برنامه افزایش 25 درصدی جمعیت ‌تهران
عکس: آکو سالمی
طرح جامع‌ تهران: تا ۱۰ سال آینده جمعیت‌ تهران باید به ۵/۱۰ میلیون‌ نفر برسد
دولت: 5 میلیون‌ نفر باید از تهران بروند

گروه مسکن- سحر باباخانی: در حالی که دولت به تازگی طرح سبک‌سازی جمعیت تهران و کاهش ۵ میلیون نفری ساکنان پایتخت را در دستور کار قرار داده است، مقامات شهری از برنامه افزایش ۲۵ درصدی جمعیت تهران خبر می‌دهند و می‌گویند ظرفیت سکونتی تهران تا سال ۱۴۰۰ به ۱۰ میلیون‌ و ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد. حسن بیادی، نایب رییس شورای ‌شهر تهران در این‌باره به دنیا‌ی‌اقتصاد گفت: هدفگذاری‌ای که در طرح جامع تهران برای جمعیت این شهر در نظر گرفته شده است، نشان می‌دهد جمعیت تهران نه تنها کاهش پیدا نمی‌کند بلکه افزایش نیز خواهد یافت.
طرح جامع تهران سند رسمی اداره شهر تهران است که مسوولان موظف به اجرای بندبند مصوبات آن هستند.
نایب رییس شورای شهر تهران درباره طرح دولت مبنی بر تخلیه نیمی‌از جمعیت تهران گفت: در حال حاضر بسترها در شهرهای مختلف کشور برای مهاجرفرستی فراهم نیست.
بیادی تصریح کرد: هرچند طی سال‌های 81 تا 88، نرخ مهاجرت به تهران 5/1- درصد رشد کرده است که این به معنی خروج 5/1 درصدی جمعیت تهران به شهرهای اطراف بوده است، اما این میزان مهاجرت معکوس در طول 8 سال ناچیز است.
وی افزود: در سال‌های ۵۵ تا ۶۵ نرخ مهاجرت به تهران ۵/۲ درصد و در فاصله سال‌های ۶۵ تا ۷۵، ۷/۱ درصد بوده است.
بیادی همچنین درباره طرح دولت مبنی بر ارائه تسهیلات به کارمندان درصورت خروج از تهران نیز گفت: تسهیلات باعث ایجاد تفرقه در شهرستان‌ها می‌شود و نباید این راه حل را پیشنهاد کرد ضمن اینکه هنوز بسترهای لازم در شهرستان‌ها برای مهاجرفرستی آماده و فراهم نیست.
چمران: کاهش جمعیت بستگی به نظر مردم دارد
از سوی دیگر، رییس شورای شهر تهران نیز با اشاره به اینکه جمعیت تهران در سال 1404 به 5/9 میلیون نفر می‌رسد، به دنیای‌اقتصاد گفت: برای این هدفگذاری جمعیتی باید حجمی از ساکنان شهر تهران از این شهر خارج شوند.
مهدی چمران در عین حال تصریح کرد: در حال حاضر ۱۲ هزار هکتار بافت فرسوده در تهران وجود دارد که باید اولویت دولت توجه به عاقبت ساکنان این بافت‌ها در صورت وقوع زلزله احتمالی باشد.
چمران همچنین درباره مدیریت بحران شهر تهران در صورت بروز زلزله به دنیای‌اقتصاد گفت: اقدامات خوبی در این رابطه انجام شده و شورای شهر نیز بر آن حساس است و نظارت می‌کند، برای مثال در حال حاضر امکانات اسکان موقت در خارج از شهرها در نظر گرفته شده و 120 سوله برای مواقع بحرانی احداث شده است و هلال احمر نیز در کنار این سوله‌ها مستقر هستند. دو مرکز مدیریت بحران جدید نیز در دست احداث است و در این میان باید به این نکته توجه داشت که این امکانات به دلیل تراکم بالای شهر تهران تنها برای این شهر در نظر گرفته شده است.
رییس شورای شهر بر این باور است که بر خلاف اعلام وزارت مسکن و شهرسازی که گفته شده پایتخت ۳ هزار هکتار بافت فرسوده دارد، این شهر دارای ۱۲ هزار هکتار بافت فرسوده است که باید از مدت‌ها قبل نوسازی آن آغاز می‌شد و نمی‌توان اقدام سریعی برای آن انجام داد تا در صورت وقوع زلزله خسارت قابل‌توجهی پیش نیاید.
