لامپ خانه خود را چگونه انتخاب کنیم؟
انتخاب یک لامپ یا ادوات مناسب، بستگی بسیار زیادی به آگاهی مشتری دارد. در غیر این صورت فروشنده این‌گونه محصولات، به آسانی می‌تواند کالایی را به مصرف‌کننده معرفی و به وی بفروشد که خود رغبت به فروش آن دارد و از آن سود بیشتری می‌برد، بدون اینکه فکر کند که محصول عرضه شده چه معضلات و مخاطراتی را ممکن است برای مصرف‌کننده و تولیدکننده انرژی الکتریکی داخلی به دنبال داشته باشد. شهروندان با اطلاع‌یافتن از الفبای ابتدایی روشنایی می‌توانند از بسیاری مشکلات احتمالی که در آینده ممکن است برای آنها به وجود آید، جلوگیری کنند.
در اینجا و قبل از هر چیز بهتر است با برخی از این اصطلاحات آشنا شوید.
۱ - شارنوری: اولین خاصیتی که یک مصرف‌کننده از یک لامپ انتظار دارد، مقدار نور آن است که با توجه به نیاز وی، بتواند آن را تامین کند. از آنجا که بخشی از لامپ‌ها از انواع چراغ گونه آن است (مثل لامپ‌های هالوژن و رفلکتوردار) این پارامتر برای آنها تعریف نمی‌شود و فقط برای لامپ‌هایی معنی دارد که انعکاس‌دهنده‌ای در پشت یا جلوی آنها وجود ندارد. واحد اندازه‌گیری شار نوری، لومن (LUMEN) است که تولیدکننده موظف است، این پارامتر را روی بسته‌بندی درج کند. لازم به ذکر است با توجه به این که مصرف‌کننده ایرانی همیشه دنبال نور بیشتر بوده است، تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاهای نامرغوب و کسانی که از این احساس باخبر هستند، کمال سواستفاده را کرده و مقادیر بسیار بیشتر از واقعیت را روی بسته‌بندی‌های خود درج می‌کنند؛ بنابراین تهیه لامپ از تولیدکنندگان معروف و متعهد و دارندگان استانداردهای ملی و بین‌المللی، منافع مصرف‌کننده را تامین خواهد کرد.
2 - بهره نوری: بازده لامپ، مشابه تعریف کلمه بازده نسبت خروجی به ورودی آن است. خروجی یک لامپ، شار نوری و ورودی توان مصرفی آن است که نسبت این دو پارامتر به یکدیگر بازده یا بهره نوری یک لامپ را نشان می‌دهد و واحد لومن بر وات (Lm/w) نشان داده می‌شود. هر چند این عدد بیشتر باشد، لامپ دارای بازده بالاتری است، برای مثال یک لامپ رشته‌ای دارای بازده 12 است، در حالی که همین نسبت برای یک لامپ فلورسنت و کم‌مصرف بین 65 تا 80 است (بعضی از لامپ‌های فلورسنت تا 104 لومن بر وات نیز بازدهی دارند).
۳ - رنگ نور: نمود ظاهری، رنگ نور ساطع شده از لامپ است. به عبارت دیگر واژه‌های مرسوم آفتابی، مهتابی یا رنگی میان مردم نشان‌دهنده همین ویژگی است. چون هر فرد با توجه به ماهیت بافت عصبی چشم خود، رنگ را ممکن است، متفاوت ببیند. به منظور ایجاد یک سیستم واحد اندازه‌گیری استاندارد، مختصات واحدی تعریف شده که برای هر رنگ نور یک نقطه مشخص با دو بعد (x و y) در نظر گرفته شده‌است و تمامی سیستم‌های اندازه‌گیری بر مبنای مشخصات این محور مختصات تنظیم شده‌‌اند و اندازه‌گیری می‌کنند. واحد اندازه‌گیری این پارامتر کلوین (K) است که برخی تولیدکنندگان عدد مستقیم این پارامتر را روی بسته‌بندی ذکر نمی‌کنند و برخی دیگر نوع رنگ نور را با توجه به استانداردهای بین‌المللی یا تعاریف خود درج می‌کنند که قابل فهم برای مشتریانشان باشد.
در اصطلاح عامیانه به نور روز، رنگ نور مهتابی و به سفید گرم، رنگ نور آفتابی و به سفید سرد، سفید یخی نیز اطلاق می‌شود.
۴ - شاخص نمود رنگ: این پارامتر نشان می‌دهد که بازتاب رنگ جسمی که زیر نور مصنوعی موردنظر قرار می‌گیرد، به چه میزان یا درصدی از رنگ همان جسم در زیر نور حاصل از تابش یک جسم سیاه * تفاوت و فاصله داشته است و برحسب درصد بیان می‌شود.
از زمان پیدایش آتش، سرشت انسان با رنگ نور زرد عجین شده و به همین دلیل است که پیشنهاد می‌شود در زمان و محلی که نیاز به آرامش دارید از لامپ‌های رشته‌ای یا فلورسنت با رنگ نور سفید گرم استفاده کنید و در مقابل، در زمان و محلی که احتیاج به هوشیاری بیشتری وجود دارد، از نورهای سفید سرد و یا نور روز استفاده شود.
