته‌ طبرسا، اعتبارات جذب ‌شده تاکنون صرف اجرای طرح‌هایی مانند طرح‌های مرمت و احیا و توسعه گردشگری در بافت‌های تاریخی شده که به تناسب در تمام استان‌های کشور پراکنده است. کارشناسان معتقدند، این ‌گونه فعالیت‌های موضعی که با هدف توسعه بنیه گردشگری روستایی و احیای بناهای روستایی صورت می‌‌گیرد، بیش از هر چیز سبب افزایش امید به زندگی و ضریب ماند گاری روستاییان می‌‌شود که نتیجه‌ آن علاوه بر رشد و توسعه کمی ‌و کیفی روستاها، ایجاد اشتغال در روستا و جلوگیری از مهاجرت به شهرهاست.

به ‌طور کلی مشکلات مالی همواره مهم‌ترین دغدغه و مانع در مسیر احیای خانه‌ها و بناهای قدیمی بوده و از زمان آغاز اجرای این طرح در سال ۷۸ تاکنون، بارها سبب توقف و تاخیر برنامه‌های جاری شده است. از سوی دیگر، در جریان اجرای طرح‌‌ها و پایان طرح‌های مرمت و بهسازی آثار تاریخی، همواره با کمبود نیروهای متخصص و با تجربه در این رشته روبه‌‌رو بوده‌‌ایم.

اما، گذشته از نیروی متخصص و با تجربه در رشته معماری داخلی، نبود مبانی نظری و اصول معماری داخلی در بناهای تاریخی نیز مساله‌ ساز شده است.‌ زیرا در نبود مراکز آموزش تخصصی، مبانی نظری و اصول علمی‌در رشته معماری داخلی ویژه آثار تاریخی، پی‌‌ریزی، تدوین و تجربه نشده است.

این مساله به انحلال رشته دکوراسیون یا تزئینات داخلی در دانشگاه‌های کشور باز می‌‌گردد که حدود ۲ دهه پیش صورت گرفت. در حال‌ حاضر، تلاش‌های پراکنده‌‌ای برای آموزش این رشته در جریان‌ است، اما به ‌دلیل نبود دانشکده یا سازمان ویژه‌‌ای در نظام آموزش رسمی‌کشور، شمار متخصصان این رشته در مقابل حجم وسیع ساخت و سازهای موجود در کشور و ضرورت اجرای پروژه‌‌های تخصصی در امر مبلمان داخلی بسیار ناچیز است.

البته، کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که تخصیص وام‌های اعطایی به روستاییان که صرف ساخت و سازهای غیر اصولی در مناطق مختلف می‌شود، پدیده بناهای غیر بومی‌را در بسیاری از بافت‌های ارزشمند تاریخی کشور تشدید می‌کند.

در واقع، یکی از نگرانی‌های بزرگ کارشناسان میراث فرهنگی برای توسعه روستاها، نحوه به کارگیری وام‌هایی است که به روش‌های مختلف در اختیار روستاییان قرار می‌گیرد.

مدیرکل بافت‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یادآور می‌شود: شرایط کنونی در زمینه ساخت بناهای روستایی چنان غیر اصولی است که از منطقه سیستان و بلوچستان واقع در منتهی الیه جنوب شرقی کشور گرفته تا آذربایجان در شمال غرب کشور، به رغم تفاوت‌های فاحش اقلیمی‌و آب و هوایی در هر دو منطقه از بلوک سیمانی و تیرآهن استفاده می‌شود.

به گفته این مقام مسوول، چنین اقداماتی در مناطق روستایی کشور یک اشتباه بزرگ تاریخی است که بی تردید سبب نابودی هویت فرهنگی - تاریخی و ارزش‌های مطرح در معماری بومی‌بسیاری از روستاهای کشور خواهد شد.