دنیای اقتصاد- در حالی که بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان از آن دارد که قیمت مصالح ساختمانی در تابستان امسال نسبت به تابستان سال پیش تقریبا نصف شده است، اما به‌رغم انتظار فعالان ساخت و ساز برای رونق ساخت‌و‌ساز در این فصل تحت تاثیر همین عامل، به نظر می‌رسد که امکان رونق فعلا منتفی شده است.
به اعتقاد صاحبنظران اقتصادی، انتظار رونق ساخت و ساز تحت تاثیر مصالح ارزان از همان ابتدا خطا بود، چرا که رونق تولید تابعی از رونق بازار محصول است و ارزان شدن مصالح، اگر چه قیمت تمام شده را کاهش می‌دهد اما در شرایط رکود، لزوما به مفهوم سودآور شدن ساخت و ساز نیست که تحت تاثیر آن، تحریکی در این عرصه ایجاد شود.صاحبنظران اعتقاد دارند که منتفی شدن وام خرید مسکن باعث شده است که خریداران مجبور شوند با جمع‌آوری پس‌اندازگذشته به این بازار بیایند که عملا غیرممکن است و در همه جای جهان، مسکن با پس‌انداز آینده (وام) تهیه می‌شود. کارشناسان معتقدند چنانچه دولت همچنان بر ممنوعیت وام خرید اصرار دارد، باید جایگزینی برای آن تعریف کند.

ساخت‌وساز با مصالح ارزان تحریک می‌شود؟
قیمت مصالح ساختمانی نصف شد
سیمان در مقایسه با تابستان پارسال 53‌درصد ارزان شد
پیشنهاد تشکیل سازمانی با کارآیی «اوپک» به‌منظور کاهش قیمت‌مصالح در زمان رکود
آهن گران‌ترین و آجر ارزان‌ترین مصالح ساختمانی
سحر باباخانی
در هفته‌های اخیر قیمت 10 قلم کالای پرمصرف ساختمانی در مقایسه با تابستان پارسال، نزدیک به 50‌درصد کاهش یافته است. عوامل تولید و ‌فروش این محصولات قیمت‌ها را عمدا و برای تحریک سازنده‌ها به خرید مصالح، پایین آورده‌اند، اما آیا این اقدام مصالح‌فروشان باعث خواهد شد ساخت‌وساز رونق بگیرد؟
فعالان بازار مصالح ساختمانی به تابستان امید داشتند تا بلکه در این فصل، ساخت مسکن رونق بگیرد و آنها بتوانند محصولاتی که ماه‌ها ‌فروش نرفته را روانه بازار کنند، اما این اتفاق نیفتاد و اکنون تداوم بی‌میلی به ساخت‌و‌ساز، بازار مصالح ساختمانی را با معضل‌فروش و تامین سرمایه در گردش روبه‌رو کرده است.
رییس اتحادیه مصالح‌فروشان در این‌باره به دنیای اقتصاد گفت: فقط ساخت‌وساز در مسکن مهر می‌تواند رونق را به بازار مصالح ساختمانی برگرداند. در غیر این صورت رکود مسکن حداقل تا پایان تابستان ادامه خواهد داشت.
در هفته‌های اخیر قیمت سیمان ۵۳‌درصد، گچ ۳۳‌درصد و شن و ماسه حدود ۲ تا ۳‌درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل ارزان شده است. این تغییرات قیمتی برای انواع آهن و میلگرد تا ۵۰‌درصد رسیده است، البته قیمت آهن‌آلات در هفته‌های اخیر تحت تاثیر قیمت‌های جهانی، اندکی افزایش یافته است و به گران‌ترین محصول بازار مصالح‌فروشان در مقایسه با سایر مصالح پرمصرف تبدیل شده است.
شبیه چنین اوضاعی در بازار مصالح پایین‌دستی نیز حاکم است. هم‌اکنون تولید سرامیک 30‌درصد کاهش یافته است، همچنین در بازار محصولات بهداشتی ساختمان عرضه انبوه کالا، ‌فروش را با مشکل مواجه کرده است.
