طرح زود‌بازده کردن مسکن مهر

پاسارگاد، شیراز- نمایی از ساخت‌وساز روی زمین‌های ۹۹ ساله

در طرح پیشنهادی، مسکن مهر با ۶ تا ۱۰‌میلیون تومان آورده نقدی مردم و ۱۴‌میلیون تومان تسهیلات بانکی قابل ساخت است گروه مسکن- لیلا درخشان: سازندگان مسکن در تهران طرحی را پیشنهاد کرده‌اند که مسکن مهر در قالب آن، بدون فوت وقت و معطلی از جانب اعضای تعاونی‌ها ساخته می‌شود.

این طرح «مسکن مهر زودبازده» نام دارد و محتوایش پاسخ به معمایی است که متقاضیان زمین‌ ۹۹ ساله در چند ماه اخیر به دنبال حل آن بوده‌اند.

در طرح پیشنهادی، اعضای تعاونی‌های مسکن مهر به جای ۲۶‌میلیون تومان پول نقد که امکان تهیه‌اش برای متقاضیان تقریبا محال است، می‌توانند با ۶ تا ۱۰‌میلیون تومان آورده، صاحب مسکن شوند؛ ضمن اینکه رقم مذکور در طول مراحل ساخت که نزدیک به دوسال زمان می‌برد، باید تامین شود.

پیشنهادکنندگان «مسکن مهر زودبازده»، از وزارت مسکن درخواست مجوز ساخت واحدهای ۴۰‌متری را کرده‌اند تا امکان مشارکت اعضای تعاونی‌ها در ساخت‌وساز مسکن مهر فراهم شود.

انبوه‌سازان تهران معتقدند با توجه به اینکه در قانون مسکن مهر ( تبصره ۶بودجه سال ۸۶ ) میانگین زیربنای کل واحدها در هر مجموعه، حداکثر ۷۵مترمربع قید شده، هر عضو تعاونی باید نزدیک به ۲۶‌میلیون تومان آورده نقدی داشته باشد تا بتواند در این پروژه دوام بیاورد. ساخت یک واحد مسکونی با متراژ مفید ۷۵‌مترمربع نیاز به تامین مالی برای حدود ۱۰۰‌مترمربع بنا را دارد (با احتساب مشاعات).

این درحالی است که با تغییر مقررات مربوط به حداقل متراژ ساخت، مشکل تامین مالی طرح مرتفع خواهد شد.

مسکن مهر در حال حاضر تقریبا در فاز ساخت قرار دارد و تعدادی از تعاونی‌ها که از اواخر سال قبل زمین را از دولت تحویل گرفته‌اند، در تکاپوی تفاهم با انبوه‌ساز هستند تا بعد از تفاهم برسر قیمت ساخت، کار را جلو ببرند؛ اما شواهد از عدم رضایت تعاونی‌ها از قمیت‌های اعلام شده دارد.

از ۷۵ متر به ۵۰ متر

‌ایرج رهبر، رییس انجمن انبوه‌سازان استان تهران در‌این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: با توجه به‌اینکه ساخت یک واحد ۷۵متری با احتساب متر مربعی ۴۰۰هزار تومان حدود ۴۰میلیون تومان می‌شود و با توجه به‌اینکه وام‌این واحدها فقط ۱۴میلیون تومان است، بنابراین بیم آن می‌رود که متقاضیان نتوانند سهم آورده خود را به‌این پروژه تزریق کنند. وی افزود: همین احتمال باعث شده تا برخی از انبوه سازان برای ورود به‌این پروژه تعلل کنند؛ چرا که می‌پندارند متقاضیان نتوانند سهم آورده خود را به‌این بخش تزریق کنند و در نتیجه پروژه از پیشرفت فیزیکی لازم برخوردار نباشد‌. وی تاکیدکرد: به منظور رفع‌این مشکل انبوه‌سازان پیشنهاد ساخت متراژهای کوچک در مسکن مهر را به دولت ارائه کرده‌اند‌. وی افزود: بر‌این اساس در صورتی که مساحت بنا از ۷۵متر به ۵۰متر کاهش یابد، احتمال ورود آورده نقدی اعضا به‌این پروژه افزایش پیدا خواهد کرد. رییس انجمن انبوه‌سازان استان تهران تاکید کرد: به عنوان مثال در ساخت واحدهای ۵۰متری در صورتی که ۴۰متر فضا برای بخش مفید ساختمان در نظر بگیریم در آن صورت هزینه ساخت کاهش پیدا خواهد کرد و در نتیجه سهم آورده اعضا نیز کاهش خواهد یافت. وی افزود: همین امر می‌تواند باعث کاهش تعلل انبوه‌سازان برای ورود به‌این پروژه شود.