از آنجا که ساختار چشم انسان دارای حس‌کننده‌های رنگی و سیاه و سفید است، در هنگام تاریکی حس‌کننده‌های سیاه و سفید مشارکت بیشتری در بینایی دارند و حس‌کننده‌های رنگی غیرفعال است؛ اما زمانی که روشنایی وجود دارد، این حس‌کننده‌ها اعصاب رنگی جسم را رویت می‌کنند، حال با توجه به ساختار چشم انسان و مطالب ذکر شده، چهار رکن اساسی باید برقرار باشد تا اشیای مختلف به خوبی توسط چشم رویت شوند که عبارتند از:
الف - تامین حداقل روشنایی ب - وجود کنتراست کافی بین درخشندگی جسمی که می‌خواهیم آن را ببینیم و درخشندگی محیط اطراف آن که باید اختلاف لازم وجود داشته باشد. ج - داشتن ابعاد کافی د - زمان کافی
نور ساطع شده از منابع نور مصنوعی اثر مستقیمی بر احساس انسان دارد و این به دلیل ترشح هورمون ملاتوئین است که میزان هوشیاری انسان را تنظیم می‌کند. نور محیط بر میزان ترشح این هورمون و در نتیجه تنظیم سیکل هوشیاری یا سیکل سیر کادین (Cercadian) تاثیر می‌گذارد. حال برای تامین روشنایی مورد نیاز باید در نظر داشته باشیم که منبع روشنایی یا لامپ را برای چه محلی می‌خواهیم. بدین منظور داشتن اطلاع از انواع و ویژگی‌های لامپ‌هایی که هم اکنون در داخل کشور تولید شده یا در کشورهای دیگر تولید و مصرف می‌شوند، به ما کمک بسیاری خواهد کرد. لامپ‌های مورد استفاده در مصارف عمومی به بخش عمده لامپ‌های هالوژن - تنگستن و لامپ‌های تخلیه گازی تقسیم می‌شود که در بخش اول می‌توان از لامپ‌های رشته‌ای و هالوژن و در گروه دوم لامپ‌های فلورسنت، فلورسنت فشرده (کم مصرف) و همچنین لامپ‌هایی که به اصطلاح گازی نامیده می‌شود، نام برد.
1 - لامپ‌های التهابی یا رشته‌ای: از انواع لامپ‌های هالوژن - تنگستن است و بر اثر عبور جریان برق از رشته فیلامان و ملتهب شدن فلز تنگستن از خود نور ساطع می‌کند. رنگ نور این‌گونه لامپ‌ها در محدوده 2700کلوین یا آفتابی است و با توجه به نزدیکی به رنگ نور آتش و ارزانی آن بخش عمده‌ای از مصرف را در سرتاسر جهان به خود اختصاص داده است. البته با توجه به اینکه لامپ پرمصرفی است، برنامه‌هایی در کشورهای مختلف از سوی دولت‌ها در دست اجرا است که این گونه لامپ‌ها را از سبد کالای مصرف‌کننده خارج کنند و بدین گونه صرفه‌جویی بسیار زیادی در مصرف انرژی به وجود آورند. چون تنها 5درصد از انرژی وارد شده به این لامپ به نور تبدیل شده و 95درصد بقیه به صورت تشعشع فروسرخ (مادون قرمز) و ایجاد حرارت از بین می‌رود. از طرفی طول عمر این لامپ‌ها در شرایط طبیعی حدود 1000ساعت است.
با توجه به احساس ایجاد شده از نور در مناطق سردسیر مثل بخش‌های غربی و شمال‌غربی کشور، لامپ‌های رشته‌ای و لامپ‌های فلورسنت آفتابی طرفدار زیادی دارد، در حالی که در مناطق گرمسیر جنوبی لامپ‌های فلورسنت با نور سرد (مهتابی) بیشتر مصرف می‌شود. پس باید در اماکنی که آرامش بیشتری نیاز است، از این لامپ‌ها استفاده شود. (با توجه به رنگ نور لامپ‌های کم‌مصرف آفتابی، این لامپ‌ها می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای لامپ‌های رشته‌ای در اماکن عمومی که تعداد لامپ مصرفی آن زیاد است، باشد) از طرفی با توجه به اینکه لامپ‌های رشته‌ای در مقایسه با لامپ‌های خانواده فلورسنت حساسیت بسیار کمتری نسبت به کلیدزنی دارند، استفاده از این‌گونه لامپ در محل‌هایی که تعداد کلیدزنی آن زیاد است، بیشتر توصیه می‌شود.
برای مصارف خانگی: اتاق پذیرایی، اتاق نشیمن، راه‌پله، اتاق‌های انباری، دستشویی و توالت.