از ابتدای امسال تاکنون بسیاری از کارخانه‌های تولید مصالح بیش از ۵۰‌درصد از ظرفیت تولیدشان را کاهش داده‌اند تا از تعطیلی احتمالی در امان بمانند.
تولیدکنندگان مصالح ساختمانی برای فرار از تبعات رکود مسکن پیشنهاد تشکیل سازمانی با کارآیی «اوپک» را داده‌اند تا این سازمان در زمان افت ساخت‌وساز به تولیدکنندگان اجازه کاهش تولید برای حفظ قیمت در وضعیت دلخواه را بدهد.
گزارش دنیای اقتصاد از بازار مصالح ساختمانی حاکی است، آن دسته از انبوه‌سازانی که هنوز رمق ساخت‌وساز برایشان مانده به راحتی می‌توانند همه نوع مصالح با نازل‌ترین قیمت را خریداری کنند و توزیع‌کنندگان نیز حاضرند به هر نحو که مشتری مایل باشد برای‌فروش (خرید با چک بلندمدت) با او توافق کنند. در بازار گفته می‌شود‌، فروش مصالح به قدری پایین آمده که برخی‌فروشندگان قصد دارند میزان‌فروش را با هدف افزایش دادن کاذب قیمت محدود کنند.
از 5 ماه پیش تا به امروز نه تنها خرید‌و‌فروش مسکن راکد شده، بلکه این رکود، سکون مداوم و نگران‌کننده‌ای را در بازار خرید و‌فروش مصالح ساختمانی به وجود آورده است.
این در حالی است که در ابتدای تابستان برخی از انبوه‌‌سازان و سازندگان فعال از افزایش قیمت مصالح ساختمانی اساسی چون؛ سیمان، آهن، آجر، گچ، شن، ماسه و سرامیک شکایت داشتند، اما مصالح‌فروشان این افزایش قیمت را شدیدا تکذیب می‌کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد، در هفته‌های اخیر آهن با 15‌درصد افزایش قیمت (بین 580 تا 620‌هزار تومان برای هر تن) و آجر با 35‌درصد کاهش (هر تن پای کوره 23‌هزار تومان) به‌ترتیب جزو گران‌ترین و ارزان‌ترین مصالح اساسی ساختمان در فصل بی‌رونق تابستان بوده‌اند.
با مروری بر قیمت مصالح ساختمانی از بهمن ماه تاکنون بسیاری از مصالح‌فروشان امیدوار بودند با شروع فصل تابستان که در سال‌های گذشته جزو پررونق‌ترین فصول ساخت‌وساز بود و با کلید خوردن ساخت‌وساز‌های دولتی این بازار بی‌برکت تکانی خورده و قیمت‌ها اگر افزایش ندارد با کاهش مجددی نیز روبه‌رو نشود؛ اما قیمت‌ها نشان می‌دهد که این آرزو خیال خامی ‌بوده که به حقیقت تبدیل نشده است.
بلاتکلیفی در ساختمان‌های در حال ساخت
با وجود رکود کنونی و‌فروش نرفتن ساختمان‌هایی که به اتمام رسیده و پایان کار دریافت کرده‌اند، تکلیف ساختمان‌های نیمه کاره معلوم نیست و سردرگمی‌سازندگان برای اتمام این ساختمان‌ها باعث شده که بازار‌فروش مصالح بیش از پیش با رکود مواجه شود.
محمدجعفر منتظری، رییس اتحادیه مصالح‌فروشان در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این نوع ساخت‌وساز تبدیل به معضلی شده که شدیدا بر قیمت مصالح ساختمانی تاثیر گذاشته و باعث کاهش چشمگیر‌فروش مصالح شده است.
وی با تکذیب افزایش قیمت‌ها که برخی انبوه‌‌سازان بر آن تاکید داشتند، گفت: در برخی مناطق تغییراتی در قیمت مصالح دیده می‌شود؛ ولی این به معنای افزایش کلی قیمت‌ها نیست.
منتظری همچنین درباره نحوه اثرگذاری قیمت مصالح ساختمانی بر قیمت مسکن و خروج از رکود کنونی یادآور شد: قیمت مصالح اساسی ساختمان در حال حاضر بر قیمت مسکن تاثیری نمی‌گذارد و برای تغییر در این حوزه باید تسهیلات دولتی به مسکن و حتی بازار مصالح ساختمانی تزریق شود.