مردم را خانه‌دار می‌کنیم

وی تاکیدکرد‌: با توجه به‌اینکه تجربه واگذاری زمین به تعاونی‌های مسکن و گروه‌های چند نفره تجربه ناموفقی بوده است و سبب کندی در ساخت و سازهای مسکن مهر شده است، در نتیجه پیشنهاد می‌شود زمین‌هایی که مطابق طرح قبلی به تعاونی واگذارشد، در قالب قرار دادی به انبوه سازان واگذار شود‌. رهبر خاطر نشان ساخت: چنانچه دولت زمین‌های ۹۹‌ساله‌ای را که به تعاونی‌ها واگذار کرده بخواهد به انبوه سازان بسپارد تا آنها بسازند، مشکلات حقوقی نظیر ثبت اسناد و... وجود ندارد و فرآیند بسیار ساده‌ای است که با یک نامه نگاری ساده امکان پذیراست‌. رهبر خاطر نشان ساخت: به محض واگذاری زمین‌ها به انبوه‌سازان قرارداد ساخت بسته خواهد شد‌. رییس انجمن انبوه‌سازان استان تهران اظهار داشت‌: ممکن است در ابتدا دست‌اندرکاران مربوطه با ‌این پیشنهاد مخالفت کنند؛ اما با توجه به ‌اینکه هدف نهایی از انعقاد قرار داد با انبوه سازان سامان دادن طرح مسکن مهر و خانه‌دار کردن مردم است، مسلما آنها بعد از‌این مقاومت‌ها انعطاف بیشتری از خود نشان خواهند داد‌. به گفته رهبر، بهره‌گیری از راهکارهای علمی ‌و کارشناسی در طرح مسکن مهر هم به صلاح دولت و هم به صلاح مردم است.

کوچک سازی یا بی‌سرپناهی

از سوی دیگر دکتر بیت ا... ستاریان،عضو هیات علمی‌دانشگاه تهران در ‌این رابطه تاکیدکرد‌: ما در بخش مسکن دارای دو معضل هستیم‌؛ یک بخش از آن به مسائل کلان و کلی برمی‌گردد که با مسائل کلان اقتصادی در ارتباط است و یک بخش هم با مسائل خرد مسکن ارتباط دارد‌. وی افزود: جست و جوی راهکار برای برون رفت مسکن مهر از بحران‌، به مسائل خرد مسکن در ارتباط است‌. ستاریان با اشاره به پیشنهاد انبوه سازان مبنی بر کوچک‌سازی به عنوان یک راهکار برای تسریع در اجرای مسکن مهر گفت‌: اگر بنده با‌ این پیشنهاد موافقت کنم، ممکن است برخی از کارشناسان با رویکرد بنده مخالفت داشته باشند؛ اما به هر حال باید در نظر داشت تبعات بی‌سرپناهی به مراتب بیشتر از تبعات زندگی در خانه‌های کوچک است‌. این کارشناس مسکن اظهار داشت‌: اما نباید فراموش کرد که مسکن امری فرابخشی است و در نظر گرفتن فضاهای جانبی و زیر ساختی برای مسکن نظیر جاده‌، بیمارستان‌، مدرسه و....نقدینگی کلانی را می‌طلبد که با مسائل کلان مسکن در ارتباط است‌. این استاد دانشگاه اذعان داشت‌: در حال حاضر دولت تعهد کرده است برای ۲میلیون نفر ازمتقاضیان مسکن مهر از طریق‌این طرح خانه بسازد‌. حال اگر متراژ بنا را هم کاهش دهیم و بخواهیم کوچک‌سازی کنیم و میانگین هزینه ساخت را ۲۰میلیون در نظر بگیریم‌، از ضرب رقم ۲۰ میلیون در ۲میلیون واحد عدد ۴۰هزار میلیارد تومان به دست می‌آید‌. ستاریان اظهار داشت‌:‌ این رقم کمتر از نصف بودجه سالانه کشور است که بر‌این اساس مسوولان را باید در برابر ‌این سوال قرار داد که‌ این بودجه چگونه قرار است تامین شود؟.

ساخت مسکن مهر شتاب می‌گیرد

در همین رابطه حسن محتشم، عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان استان تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تاکید کرد‌: اگر چه سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران اذعان دارد که انبوه‌سازان برخلاف تفاهم اولیه می‌توانند متراژ بنا را از ۷۵متر کاهش دهند، اما‌ این اقدام فقط در ساخت شهرک‌های اقماری امکان‌پذیر است؛ چرا که صدور مجوز در‌ این شهرک‌ها از اختیارات ‌این سازمان است؛ اما در برخی از شهرهای جدید که ضوابط شهرسازی آنها خارج از نظارت سازمان مسکن و شهرسازی استان و تحت نظارت شهرداری‌ها است امکان کوچک‌سازی در مسکن مهر وجود ندارد‌.

