در پی درج گزارشی با عنوان «روایت علمی از زلزله تهران» که در تاریخ ۲۷/۳/۸۹ در این صفحه به چاپ رسید، رییس مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان جوابیه‌ای به دفتر روزنامه ارسال کرده که متن آن به شرح زیر است: آقای دکتر نوربخش میرزایی در مصاحبه خود با روزنامه دنیای اقتصاد نکات و نسبت‌های خلاف واقع را به تیم تحقیقاتی پیش‌بینی‌ زلزله در کشور و مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نسبت داده است. هرچند وجاهت علمی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و جدیت کار تیم تحقیقاتی اقتضا می‌نمود تا در برابر ادعاهای واهی و مطالب سطحی در مصاحبه فوق عکس‌العمل نشان ندهد، لکن نظر به انتشار مصاحبه در رسانه جمعی و انتشار مطالب خلاف واقع ضرورت دیده شد اطلاع‌رسانی مناسب در رابطه با این طرح مهم ملی و رفع شبهات و اتهامات وارده صورت گیرد. به امید آنکه جامعه علمی کشور بدون وارد شدن به رقابت‌های صنفی و منافع شخصی حرمت و قداست علم و دانش را پاس داشته و در راه توسعه و شکوفایی کشور بکوشند.

۱ - در این گزارش آقای دکتر میرزایی از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران به عنوان نفر اول لرزه‌نگاری کشور مطرح شده‌اند. کسانی که با موسسه ژئوفیزیک و زلزله‌شناسان کشور آشنا هستند خوب می‌دانند که اطلاق این عناوین به یک فرد در مقایسه با صاحبنظران و پیشکسوتان گذشته و حال این علم در کشور یعنی چه؟!

۲ - نسبت دادن «ادعای پیش‌بینی زلزله بزرگ در تهران «بداخلاقی علمی» است که توسط نهادهای غیرمرتبط که هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده‌اند، مطرح می‌شود» به مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و رییس آن کاملا خلاف واقع است. متن کامل و مفصل مصاحبه رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در مورد پیش‌بینی زلزله حداقل ۲۴ ساعت قبل در روزنامه ایران و سایت‌های خبرگزاری‌های کشور و نیز سایت مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وجود دارد و خوانندگان محترم می‌توانند به آنها مراجعه و مطالعه و خود درخصوص تحریف مطالب نقل شده قضاوت نمایند.

همچنین در این مصاحبه نامبرده «ادعای برخی نهادهای تحقیقاتی مبنی بر اختراع ابزار پیش‌بینی زلزله بزرگ در تهران» را مطرح و آن را یک بداخلاقی علمی تعبیر کرده‌اند که این موضوع به هیچ وجه صحت ندارد. در هیچ مصاحبه‌ای یا نوشتاری چنین موضوعی مطرح نشده است. همانطور که ذکر شد موضوع مطرح شده دستیابی به دانش پیش‌بینی زلزله حداقل ۲۴ ساعت قبل می‌باشد نه پیش‌بینی زلزله بزرگ در تهران یا اختراع ابزار پیش‌بینی زلزله بزرگ در تهران که ایشان آن را بداخلاقی علمی دانسته‌اند. استفاده از تعبیر «بداخلاقی علمی» در نقد یک طرح تحقیقاتی چه مفهومی دارد؟ نامبرده مرتبا این را تکرار می‌کنند. آیا ایشان به عنوان یک عضو هیات علمی دانشگاه نمی‌دانند که این واژه دارای چه بار ارزشی منفی است که شایسته نیست در قضاوت‌های علمی به کار گرفته شود. آیا چنین برخوردی نشان از خارج شدن نامبرده از حوزه ادب و نزاکت که لازمه محیط‌های علمی و دانشگاهی است، نمی‌باشد؟ خوش اخلاقی علمی حکم می‌کند که پاسخ تحقیقات علمی را با منطق و روش‌های علمی ارائه نمود.

۳ - در گزارش آمده است «طبق مصوبه هیات دولت، مسوولیت مطالعه پیش‌نشانگرهای زلزله و اطلاع‌رسانی درباره وقوع زلزله به عهده موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است» آیا مصوبه دولت به معنای تملک انحصاری باب علم و نوآوری توسط موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در این زمینه است و هرگونه مطالعه و تحقیق در رابطه با زلزله و پیش‌بینی آن توسط دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌‌ها و دیگر پژوهشکده‌ها ممنوع است که رییس مرکز لرزه‌نگاری کشور این‌گونه اظهارنظر می‌کند. اگر چنین است لطفا اعلام گردد تا این‌گونه تحقیقات در همه جا متوقف و فقط موسسه ژئوفیزیک آن را انجام دهد.