رییس اتحادیه مصالح‌فروشان در ادامه درباره تکرار تجربه رکود مسکن گفت: تسهیلات فعلی دردی از رکود مسکن دوا نمی‌کند؛ چون با ۲۰ تا ۳۰‌میلیون وام بانکی نمی‌شود خانه ساخت یا خرید و کسی که این پول را داشته باشد‌ ترجیح می‌دهد در یک منطقه بهتر خانه‌ای اجاره کند و با توجه به شرایط موجود پیش‌بینی می‌کنم که رکود همچنان ادامه داشته باشد.
وی درباره قیمت مصالح ساختمانی نیز توضیح داد: در حال حاضر سیمان در بازار کیسه‌ای 3500‌تومان، گچ از 800 تا 1400‌تومان و شن و ماسه تنی 5 الی 7‌هزار تومان خرید و‌فروش می‌شود و خریداران با مقایسه این قیمت‌ها با گذشته کاهش چشمگیر آن را احساس می‌کنند.
دلایل رکود در بازار بتن و سیمان
در کنار قیمت‌های پایین گچ و سیمان و شن و ماسه، بتن که از مشتقات سیمان است نیز جزو مصالحی است که ذهن تولید‌کنندگانش را به خود مشغول کرده است.
علی‌اصغر کیهانی، رییس انجمن تولید‌کنندگان بتن آماده نیز درباره نحوه کاهش قیمت این محصول ساختمانی به «دنیای اقتصاد» گفت: در چند هفته اخیر قیمت بتن با عیار ۳۰۰ کیلو، سیمان با شرایط تحویل و پمپاژ در محل (هر مترمکعب) ۴۱‌هزار تومان بوده است و با در نظر گرفتن قیمت‌های بتن در تابستان سال گذشته می‌توان گفت که این محصول ۱۰ تا ۱۵‌درصد کاهش قیمت داشته است.
کیهانی در ادامه با اشاره به ازدیاد عرضه نسبت به تقاضا گفت: تولیدات کارخانه‌های سیمان و بتن آماده به حدی است که می‌توان گفت تا 10 سال دیگر هم با کمبود این محصول مواجه نخواهیم شد؛ چراکه در حال حاضر سالانه 70‌میلیون تن سیمان تولید می‌شود و این ظرفیت به 80 تا 120 تن هم خواهد رسید، ولی اگر دولت در پروژه‌های دولتی (در حد خرید 20‌میلیون تن در سال) حمایت کند و پروژه‌های عمرانی دولتی مانند مسکن مهر از بتن آماده تولیدات کارخانه‌های داخلی تغذیه شوند، بازار مصالح ساختمانی از رکود خارج می‌شود.
به گفته رییس انجمن تولیدکنندگان، بتن آماده اگردر تمام ساخت‌وساز‌های کشور اعم از روستایی، شهری و مسکونی نیز بتن آماده استفاده شود، باز ۵۰‌میلیون تن سیمان مازاد باقی خواهد ماند؛ چراکه برای هر مترمربع به شکل عادی ۲۰۰‌کیلوگرم سیمان مصرف می‌شود و با نحوه ساخت‌وساز کنونی و رکود بازار مسکن و با کمبود نیروی متخصص و کارگر هیچگاه نخواهیم توانست از همه ظرفیت‌های موجود در زمینه تولید بتن آماده استفاده کنیم.
رکود مصنوعی برای فرار از بی‌رونقی
کیهانی به دنبال ارائه این اطلاعات درباره راهکار موجود برای خروج از رکود فعلی توضیح داد: اگر تولید‌کنندگان مصالح ساختمانی همانند اوپک نفتی عمل کرده و به تفاهم برسند که تولید را کم کرده و یک رکود مصنوعی به وجود بیاوریم تا قیمت‌ها افزایش پیدا کند، وضعیت این بازار تغییر می‌کند؛ چراکه در حال حاضر با وجود یارانه‌های سوختی دولتی و تسهیلات ویژه برای تولیدکنندگان، میزان تولیدات کارخانه‌های بتن آماده افزایش پیدا کرده است و با در نظر گرفتن وضع فعلی نباید نگران کم آمدن بتن باشیم.