محتشم تاکید کرد‌: در واقع مشکل شهرسازی در مناطقی که تحت نظارت شهرداری است به قوت خود باقی است‌. وی افزود: اگر ضوابط و مقررات ساخت‌وساز نظیر آیین‌نامه‌های شهرداری و شهرسازی، اجازه کوچک‌سازی را بدهد قطعا اجرای طرح مسکن مهر شتاب خواهد گرفت‌. این انبوه‌ساز اظهار کرد: اگر با ساخت پارکینگ در فضای آزاد موافقت شود امکان کوچک‌سازی در ‌این واحدها حل خواهد شد‌. وی افزود‌: در صورتی که شهرداری با کوچک‌سازی در ساخت‌ این بنا‌ها موافقت کند با یکسری تمهیدات می‌توان مشکلات احتمالی را مرتفع کرد‌. وی تاکید کرد‌: به عنوان مثال می‌توان واحدهای ۴۰متری و ۷۵متری را به صورت تلفیقی ساخت تا از تجمیع واحدهای کوچک که مشکلات خاص خود را دارد جلوگیری شود‌.

امکان کوچک‌سازی در شهرک‌ها

در همین حال ابوالفضل مشکینی، رییس مسکن و شهرسازی استان تهران نیز در ‌این راستا به دنیای اقتصاد گفت‌: در تمام شهرک‌هایی که تحت نظارت سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران ساخت و ساز صورت می‌گیرد، سازندگان مسکن می‌توانند اقدام به ساخت واحدهای کوچک کنند و در ‌این زمینه هیچ محدودیتی وجود ندارد‌. وی اظهار کرد‌: به عنوان مثال واحدهای اجاره به شرط تملیکی که زیر نظر سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران ساخته شده است از متراژهای کوچکی نظیر ۲۷متر برخوردار هستند‌. به گفته مشکینی، انتخاب متراژ به عهده متقاضیان گذاشته شده است و هر تعاونی بسته به استطاعت مالی خود در انتخاب متراژ بنا آزاد است‌. مشکینی اظهار کرد: مسلما هر چقدر قیمت تمام شده ملک ارزانتر باشد، طرح مسکن مهر سریع‌تر پیش خواهد رفت‌. وی افزود: مسکن مهر به عنوان سکوی پرتابی برای خانه دارشدن مردم است و برای‌این است که مردم احساس کنند صاحب یک ملک هستند، بنابراین هرچقدر که به سمت کوچک‌سازی حرکت کنیم، مردم زودتر صاحب خانه خواهندشد.

راه‌اندازی اتاق فکر

در همین رابطه مهدی موذن، رییس کانون کاردان‌های فنی ساختمان استان تهران به دنیای اقتصاد گفت‌: مسکن مهر از همان ابتدا فاقد برنامه‌ای مدون و جامع بوده است و همین امر باعث بروز مشکلات عدیده برای اجرای‌این طرح شده است‌. وی تاکید کرد‌: در فرآیند اجرایی طرح مسکن مهر متاسفانه به هیچ وجه به نقطه نظرات کارشناسان توجه نشد و تصمیمات شورای عالی مسکن بدون توجه به نقطه نظرات کارشناسی اتخاذ شده است‌. موذن اذعان داشت‌: در حال حاضر با توجه به مشکلات عدیده‌ای که برای مسکن مهر ‌ایجاد شده است، ضروری است که یک اتاق فکر تشکیل شود.طرح مسکن مهر آنقدر پیچیده شده است که راه اندازی اتاق فکر به منظور استناد به افکار عمومی‌ و نظر کارشناسان متخصص امری کاملا ضروری است‌. رییس کانون کاردان‌های فنی ساختمان استان تهران خاطرنشان ساخت‌: در حال حاضر باید مسوولان و بدنه وزارت مسکن و شهرسازی را در برابر‌این سوال قرار داد که مدیریت کلان طرح مسکن مهر بر عهده کدام دستگاه است؟ موذن تصریح کرد‌: بدیهی است که فرآیند اجرای مسکن مهر به صورت خودجوش است‌. این در حالی است که طرح مسکن مهر نیاز به یک ستاد اجرایی و راهبردی دارد‌.