برای مصارف عمومی: رستوران‌ها
در بسیاری از کشورهای پیشرفته با توجه به مسائل و مشکلات به وجود آمده ناشی از افزایش قیمت سوخت، افزایش هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری نیروگاهی، آلودگی سوخت‌های فسیلی و... جایگزینی لامپ‌های پرمصرف التهابی با لامپ‌های کم‌مصرف از اهمیت بسیاری برخوردار شده است.
لامپ خانه خود را
چگونه انتخاب کنیم؟
ادامه از صفحه۱۵
2 - لامپ‌های هالوژن
این لامپ‌ها نوع توسعه‌یافته و پیشرفته‌تر لامپ‌های رشته‌ای است که با استفاده از گازهای هالوژن پر شده است.
ابعاد این لامپ‌ها نسبت به لامپ‌های رشته‌ای کوچک‌تر شده و عمر آن نیز به حداقل دو برابر لامپ‌های رشته‌ای افزایش یافته است.
از آنجا که ابعاد این لامپ کوچک شده، نصب یک انعکاس‌دهنده در پشت لامپ توانسته نور را در هر سمتی که مورد نیاز مصرف‌کننده است، بتاباند که برای مقاصد دکوراتیو و حرفه‌ای بسیار مناسب است.از طرفی چون نور با استفاده از التهاب یک فلز که همان تنگستن است، ایجاد می‌شود، طیف رنگ پیوسته شاخص نمود رنگ بالایی دارد. با استفاده از فن‌آوری‌های جدید، لامپ‌های هالوژنی به بازار عرضه شده است که در مقایسه با لامپ‌های هالوژن قدیمی حدود ۳۰درصد در انرژی مصرفی صرفه‌جویی می‌کند. با در نظر گرفتن این موضوع که ۲۰درصد شدت نور آن بیشتر و عمر آن نیز دو برابر شده است.
لامپ‌های هالوژن به دو صورت تغذیه مستقیم با برق شهر و غیرمستقیم توسط ترانسفورماتور در دسترس است که به‌ترتیب برای مقاصد عمومی و حرفه‌ای قابل‌استفاده است.
در استفاده از لامپ هالوژن باید توجه کرد که این لامپ‌ها کاربرد وسیعی در روشنایی دکوراتیو و روشنایی منازل مسکونی، هتل‌ها و برخی دفاتر اداری دارند. چنانچه در به‌کارگیری این لامپ‌ها نکات فنی لازم در نظر گرفته شود، طول عمر این لامپ‌ها بیشتر از لامپ‌های التهابی معمولی خواهد بود. طول عمر لامپ‌های رشته‌ای و هالوژن به میزان زیادی به ولتاژ شبکه بستگی دارد و تنها ۵درصد ولتاژ اضافه باعث می‌شود که طول عمر لامپ ۵۰درصد کاهش یابد. چنانچه از ترانسفورماتورهای الکترونیکی برای تغذیه لامپ‌های هالوژن غیرمستقیم استفاده شود، لامپ نسبت به نوسانات شبکه ایزوله می‌شود. مورد بعدی این است که نور لامپ‌های هالوژن در اثر حرارت ایجاد می‌شود و شکل لامپ به گونه‌ای است که حرارت تولیدشده توسط این لامپ به پشت آن نیز می‌تواند منتقل شود، حال چنانچه این حرارت به درستی تهویه و منتقل نشود، باعث کاهش طول عمر آن می‌شود. نکته‌ای که در طراحی بسیاری از ساختمان‌ها در نظر گرفته نمی‌شود.
این لامپ‌ها عموما داخل آرک یا سقف کاذب به گونه‌ای قرار می‌گیرند که فضای پشت آنها هیچ راهی برای تبادل حرارت ندارد.
۳ - لامپ‌های فلورسنت: نزدیک به ۷۰سال از تولید اولین لامپ‌های فلورسنت می‌گذرد. این لامپ به دلیل داشتن بهره نوری بالا و رنگ نور مناسب، یکی از اقتصادی‌ترین لامپ‌ها برای تامین روشنایی به‌ویژه روشنایی داخلی هستند. باتوجه به اینکه برای روشن کردن این قبیل لامپ‌ها باید از ادوات کمکی مثل چک (بالاست القایی) و استارتر یا بالاست الکترونیک استفاده شود. انتخاب لامپ و ادوات جانبی آن بسیار مهم است. یادآور می‌شود این لامپ بیش از ۳۰سال است که در داخل کشور در تمامی اماکن خصوصی و عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو به دلیل وسعت به‌کارگیری آن در کشور لزوم ارائه مقاله‌ای جداگانه را می‌طلبد که در قسمت دوم تقدیم خوانندگان عزیز خواهد شد.
انجمن تولیدکنندگان لامپ و اجزای مربوطه
* پاورقی
جسم سیاه، اصطلاحی در فیزیک است و به جسمی اطلاق می‌شود که تمامی نور تابیده شده به آن را جذب می‌کند. در اینجا می‌توان از خورشید به عنوان یک جسم سیاه نام برد.
ارسال نظر