وی همچنین با تاکید بر ادامه رکود مسکن گفت: تا پایان تابستان وضعیت قیمت‌ها به همین نحو خواهد بود، ولی دولت باید به قوانین استاندارد و کنترل کیفیت توجه بیشتری نشان دهد تا کیفیت ساخت‌وساز بالا رفته و استفاده از بتن آماده و دستی که رواج فراوانی پیدا کرده منسوخ شود.
آهن در بازار مصالح خوش اقبال بوده
در میان بازار راکد خرید و‌فروش مصالح، تنها محصولی که به دلیل بالا رفتن قیمت واردات آن افزایش قیمت داشته آهن بوده است.
محمد آزاد، رییس اتحادیه آهن‌فروشان با تایید مطلب فوق به دنیای اقتصاد گفت: از ابتدای تابستان قیمت آهن در خارج از کشور ۵۰‌دلار برای هر تن تعیین شد، ولی در هفته‌های اخیر این رقم به ۶۰‌دلار رسیده و در ایران میلگرد کیلویی ۵۸۰ تا ۶۲۰ تومان خرید و‌فروش می‌شود، این در حالی است که میلگرد تا پایان سال گذشته ۵۳۰ تا ۵۴۰ تومان قیمت‌گذاری شده است و این افزایش ۱۰ تا ۱۲‌درصدی به دلیل افزایش قیمت مصالح در خارج از کشور اتفاق افتاده، هرچند که بازار مسکن در کشور ما در رکود طولانی به سر می‌برد.
وی با اشاره به بالا بودن عرضه مصالح ساختمانی نسبت به تقاضای بازار توضیح داد: مسلما اگر ساخت‌وساز در کشور از رکود بیرون بیاید، مشکلات مصالح‌فروشان نیز مرتفع خواهد شد و به عقیده من پروژه‌های دولتی و همچنین نحوه عملکرد انبوه‌سازان بر ارائه مسکن ارزان توسط بخش خصوصی تاثیر گذاشته و قیمت مسکن در این مدت 40‌درصد کاهش داشته است.
آزاد همچنین صادرات آهن را به جای واردات آن راه حل اساسی دانست و گفت: ما در مقابل ۴۸‌میلیون تن تولید آهن ۵۲۰‌میلیون تن مصرف داشتیم و باید این کمبود را به نحوی جبران می‌کردیم، به همین دلیل به بازار آهن وارداتی روی آوردیم؛ چراکه در این بخش مشکل مواد اولیه نیز داشتیم.
رییس اتحادیه آهن‌فروشان با تاکید بر بالا بودن تقاضای آهن نسبت به عرضه آن توضیح داد: اگر واردات آهن افزایش پیدا کند با افزایش قیمت مواجه خواهیم بود و اگر ساخت‌وساز نسبت به تابستان سال قبل افزایش پیدا می‌کرد با کمبود مصالح مواجه می‌شدیم، ولی در شرایط کنونی با بازار تقریبا متعادلی در حوزه آهن‌آلات روبه‌رو هستیم.
۱۲۰ کارخانه آجرپزی نیمه‌تعطیل شدند
بر خلاف قیمت آهن در بازار مصالح ساختمانی قیمت آجر 35‌درصد تنزل داشته، هرچند که این رقم در مناطق مختلف متفاوت است.
مرتضی منبع چی، نایب رییس اتحادیه آجر‌فروشان با اعلام این خبر به دنیای اقتصاد توضیح داد: در حال حاضر قیمت هر تن آجر در پای کوره ۲۳‌هزارتومان است و با این قیمت از ۳۰۰ کارخانه موجود در سطح استان تهران ۱۲۰ کارخانه در مرز تعطیلی قرار دارند و مابقی نیز یک پنجم گذشته تولید دارند و اگر به همین منوال جلو برویم، ضررها افزایش پیدا کرده و این کارخانه‌های نیمه تعطیل نیز تعطیل می‌شوند، چراکه در حال حاضر قیمت تمام شده آجر ۳۰‌هزار تومان برای یک تن است و با روال فعلی این محصول ۷‌هزار تومان زیر قیمت فروخته می‌شود.