چمران همچنین تاکید کرد: موفقیت طرح سبک‌سازی جمعیت تهران بستگی به نظر مردم و اجرای درست آن دارد و چنانچه پیشنهادهای خوبی به مردم ارائه شود آن‌ها قطعا استقبال می‌کنند. وی با اشاره به اقدامات موثری که طی سال‌های گذشته در این راستا انجام شده است، گفت: اگر یک روستایی شرایط خوبی برای تولید ثروت و کار و پیشه داشته باشد، قطعا به تهران نمی‌آید تا در سختی زندگی کند. ‌در حال حاضر روستاییانی که به تهران می‌آیند تنها در حاشیه تهران و در مناطقی نظیر مرتضی‌گرد ساکن می‌شوند، چون درآمد بالاتری ندارند و بعد هم در همان مناطق باقی می‌مانند.
پیشنهاد پرداخت وام با بهره کم به مهاجرین
سخنگوی شورای شهر درباره جنبه‌های مثبت و منفی طرح انتقال جمعیت از تهران به «دنیای‌اقتصاد» گفت: کمال مطلوب شورای شهر تهران از گذشته این بوده که تراکم جمعیت کاهش پیدا کرده و مهاجرت معکوس هرچه سریع‌تر اتفاق بیفتد، ولی مسلما اجرای چنین طرح عظیمی نیاز به مقدمات بسیاری دارد.
خسرو دانشجو افزود: باید انگیزه‌های اقتصادی و زمینه‌های اشتغال در درجه اول در شهرستان‌ها ایجاد شود تا جاذبه‌های لازم برای خروج و مهاجرت معکوس جمعیت به وجود بیاید و در این رابطه قطعا رییس‌جمهور برنامه‌های ویژه و مدونی در نظر گرفته است.
دانشجو همچنین با اشاره به موضع‌گیری مثبت شورا در راستای این طرح تاکید کرد: ما مشتاقانه از این پروژه استقبال می‌کنیم و سایر دستگاه‌ها نیز در رابطه با ارائه تسهیلات ویژه برای مردم باید همکاری همه‌جانبه داشته باشند. برای مثال مجلس شورای اسلامی باید در تدوین قوانین، همکاری لازم را با دولت داشته باشد تا در صورت نیاز اجرای این طرح پشتوانه قانونی داشته باشد.
سخنگوی شورای شهر معتقد است یکی از راه‌های تشویقی برای مردم ارائه وام با بهره کم است و در این زمینه نیز باید کار کارشناسی در حوزه شهری انجام شود و برای تحقق این امر همکاری متخصصین، دانشگاه‌ها و جامعه‌شناسان الزامی است.
برای روبات‌‌ هم برنامه‌ریزی لازم است چه برسد به انسان‌
در ادامه این نظرخواهی، معصومه ابتکار، رییس کمیسیون محیط‌زیست شواری شهر با نگاهی انتقادی به این طرح به دنیای‌اقتصاد گفت: در گذشته نیز بارها و بارها موضوعاتی چون انتقال مراکز دولتی، جلوگیری از روند تصاعدی مهاجرت، کنترل ساخت و ساز در داخل و حریم ممنوعه تهران و ... مطرح شد، ولی امروز به یکباره به این موضوع توجه ویژه نشان داده شده است.
وی در ادامه توضیح داد: مساله انتقال جمعیت موضوعی نیست که یک‌شبه عملی باشد و مانند خواب یک‌شبه ناگهان تصمیم به اجرای آن گرفت و انسان‌ها نیز روبات نیستند که این گونه برای آنها تصمیم‌گیری کرد حتی برای روبات‌‌ها نیز باید با برنامه‌ریزی این طرح را اجرا کرد چه برسد به انسان‌ها.
ابتکار معتقد است سیاست‌های فعلی تا حدودی مغایر با این نوع تصمیم‌گیری است؛ چراکه هنوز در برخی برنامه‌ها مانند مهار قیمت‌ها در شورای عالی شهرسازی و طرح‌های مشابه موفق نبوده‌ایم و این طرح نیز مانند سایر طرح‌ها نیاز به زمان دارد.
