دولت طرحی برای انتقال پایتخت ندارد

عکس: آکو سالمی

آمار مرکز آمار ایران درباره تعداد خانه‌های خالی تخمینی است

بحث انتقال پایتخت در حد پیشنهاد توسط همکاران مطرح شد

پایین بودن میزان هزینه‌های نقل و انتقال، انگیزه خوبی برای رواج دلالی مسکن به وجود آورده است قسمت پایانی

فرید قدیری

میترا یافتیان

روز گذشته قسمت اول از متن گفت‌وگوی دنیای‌اقتصاد با وزیر تعاون در این صفحه چاپ شد. در قسمت اول این گفت‌وگو موضوع مسکن مهر و اقداماتی که دولت تاکنون دراین زمینه انجام داده و همچنین تغییرات جزئی که در این باره در قانون بودجه امسال اعمال شده مورد بررسی قرار گرفت.

اما در قسمت دوم و انتهایی متن گفت‌وگو، تاثیر ورود مستقیم رییس‌جمهوری به مسکن و سیاست‌های جدیدی که برای این بخش توسط نمایندگان ویژه رییس‌جمهوری در کارگروه مسکن و شورای عالی مسکن طراحی و تدوین شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

روایت محمد عباسی، وزیر تعاون و عضو کارگروه مسکن از تصمیمات اتخاذ شده برای ساماندهی بازار مسکن پایتخت و سایر شهرهای کشور را در زیر بخوانید:

تلاش برای رفع بحران مسکن از ابتدای سال جاری وارد فاز جدیدی شد. به نظر شما ورود مستقیم رییس‌جمهور به مسکن و تشکیل کارگروه و شورای‌عالی و کمیته ویژه برای رفع بحران موثر است؟

در ارتباط با هر امری هر چه نظام تصمیم‌گیری بالاتر برخورد کند، تصمیماتش سریع‌تر اجرایی می‌شود. از این رو هر هفته جلسات کارگروه مسکن به ریاست آقای رییس‌جمهور برگزار می‌شود؛ در حالی که اگر این کار تنها به بنده و آقای سعیدی‌کیا، وزیر محترم مسکن و شهرسازی واگذار می‌شد، توان سایر وزارتخانه‌ها به کمک ما نمی‌آمد؛ اما وقتی شخص رییس‌جمهور در مساله مسکن وارد می‌شود، نشان می‌دهد که دولت با تمام توان وارد شده است.

تحلیل شما به عنوان عضو کارگروه شورای عالی مسکن از دلایل‌گرانی مسکن چیست؟

در حال حاضر مسکن یکی از اقلام تورمی است و همان‌طور که می‌‌دانید در هر کشوری از جمله ایران، هیچ‌گاه قیمت کالاها ثابت نمی‌ماند و برخی از کالاها در اقتصاد خرد و کلان، فعل و انفعالاتی متفاوت با یکدیگر دارند. مثلا ممکن است قیمت کالایی تا یک ماه دیگر ۱۰‌درصد بالا برود اما قیمت مسکن همیشه روند افزایشی داشته و عموما دوره رکود و رشد را در قیمت نشان داده است. بدین مفهوم که مدتی قیمت مسکن بالا می‌رود، پس از آن تثبیت می‌شود و دوباره بالا می‌رود. بنابراین می‌بینیم که در پایان دوره دولت گذشته و در مقایسه با شروع کار آن، قیمت مسکن ۴ برابر رشد داشت بنابراین این تورم به تازگی در مسکن ایجاد نشده اما به طور کلی یکی از دلایل تغییر قیمت آن، بالا بودن میزان تقاضاها است. در بخش مسکن دو موضوع بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد؛ یکی اینکه از گذشته عرضه مسکن به اندازه رشد جمعیت نیازمند آن، سال به سال افزایش نیافته و اینکه توان کشور در ساخت مسکن به دلیل صنعتی نبودن شیوه‌های ساخت، به حدی نبوده تا به این حجم بزرگ تقاضا پاسخگو باشد. بنابراین در این عرصه با ۲ الی ۳‌میلیون تقاضای مسکن مواجه شدیم اما می‌خواهیم با نظام بنایی ۳۰-۴۰ سال قبل بسازیم. از این رو حجم کار زیاد و عوامل ساخت کند است و همین امر باعث می‌شود که حجم تقاضای بسیار زیاد ایجاد شود و وقتی عرضه متناسب با تقاضا نباشد، قیمت بالا می‌رود و لذا باید پذیرفت که این شرایط، ۶ سال قبل هم بود و ممکن است سال‌های بعد هم باشد اما نسبت به سیاست‌ها و در زمان‌های دیگر اندازه آن متفاوت است.