ضرورت تفکیک گروه‌های هدف

در همین حال، مینو رفیعی کارشناس ارشد حوزه مسکن نیز به «دنیای اقتصاد» گفت‌: پیشنهاد انبوه‌سازان مبنی بر کوچک‌سازی در صورتی که با تدابیر خاصی اجرایی شود می‌تواند تا حدی به اجرای طرح مسکن مهر شتاب دهد. وی تاکید کرد‌: اما قبل از هر اقدامی ‌در ‌این راستا ضروری است که گروه‌های هدف‌ این طرح شناسایی و از هم مجزا شوند تا بتوان بر اساس نیازهای خانوار و سرانه‌های قابل قبول اقدام به ساخت مسکن کرد‌. وی گفت: در کشور ژاپن نیز در دهه‌های گذشته به دلیل فقدان زمین، دولت اقدام به ساخت واحدهای کوچک کرد که البته‌این واحدها با تدابیر خاصی ساخته شد و در‌این بین لازم است که در ساخت واحدهای کوچک در طرح مسکن مهر نیز از تجربیات ‌این کشورها بهره گرفته شود.

دولت انعطاف به خرج دهد

در همین حال، مهندس محمد مهدی مافی بازرس انجمن انبوه‌سازان استان تهران، در‌این رابطه پیش از هر چیز به بررسی علت ناموفقیت مسکن مهر پرداخت و تاکید کرد‌: دولت، مسکن مهر را برای عده‌ای در نظر گرفته است که توانایی پرداخت سهم آورده نقدی خود را ندارند‌. وی تاکیدکرد: دولت می‌گوید ۱۴میلیون از سهم نقدی‌این پروژه را پرداخت می‌کند و در صورتی که هرمتر مربع ساخت را ۴۰۰هزار تومان در نظر بگیریم‌، گروه‌های هدف نیز باید حدودا ۲۶میلیون تومان سهم آورده نقدی خود را به ‌این پروژه تزریق کند تا ‌این پروژه به سرانجام برسد. وی خاطر نشان ساخت‌: چندی پیش مسوولان دولتی اذعان داشتند که عدم تمکن مالی متقاضیان برای پرداخت سهم آورده نقدی خود چیزی از ارزش طرح نمی‌کاهد؛‌ این در حالی است که‌ این رویکرد به نوعی در بردارنده تسامح دولت در برخورد با‌این معضل است‌. مافی افزود: دولت تصورش راجع به گروه‌های متقاضی‌این قشر اشتباه است و می‌پندارد که گروه‌های هدف تعریف شده قادر به پرداخت سهم آورده نقدی خود هستند‌این در حالی است که اساسا گروه‌هایی که بتوانند ۲۶میلیون تومان پول نقد وارد‌این پروژه کنند، منطقا به جای اسکان یافتن در مکان‌های خارج از شهر ترجیح می‌دهند با‌ این هزینه در درون شهر که از امکانات بهتری برخوردار است، ساکن شوند. بازرس انجمن انبوه سازان استان تهران تاکیدکرد: بدیهی است افرادی که در دهک‌های پایین هرم جمعیتی هستند، مسلما حاضرند در بدترین شرایط و حتی در بیابان دور افتاده‌ای زندگی کنند و مسلما طرح مسکن مهر برای آنها ‌ایده‌آل است. اما‌ این افراد نمی‌توانند گروه‌های هدف طرح مسکن مهر باشند؛ چرا که آنها قادر نخواهند بود که سهم آورده نقدی خود را به ‌این پروژه وارد کنند‌. این کارشناس مسکن در ادامه اظهارات خود گفت‌: با توجه به‌ اینکه مشکل مسکن در کشور ما به حالت بحرانی درآمده است، از‌این رو هر طرحی که به منظور خانه دار شدن مردم اجرایی می‌شود باید از جزئیات بازدارنده زدوده شود‌. وی اظهار کرد: هدف از ارائه طرح‌هایی که برای خانه دار کردن مردم است کاهش معضلات است و بنابراین مسوولان نباید با پافشاری بر یکسری نکات، خانه‌دار شدن مردم را به تعویق بیندازند‌. بازرس انجمن انبوه‌سازان استان تهران تاکیدکرد‌: در صورتی که دولت با ساخت کوچک‌سازی در‌این واحدها موافقت کند، گام رو به جلویی برداشته است‌. وی خاطرنشان ساخت‌: در ابتدای امر که دولت حداقل متراژ بنا را روی ۷۵متر تعریف کرده بود، یکسری واقعیت‌ها را نادیده گرفته بود، اما تاکید بخش خصوصی به کوچک سازی در ساخت واحدهای مسکونی و موافقت تلویحی دولت با‌ این پیشنهاد حاکی از آن است که نیاز سنجی و امکان سنجی بهتری از شرایط موجود و واقعی به عمل آمده است‌.