نگاهی به وضعیت نظام مهندسی کشور

حسین عضدی فسا- سازمان‌های نظام مهندسی کشور که در زمره نهادهای تخصصی-حرفه‌ای هستند و عمری کمتر از دو دهه را در دوران جمهوری اسلامی پشت سر می‌گذارند، هنوز نتوانسته‌اند به جایگاهی درخور و شایسته دست یابند. در حال حاضر در سه بخش ساختمان، کشاورزی و منابع طبیعی و معدن سازمان‌های نظام مهندسی در سطح کشور شکل گرفته که هدف از ایجاد آنها ایجاد نظم در ارائه خدمات تخصصی به مردم و صیانت از حقوق مصرف‌کنندگان و ارائه‌کنندگان این خدمات است. سازمان نظام مهندسی ساختمان پیشگام در زمینه ایجاد این تشکل است که در سال ۱۳۷۴ در چارچوب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در سطح کشور آغاز به کار کرد و پس از آن سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در سال ۱۳۸۱ به‌طور رسمی فعال شد و سازمان نظام مهندسی معدن نیز از سال ۱۳۸۱ اقدام به پذیرش عضو کرد. هر یک از سازمان‌های یاد شده در حوزه خود مرجع رسمی واحد بوده و ساختار آنها مبتنی بر عضویت اختیاری و سلسله مراتب و ارکان مدیریتی و انتظامی منتخب اعضا است.

سازمان‌های مذکور در قلمرو حرفه‌های مهندسی مسوول بالا بردن دانش فنی و توسعه مهندسی در سطح کشور هستند.

مهندس «حمیدرضا فریدونی» عضو انجمن مدیران فنی و اجرایی در ارتباط با جایگاه نظام مهندسی ساختمان در کشور معتقد است که مشکل نظام مهندسی ساختمان نداشتن راهبرد کوتاه و بلندمدت است که این امر از خلاء برنامه‌ریزی یا موانعی که در اجرای این برنامه‌ها بوجود می‌آید، ناشی می‌شود.

وی خاطرنشان ساخت: وقوع سوانح طبیعی به‌ویژه زلزله که پیامد تلفات انسانی و خسارات سنگین مالی را در بر دارد، همواره سبب می‌شود جایگاه نظام مهندسی ساختمان از اهمیت بسزایی برخوردار شود، اما پس از دوره کوتاهی این امر به فراموشی سپرده می‌شود. فریدونی تصریح کرد: مثلث وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان باید سکان فنی ساخت‌وساز در کشور را در اختیار گیرند و پاسخگوی مجلس شورای اسلامی و دولت باشند.

وی خاطرنشان ساخت: امروزه تشکل‌های فنی ومهندسی با یکدیگر رابطه نظامند ندارند و کم‌توجهی و نداشتن حضور فعال در این عرصه سبب شده تا آنان از متن تصمیم‌سازی و اجرایی در حوزه فنی به حاشیه کشیده شوند.

فریدونی گفت: سازمان نظام مهندسی ساختمان نیازمند یک تحول و نوگرایی است که بر پایه عقلانیت باشد و بتواند در حوزه فعالیت خویش برای انسجام بخشیدن به وضعیت فنی و مهندسی کشور به ایفای نقش بپردازد.