۴ - آقای دکتر میرزایی اظهار داشتند که «نواحی کوهپایه‌ای شمال تهران جایی است که باید به فضای سبز تبدیل شود، چون گسل شمال تهران از کوهپایه شمال تهران عبور می‌کند». با توجه به تفاوت حوزه تخصصی نامبرده با مقوله مهندسی زلزله و شهرسازی ایشان صلاحیت اظهارنظر این چنین موضوعی را ندارد، چون بحث ساخت‌وساز درحریم گسل‌ها و اساسا تشخیص زون گسله وظیفه موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیست و مسلما سازمان‌های مسوول به وظیفه خود عمل کرده و می‌کنند. اگر پیشنهاد ایشان علمی و منطقی می‌بود، مسلما بسیاری از نقاط دنیا نمی‌بایست ساخت و ساز در آنها انجام می‌شد (به‌خصوص تقریبا تمام خاک کشور ژاپن بر اساس اظهارات آقای دکتر میرزایی باید فضای سبز می‌شد و برای کوچاندن ملت ژاپن به سرزمینی امن و به دور از حریم گسل‌ها می‌بایست چاره‌ای اندیشید!!).

۵ - رییس مرکز لرزه‌نگاری کشور اظهار داشته‌اند «در حال حاضر ۱۴ ایستگاه لرزه‌نگاری در تهران نصب شده که در صورت فعالیت غیرعادی در رفتارهای زمین قادر به رصد کردن آنها هستند.» و نیز فرموده‌اند که «مرکز لرزه‌نگاری کشور وظیفه دارد شرایط لرزه‌خیزی غیرعادی را به مسوولان ذی‌ربط برای اتخاذ تصمیمات مناسب اطلاع دهد. به عنوان مثال گسل فیروزکوه در دی‌ماه سال گذشته به صورت غیرعادی نرخ لرزه‌خیزی‌اش بالا رفت که در این خصوص اطلاع‌رسانی شد».

معلوم نیست منظور ایشان از رصد کردن فعالیت‌های غیرعادی در رفتار زمین چیست؟ آیا شبکه لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران می‌تواند همه تغییرات ایجاد شده در زمین قبل از وقوع زلزله را رصد کند و اگر منظور ایشان فقط تغییر در روند وقوع زلزله‌ها است و بر اساس آن در رابطه با گسل فیروزکوه اظهارنظر کرده‌اند جا دارد که به زمان وقوع زلزله فیروزکوه در سال گذشته بازگشته، گزارش‌های پیش‌بینی‌های زلزله پژوهشکده سوانح طبیعی کشور را نیز مجددا مرور کنند که امکان وقوع زلزله با بزرگی حداکثر ۳/۴ ریشتر در منطقه را برآورد نموده بود و بر عدم امکان وقوع زلزله بزرگ در منطقه تاکید شده است.

۶ - نامبرده در بخش دیگری از مصاحبه خود «ادعاهای بزرگ و غیرکارشناسی درباره پیش‌بینی زلزله» را عنوان کرده‌اند و در این بخش از گفتار خود اعتقاد دارد که «کشورهای پیشرفته با وجود اقدامات عدیده‌ای که در امر پیش‌بینی زلزله و تحقیقات پیرامون آن انجام داده‌اند به هیچ‌وجه ادعای پیشگویی زلزله را ندارند. این در شرایطی است که با وجود آنکه در کشور ما تحقیقات و اقدامات چشمگیری در این زمینه انجام نشده است افراد غیرمسوول در این زمینه ادعاهای بزرگ غیرکارشناسی مطرح می‌کنند». بسیار جالب است روحیه خودباوری ایشان!! و اینکه چون کشورهای دیگر نتوانسته‌اند، پس چگونه فردی در کشور این موضوع را عنوان کرده است و آن هم غیرمسوول و غیرکارشناس. باید گفت: اولا بحث پیش‌بینی و پیشگویی زلزله متفاوتند که ایشان این دو را به جای یکدیگر و مترادف به کار برده‌اند و این نشانگر عدم حداقل اطلاع و آگاهی نامبرده از مبانی علمی پیش‌بینی زلزله است که این‌گونه در مورد آن سخن گفته‌اند. ثانیا آیا اگر در کشورهای دیگر نتوانسته‌اند در این زمینه به نتایج قابل قبولی برسند دلیلی است که در ایران هم نمی‌توان به چنین دستاوردی رسید؟ ثالثا شما از کجا می‌دانید که در ایران تحقیقات و اقدامات چشمگیری در این زمینه انجام نشده است؟ جای تعجب است که چگونه تحقیقات انجام گرفته طی حداقل ۵ سال را این‌گونه نادیده می‌گیرند. همچنین آیا تحقیقات انجام گرفته تحت نظر فردی زمین‌شناس که خود سال‌ها دبیری کارگروه زلزله و لغزش لایه‌های زمین را بر عهده داشته و مسوولیت پژوهشکده سوانح طبیعی کشور که به عنوان تنها پژوهشکده تخصصی مرتبط با سوانح طبیعی در کشور می‌باشد و با وجود بخش پیش‌بینی و هشدار سوانح طبیعی که یکی از گروه‌های تخصصی آن، گروه پیش‌بینی و هشدار زلزله است، افراد غیرمسوول در این زمینه‌اند که ادعاهای بزرگ غیرکارشناسی مطرح می‌کنند.