نایب‌رییس اتحادیه آجر‌فروشان در ادامه از رواج یونولیت در سازه‌های جدید به عنوان یکی دیگر از معضلات‌فروش این محصول اشاره کرد و در این زمینه توضیح داد: این روز‌ها در بیشتر ساختمان‌ها برای حفاظت بیشتر در مقابل زلزله در سقف و دیوارها به جای آجر از یونولیت استفاده می‌شود و همین امر باعث کاهش خرید آجر شده است.
کاهش ۳۰‌درصدی‌فروش سرامیک
در میان ‌فروش مصالح ساختمانی پایین‌دستی همچون در و پنجره و موکت و... سرامیک از پرمصرف‌ترین محصولاتی است که برابر با متراژ ساختمان به مصرف می‌رسد.
بازار این محصول ساختمانی نیز مانند سایر مصالح کاملا به وضعیت راکد ساخت‌وساز بستگی دارد.
به عقیده اکبر کاظمی، مدیر داخلی اتحادیه تولید‌کنندگان کاشی و سرامیک وضعیت فعلی مسکن به شکل مستقیم بر وضعیت خرید و ‌فروش کاشی و سرامیک تاثیر گذاشته و در این میان پروژه‌های دولتی چون هنوز به مرحله اجرایی نرسیده‌اند، خریدی نکرده‌اند که به سود اتحادیه و تولید‌کنندگان باشد.
کاظمی‌ بر خلاف شرایط موجود وضعیت خرید و ‌فروش و ساخت‌وساز مسکن را راکد ارزیابی نمی‌کند. وی درباره شرایط کنونی به دنیای اقتصاد گفت: کاهش تقاضا به معنای کاهش ساخت‌وساز است نه توقف کامل آن، ولی همین موضوع نیز بر نحوه خرید مصالح ساختمانی اثر گذار بوده است.
وی با اشاره به آمار واردات سرامیک و با استناد به آمار گمرک ایران از ادامه روال واردات در سال گذشته خبر داد و گفت: در فروردین‌ماه امسال 4‌میلیون‌ دلار کاشی و سرامیک خریداری و وارد کشور شده است، این در حالی است که سال گذشته 320‌هزار متر مربع تولید داخلی داشتیم و آمار امسال نیز در دست بررسی است، ولی کاهش چشمگیری در تولیدات دیده نمی‌شود و آن چیزی که قابل‌توجه است کاهش تقاضای سازندگان است.
مدیر داخلی انجمن کاشی و سرامیک همچنین در زمینه نحوه تولیدات داخلی توضیح داد: خریدو‌فروش مانند گذشته انجام نمی‌شود و به همین نسبت نیز تا حدی از سرمایه‌گذاری داخلی کاسته شده است.
در این میان یک تولید‌کننده کاشی اعلام کرد که مصرف داخلی این محصول به شدت کاهش یافته وبا افت 30‌درصدی در سال جدید همراه بوده است.
به گفته وی، در صورت ادامه وضعیت فعلی، کارخانه‌ها مجبور به کاهش تولید و ناچارا تعدیل بخشی از نیروهای کار خود خواهند بود، مگر آنکه دولت از تولیدکنندگان پشتیبانی کرده و تحولی در صنعت ساخت‌وساز صورت بگیرد.
در ادامه، با استناد به آمار ارائه شده در سایت انجمن کاشی و سرامیک در سال‌های 1980 تا 2007 مصرف جهانی سرامیک از متوسط رشد 6/4‌درصدی و مصرف ایران از رشد 45/14‌درصدی برخوردار بوده است، این در حالی است که با در نظر گرفتن وضعیت موجود پیش‌بینی می‌شود در سال‌های 1980 تا 2012 مصرف جهانی این محصول از متوسط رشد 7/4‌درصدی و مصرف ایران از رشد 8/12‌درصدی برخوردار شود.
در حال حاضر کاشی و سرامیک برحسب درجه یک تا سه از قیمت‌های متفاوتی برخوردار است، ولی به شکل تقریبی از متری ۵‌هزار تومان تا ۸‌هزارتومان در شرکت‌های مرتبط به‌فروش می‌رسد.
عکس: احسان سلطانی مقدم