فرید قدیری

راه میان‌بر برای موفقیت مسوولان یک بخش - مثلا بخش مسکن - مرور تجربیات مسوولان پیشین و احتیاط برای عدم تکرار اشتباهات آنها در طول دوره خدمت است. در بخش مسکن طی سال‌های اخیر سعی و خطاهای زیادی توسط مسوولان شده که سعی‌ها به هر دلیل با تغییر مدیران کنار گذاشته شده و خطاها نیز تا حدودی به حاشیه رفته است.

مثلا راه‌اندازی بازار استیجار مسکن به عنوان یکی از راه‌های مناسب عرضه مسکن‌اجاره‌ای در سال‌های گذشته، هم‌اکنون به رغم التهاب در بازار اجاره، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد که این خود در مقاله‌ای مفصل جای بحث و بررسی دارد.

اما موضوع مهم‌تر که لزوم توجه مسوولان کنونی بخش مسکن را می‌طلبد «حضور خارجی‌ها در مسکن‌مهر» است.

اواخر سال گذشته به‌طور عجیبی فرش قرمز برای ورود انبوه‌سازان خارجی به طرح مسکن‌مهر پهن شد. تعدادی شرکت ساختمانی از برخی کشورهای همسایه و آسیایی به ایران آمدند و ناگهان کمتر از ۵ قرارداد ساخت مسکن‌مهر با تعدادی از این شرکت‌ها منعقد شد.

در حال حاضر اگرچه، فعالیت یکی دو شرکت خارجی در زمین‌های ۹۹ساله کاملا قابل تایید و حتی به لحاظ تمیزی کار، تجهیز فوق‌العاده مناسب کارگاه ساختمانی و ظاهر مناسب کارگران آنها بدون ایراد و نقص است، اما درباره آینده این حضور، یک نکته وجود دارد.

تا قبل از ماجرای مسکن‌مهر، تنها یک‌بار در بازار ساخت‌وساز کشورمان، سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده است که متاسفانه کاملا ناموفق بوده و تاسف‌بارتر آنکه هنوز پرونده این بی‌احتیاطی باز مانده و ظاهرا به این زودی‌ها قابل حل هم نیست.

در فاز ۳ شهر جدید پرند، محدوده‌ای بزرگ چند هکتاری - در بهترین نقطه شهر- سال‌هاست حصارکشی شده و کسی حق ورود به داخل آن را ندارد. کسانی که در این شهر زمین‌های ۹۹ساله برای ساخت به آنها واگذار شده با حسرت از کنار این زمین محصور عبور می‌کنند و زمانی‌که تابلوی مالکیت زمین را از پشت حصارها می‌بینند این سوال در ذهنشان شکل می‌گیرد که چرا این زمین باید حبس بماند و مسکن‌مهر پرند کیلومترها دورتر از مرکز شهر و در مکان بدون آب و برق ساخته شود؟

زمین حصارکشی‌شده، براساس قراردادی که سال‌ها پیش بین وزارت مسکن و یک شرکت مالزیایی منعقد شد، به مالکیت این شرکت خارجی درآمد تا در زمان مشخصی حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی ساخته شود. آن زمان - اوایل دوره دولت قبل - که زمین‌ ۹۹ساله و مسکن‌مهر باب نشده بود، شیوه ساخت به این صورت بود که باید ابتدا زمین به مالکیت سازنده درمی‌آمد.

زمین واگذار شده به شرکت مالزیایی در طول این سال‌ها بدون استفاده و بدون آنکه تکلیف آن روشن شود، به همان شکل باقی مانده است.

سوال این است: آیا در قراردادهایی که برای ساخت مسکن‌مهر با شرکت‌های خارجی منعقد شده، احتیاط‌های لازم برای جلوگیری از احتمال تکرار تجربه تلخ سرمایه‌گذاری شرکت مالزیایی، در نظر گرفته شده است؟

هر چند در مسکن‌مهر زمین در مالکیت دولت باقی می‌ماند، اما تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت و مجوز ساخت چند هزار واحد مسکونی شاید از زمین با ارزش‌تر باشد.

گفته می‌شود در حال حاضر دو نوع قرارداد ساخت مسکن‌مهر با خارجی‌ها منعقد شده که یک نوع آن شکل پیمانکاری دارد و نوع دیگر حالت سرمایه‌گذاری است. فارغ از نقدهایی که شاید بتوان درباره علت واگذاری ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر به خارجی‌ها در قالب پیمانکار مطرح کرد، به نظر می‌رسد رعایت نکات حقوقی برای بالا بردن ضریب امنیت قرارداد بسیار مهم است که امیدواریم این نکات رعایت شده باشد.