«مهدی چمران» رییس شورای اسلامی شهر تهران نیز می‌گوید: نظام مهندسی ساختمان با وجود شکل‌گیری چندین ساله آن تاکنون نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد. به عقیده وی، مسائل جناحی و سیاسی سبب شده که نظام مهندسی ساختمان به جایگاه شایسته خود دست نیابد. چمران گفت: مهم‌ترین کاری که نظام مهندسی ساختمان باید انجام دهد، نظم بخشیدن به ساخت‌وسازها در کشور است و اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مورد تاکید قرار می‌گیرد که مساله قرار گرفتن بر روی کمربند زلزله را بازیابیم. وی یادآور شد: وسعت شهرستان بم به اندازه یکی از مناطق ۲۲گانه شهر تهران نیست، زیرا در بم ۹۲هزار نفر ساکن بودند، در حالی که در هر یک از مناطق شهر تهران به‌طور متوسط ۶۰۰هزار نفر اسکان یافته‌اند. چمران وقوع زلزله در شهر تهران با وضعیت ساخت‌وسازهای آن را فاجعه‌ای بزرگ خواند و این پرسش را مطرح ساخت که آیا بناهایی که اکنون در شهر تهران ساخته می‌شود در برابر زلزله مقاوم هستند؟

وی خاطرنشان ساخت: نظام مهندسی ساختمان باید ابتدا خود را مهندسی کند تا بتواند برای کشور مفید باشد.

«محسن بهرام غفاری» رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران نیز اظهار داشت: سازمان نظام مهندسی ساختمان دارای ۱۰۶هزار عضو در سطح ۳۰استان است و ۲۱۰دفتر نمایندگی دارد. وی گفت: پنجم اسفند به عنوان «روز مهندسی» یادآور وظایف، تعهدات و مسوولیتی است که این قشر در قبال مردم، جامعه و دولت دارند. وی تاکید کرد: پنجم اسفند به منزله میعادی است برای اجرای مقررات ملی ساختمان و اولیای شهرداری نیز این مهم را باید مورد توجه قرار دهند. از سوی دیگر «محسن موحدیان عطار» رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، گفت: تغییر کاربری اراضی، خردشدن آنها، پایین بودن بهره‌وری آبیاری، نارسایی سرمایه‌گذاری، نامتناسب بودن شاغلان در این بخش از نظر سن و تحصیلات و خلاء پژوهش به میزان مورد نیاز از جمله عوامل رشد نیافتن در بخش کشاورزی است. وی افزود: در ایران با وجود ۴/۳میلیون نفر بهره‌بردار کشاورزی، کمتر از یک‌درصد دانش‌آموزان کشور در ارتباط با رشته کشاورزی تحصیل می‌کنند. موحدیان عطار با بیان اینکه این سازمان دارای ۸۰هزار عضو درسطح کشور است، گفت: اعضای آن دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی به بالا هستند و برای همکاری و نوآوری در این بخش می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. وی با تاکید بر اهمیت ارتقای سطح علمی و دانش کشاورزان در سطح روستاها، خاطرنشان کرد: اغلب پذیرفته‌شدگان در سطح دانشگاه آزاد افراد شهری هستند و برای جامعه روستایی این مهم مورد توجه نیست. «محمدحسین بصیری» رییس سازمان نظام مهندسی معدن نیز افزود: با بهره‌گیری از صدها ماده معدنی احداث یک ساختمان شکل می‌گیرد و در سطح کشور ۷۰ماده معدنی شناخته شده داریم. به گفته وی، سازمان نظام مهندسی معدن از سال ۸۲کار اجرایی خود را آغاز کرد و تاکنون ۱۴هزار نفر عضو دارد.

بصیری با بیان اینکه در طی سال‌های گذشته همواره بر روی نفت در کشور فعالیت شده، اظهار داشت: ایران دارای غنای معدنی لازم است و باید با اتکا به نیروی جوان و خلاق کشور این مواد را استخراج و در چرخه تولید مورد بهره‌برداری قرار دهد. وی با تاکید بر لزوم مورد توجه قرار دادن اخلاق مهندسی، اظهار داشت: حرفه مهندسی باید پیامد ایمنی، سلامت و رفاه جامعه را در برداشته باشد. تشکل‌های مذکور برخلاف تلاش‌هایی که برای توسعه کمی و جذب بیشتر افراد برداشته‌اند، در جهت رشد کیفی و ارتقای دانش فنی و توسعه مهندسی چندان موفق نبوده‌اند.