۷ - در مصاحبه آورده شده است که آقای دکتر میرزایی گفته‌اند: «ادعای نادرست در خصوص امکان پیش‌بینی زلزله آن هم از زبان مقام ارشد یک نهاد تحقیقاتی بدون پایه‌های علمی کار، یک نوع بداخلاقی علمی است و...» و در ادامه باز تاکید بر اینکه کسانی که سال‌ها کار کرده‌اند نتوانسته‌اند چنین کاری را انجام دهند و محققین کشور را مدعی پیشگویی زلزله دانسته‌اند.

لازم است که نامبرده اصطلاح «بداخلاقی علمی» را توضیح دهند که آیا معنای این اصطلاح را می‌دانند و آن را این‌گونه به کار می‌برند یا خیر؟ از طرف دیگر بیان نظر یک صاحبنظر را به یک نهاد تحقیقاتی مرتبط دانسته‌اند و دیگر اینکه بدون پایه‌های علمی. آیا لازم است پایه‌ها و مبانی علمی کار را به ایشان گفت تا بدانند و چون ایشان نمی‌دانند به خود اجازه می‌دهند که یک کار تحقیقاتی بزرگ چند ساله را بدون پایه و اساس علمی قلمداد کنند. براساس چه اطلاعاتی مصاحبه ‌شونده فرض نموده که ادعای پیش‌بینی زلزله نادرست است؟ در حالی که از متدولوژی و جزئیات کار هیچ‌گونه اطلاعی ندارند.

۸ - در کمال شگفتی مصاحبه شونده بیان کرده‌اند که «برخی اوقات با توجه به تغییرات فاحش در رفتارهای زمین امکان پیش‌بینی زلزله به طور نسبی وجود دارد.»

آیا ایشان فکر نمی‌کنند که اگر امکان پیش‌بینی زلزله وجود دارد پس ممکن است فردی یا جمعی بتوانند به نحوه انجام آن دست پیدا کنند؟ چگونه است که در سراسر این مصاحبه به طور قطع و یقین با بیان مطالب نادرست و نسبت‌های خلاف حقیقت به یک تیم تحقیقاتی سعی در رد و مردود دانستن بحث پیش‌بینی زلزله کرده‌اند؟ در ضمن اگر ایشان به عنوان نفر اول لرزه‌نگاری کشور معرفی شده‌‌اند!! آیا می‌دانند تغییرات فاحش در رفتارهای زمین یعنی چه؟ منظور ایشان از رفتارهای زمین چیست؟ زمین چه رفتارهایی دارد که اگر تغییر کرد می‌توان زلزله را پیش‌بینی کرد؟

۹ - آمده است که «... (شتابنگاشت‌ها) به هیچ‌ وجه قادر به پیش‌بینی زلزله نیستند، این در حالی است که رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن فراتر از حوزه کاری خود اقدام به رسانه‌ای کردن بحث مربوط به پیش‌بینی زلزله کرده است.» باز لازم به توضیح است که معلوم نیست نامبرده بر چه مبنایی پنداشته‌است که پیش‌بینی زلزله بر اساس شتابنگاشت‌ها انجام می‌شوند. کارشناسان و محققین و حتی افرادی که در زمینه زلزله دارای اطلاعات مختصری نیز باشند می‌دانند که نمی‌توان از داده‌های شتابنگاشتی در زمینه پیش‌بینی زلزله استفاده نمود و به نظر می‌رسد که نفر اول مرکز لرزه‌نگاری کشور!! بر مبنای پندار نادرست اقدام به ادامه افاضات و قضاوت نموده‌اند که باز جای بسیاری تعجب دارد که چگونه ایشان بدون اطلاع از مبانی و اصول پیش‌بینی زلزله در تحقیقات انجام شده این موضوع را به رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نسبت داده‌اند.

۱۰ - در پایان مصاحبه آقای دکتر میرزایی اظهار می‌دارند که «می‌گویند دستگاه ما سری است» باز جای تعجب و سوال است که چگونه بدون اطلاع و آگاهی از راستی آزمایی انجام شده در مورد پیش‌بینی‌های صورت گرفته طی حداقل ۳ سال ایشان اقدام به انتشار مطالب نادرست نموده‌اند. مسلما اگر از نتایج پیش‌بینی‌های انجام شده آگاه بودند انتظار می‌رفت که چنین اظهارنظری نکنند.