دو اقدام برای زلزله تهران

عکس: ‌آکو سالمی

استفاده از شکل تکامل یافته روش قدیمی هشدار زلزله بر مبنای «حس حیوانات»

گروه مسکن- بهشاد بهرامی: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران برای کنترل بحران ناشی از زلزله احتمالی پایتخت دو اقدام مرتبط با قبل و بعد از زلزله را در دستور کار قرار داده است. در این مرکز با تکیه بر این استدلال که تحقیقات نهادهای مختلف درباره پیش‌بینی وقوع زلزله‌بزرگ تهران صرفا براساس احتمالات انجام شده و فاقد قطعیت یا زمان علمی مشخصی است، اخیرا کار روی «حس حیوانات» برای هشدار زلزله شروع شده است.

مدیر دفتر محیط‌زیست و مدیریت بحران مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران معتقد است: پیشرفته‌ترین روش برای اعلام هشدار سریع زلزله، شکل تکامل یافته روش قدیمی هشدار توسط حیوانات است.

این دفتر همچنین در قالب پروژه دوم، درنظر دارد با راه‌اندازی یک سیستم ایمنی، امکان قطع خودکار شریان‌های حیاتی شهر تهران تنها چندثانیه بعد از وقوع زلزله‌بزرگ را فراهم کند.

در این باره دکتر فرزاد بهتاش مدیر دفتر محیط‌زیست و مدیریت بحران مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با اشاره به مطالعات مرکز درباره نحوه مدیریت بحران در محیط‌های شهری به «دنیای اقتصاد» گفت: در حال حاضر مرکز، بحث‌های زیادی در قالب مطالعه انجام داده تا بتواند براساس آن از تمام فرصت‌ها استفاده کند در این راه نیز با دانشگاه‌های زیادی ارتباط برقرار کرده تا از فرصت‌های مطالعاتی دانشجویان هم استفاده کند.

اوافزود: بحث‌های آینده اقتصادی شهر تهران و بحران‌های فعلی شهر تهران یکی از چندین موردی است که مرکز در مطالعات خود به آن توجه داشته است.

او در پاسخ به این سوال که آیا در مورد میزان آمادگی شهر تهران در برخورد با بحران‌هایی مثل زلزله مطالعه‌ای انجام شده است یا خیر، اظهار کرد: مطالعاتی در این عنوان کلی در مرکز انجام نشده است، چون بیشتر سازمان‌های عملیاتی هستند که در این موضوع می‌توانند پاسخگو باشند.

او اضافه کرد: این درست است که کار مرکز مطالعات انجام تحقیق است، اما این بحث موضوعی نیست که بتوان با یک مطالعه به آن پرداخت و ببینیم که آیا تهران آماده است یا نه چون تنها سازمانی که به این موضوع می‌پردازد مرکز مطالعات نیست.

بهتاش با اشاره به این موضوع که بحث‌های مطالعاتی در خصوص پیش‌بینی وقوع زلزله قطعیت ندارد، تاکید کرد: زلزله مقوله‌ای است که به هیچ عنوان، قابل پیش‌بینی نیست. تمام تحقیقاتی که تاکنون ارائه شده است تنها براساس احتمالات است و زمان دقیق علمی و محاسباتی ندارد. تنها مطالعه‌ای که می‌توان انجام داد این است که گسل‌ها را رصد کنیم و برای وقوع آن سناریوهای مختلفی را برنامه‌ریزی کنیم و در ادامه براساس هر کدام از آنها برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم برای انجام عملیات آماده باشیم، ولی اینکه بگوییم چه زمانی زلزله اتفاق خواهد افتاد ممکن نیست، چون حتی تکنولوژی روز دنیا هم به آن نرسیده است.

او ادامه داد: پیشرفته‌ترین تکنولوژی همان بحث حسی است که حیوانات در هنگام زلزله می‌فهمند و مرکز در حال حاضر در حال بررسی آن است.

بهتاش در پاسخ به این سوال که آیا در مرکز مطالعات در خصوص تکنولوژی گروه ژاپنی جایکا برای سیستم هشدار سریع زلزله مطالعه‌ای انجام شده است یا خیر، گفت: بله. اتفاقا مرکز پیشنهاد دهنده طرحی در این زمینه بود که بتوانیم سیستم هشدار سریع را داشته باشیم، اما این سیستم به معنای این نیست که بتوانیم ۲۰ ثانیه قبل مردم را از زلزله خبردار کنیم. بلکه تنها سیستم‌های شریان‌های حیاتی شهر را حمایت می‌کند تا به محض وقوع زلزله این دستگاه به صورت خودکار سیستم‌ها را قطع کند تا از عواقب احتمالی بعد از زلزله جلوگیری شود.

او افزود: حتی در مرکز کار مطالعاتی صورت گرفته تا بهترین شرایط برای آمادگی مردم در هنگام زلزله را بررسی کند. یعنی اگر قرار است زلزله‌ای اتفاق بیفتد بهترین شرایطی که باید به مردم اطلاع‌رسانی شود به چه صورت است، اما تمام این بحث‌ها به این معنا نیست که تهران آماده نیست، بلکه مطالعاتی در این عنوان انجام نشده است ونمی توان هم انجام داد.

بهتاش تنها راه مقابله با وقوع زلزله احتمالی را برگزاری مانورها و ارائه آموزش‌های مناسب به مردم برای پناه‌گیری عنوان کرد و گفت: اگر با مانورها و آموزش‌های خوب به موضوع مقابله با بحران زلزله بپردازیم این موضوع در ناخودآگاه ما شکل می‌گیرد تا اگر همین الان زلزله‌ای اتفاق افتاد بتوانیم همین الان تصمیم بگیریم و بدانیم که بهترین مکان برای پناه گیری کجا است.

همچنین معاون علم و فناوری مرکز مطالعات، و برنامه ریزی شهر تهران مبانی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را مهم‌ترین مولفه‌های توسعه پایدار شهری خواند و به «دنیای اقتصاد» در این باره گفت: در محیط شهری بحث توسعه پایدار به دلیل تمرکز جمعیت بالا، محدود بودن فضاها و بالا بودن حجم عملیاتی که در آن وجود دارد از اهمیت بالاتری برخوردار است.

محمد مجابی با نگاهی به تجربه جهانی در دستیابی به توسعه پایدار اظهار کرد: تنها شهرهایی در دنیا توانسته اند در مسائل مدیریت شهری با قدرت مناسب جلو بروند و جایگاهی مناسب در سطح جهان به دست بیاورند که رویکرد علمی داشته‌اند. به همین خاطر مدیریت شهری باید نگاهی مناسب به نحوه مدیریت خود در اداره امور شهرها داشته باشد و بهترین حالتی که شهر را می‌توان اداره کرد داشتن یک رویکرد دانش محور وعلم بنیان است.