طرح درست
ولی برنامه‌ریزی غلط است
مرتضی طلایی، رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر نیز با اشاره به این مطلب که اصل سیاست مهاجرت معکوس درست است، ولی نحوه عنوان و برنامه‌ریزی برای آن غلط بوده، به دنیای‌اقتصاد گفت: اگر تهران را به همین شکل رها کنیم روز به روز بر مشکلات مدیریت شهر و جمعیت افزوده خواهد شد.
وی مانند سایر اعضای شورا بر این نکته تاکید کرد که باید برای اجرای چنین طرح پیچیده‌ای، برنامه‌ها و سیاست‌های مشخصی در نظر گرفت و سپس گرایش‌های لازم برای خروج جمعیت را به وجود آورد.
طلایی همچنین با اشاره به اصرار دولت نهم برای خروج ارگان‌ها و نهاد‌های دولتی از پایتخت در دوره قبل گفت: هیچ کدام از سازمان‌ها، وزراتخانه‌ها و نهادهای موجود در آن دوره از تهران خارج نشدند و ما نباید از مردم بخواهیم تهران را ترک کنند، بلکه باید مراکز دولتی را از مرکزیت درآورده و از تهران خارج کنیم.
رییس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای شهر در ادامه با بیان ارائه تسهیلات ویژه به مهاجرین یادآور شد: تسهیلات فعلی مانند ۵۰ درصد افزایش حقوق برای کارمندان چون با شرط مهاجرت به مناطق محروم و پذیرفتن شرایط سخت عنوان شده است، مورد استقبال قرار نمی‌گیرد و دولت باید شرایط بهتری برای جذب مردم به شهرستان‌ها فراهم کند.
طلایی با بیان این مطلب که نگرانی از وقوع زلزله و بحران جمعیت همیشه وجود داشته و درباره آسیب‌پذیری تهران هیچ شک و تردید وجود ندارد، گفت: با این وجود و با در نظر گرفتن بافت شهری نامناسب و مقاومت ساختمان‌ها، خروج 5 میلیون نفر جمعیت کمکی به تهران نخواهد کرد.
از توکیو یاد بگیریم؛
نگران زلزله 3 ریشتری هستیم؟
طلایی در ادامه گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد، با اشاره به تجربه موفق سایر کشورهای زلزله‌خیزی مانند توکیو ژاپن گفت: توکیو در حال حاضر تقریبا با تهران هم جمعیت است و دائما نیز با معضل وقوع زلزله‌های قوی مواجه است ولی این حوادث تا به امروز تقریبا هیچ تلفات و خساراتی به دنبال نداشته است، ولی ما در حال حاضر نگران یک زلزله ۳ ریشتری هستیم.
رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورا در ادامه این مطلب یادآور شد: بسیاری از ساختمان‌های در حال ساخت ما هنوز ساخته نشده در ردیف بافت فرسوده و نامقاوم قرار می‌گیرند؛ چراکه از استاندارد و ایمنی مناسب برخوردار نیستند.
به اعتقاد وی تا زمانی که پیچیدگی‌ها و ابهامات موجود در این طرح حل نشود، نمی‌توان به اجرای آن اصرار داشت.

خدا کند زلزله نیاید

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران می‌گوید در صورت وقوع زلزله به دلیل تراکم بالای ساختمان‌ها و ریزدانگی و نفوذپذیری بافت‌های فرسوده، تخریب بالای 50 درصدی محلات قدیمی رخ می‌دهد که باید با حمایت‌های مالی مردم برای مشارکت مستقیم در نوسازی منازل خود از این بحران جلوگیری و پیشگیری کنیم. فریدون درویش‌زاده تصریح می‌کند: ارائه طرح خروج 5 میلیونی جمعیت از پایتخت و احتمال وقوع زلزله می‌تواند بهانه‌ای برای توجه ویژه مسوولان به موضوع نوسازی بافت‌های فرسوده پایتخت باشد.
وی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» افزود: دولت باید برای ارائه تسهیلات ویژه برای انجام اقدامات عاجل در قبال نوسازی محلات قدیمی شهر تهران که در صورت وقوع زلزله در معرض خطر ریزش و تخریب بالایی قرار دارند، با این سازمان همکاری کند.
درویش‌زاده افزود: دولت باید در کنار تمرکز مالی بر طرح‌هایی چون مسکن مهر، به نوسازی بافت‌های فرسوده نیز توجه کند؛ چراکه هر دوی این طرح‌ها تحت یک عنوان و هدف؛ یعنی تولید مسکن برای اقشار کم‌درآمد اجرا می‌شوند.