طرح اخذ مالیات از فعالان بازار مسکن چطور یک دفعه در دستور کار دولت قرار‌گرفت؟

یکی از مواردی که در ساماندهی بازار مسکن باید مورد توجه قرار می‌گرفت این بود که کسانی که نیاز واقعی به مسکن دارند را در جهت خانه‌دار شدن کمک کنیم. از این رو یکی از مواردی که در مطالعات نیز نشان داده شد، همین بحث واسطه‌گری‌ها در بخش زمین و مسکن بود. بنابراین وقتی مردم نگاه می‌کنند فردی مسکنی را مثلا دو سال گذشته به قیمت ۱۰۰‌میلیون تومان خریداری کرده و امسال قیمت همان ملک با رشد بسیار بالایی مواجه شود با این منطق که در حال حاضر هیچ فعالیتی این چنین درآمد یک دفعه‌ای نداردکشش حضور سرمایه‌ها در این بخش زیاد و واسطه‌گری تقویت خواهد شد.

از این رو باید جلوی این گونه مسائل‌گرفته شود زیرا با هزینه نقل و انتقال‌های بسیار پایین‌، انگیزه خوبی برای رواج دلالی مسکن است به همین خاطر این طرح در دولت مطرح شد که اگر فردی بیش از ۳ بار در سال معامله مسکن انجام دهد معلوم است که انجام این معاملات برای تامین مسکن شخصی نبوده و واسطه‌گری شغل این افراد است پس باید همانند مابقی مشاغل مالیات بر درآمد بپردازد.

بحث مالیات برای خانه‌های خالی چطور مطرح شد؟

بسیاری از خانه‌ها خالی هستند مثلا در تهران، اینکه رقم دقیق آن چقدر است بماند اما با یک رقم قابل‌توجهی همیشه از زبان کارشناسان درباره خانه‌های خالی اعلام می‌شود.

اما آقای وزیر، رقمی که از سوی کارشناسان اعلام می‌شود حدود ۳‌درصد کل خانه‌های موجود است در حالی که بنابر استانداردهای جهانی وجود ۴‌درصد خانه خالی در هر شهر برای نقل و انتقال ضروری است. چرا شما می‌گویید که خیلی از خانه ها در کشور خالی است؟

ببینید هر فردی که در تهران زندگی می‌کند ممکن است نظر متفاوتی درباره میزان خانه‌های خالی در تهران داشته باشد؛ چرا که آمار دقیقی هم در این زمینه وجود ندارد. ولی این رقم بسیار بالاتر از‌درصدی است که شما گفتید.

با این توضیح یعنی شما وجود ۵۰۰‌هزار واحد خالی در کل کشور که یافته‌های مرکز آمار است را قبول ندارید؟

خیر، چون این آمار تخمینی بوده و مطالعات دقیقی در این باره صورت نگرفته است، اما به طور کلی خالی بودن بخشی از این خانه‌ها را همه قبول دارند. ضمن اینکه موضوع مسکن در ایران با سایر کشورها متفاوت است همچنان که مسکن در بسیاری از کشورها نیاز است اما در ایران علاوه بر نیاز، نوعی سرمایه‌گذاری نیز محسوب می‌شود. بنابراین باید تقاضای سرمایه‌ای از بازار مسکن خارج شود و برای تحقق آن طرح مالیات بر معاملات مکرر، اجرایی شود همچنین وقتی مالکان به پرداخت مالیات‌های سنگین برای خالی بودن واحدهای مسکونی خود ناچار شوند، دیگر صرف نمی‌کند که ملک خود را خالی نگه دارند.

دولت با چه ابزاری می‌خواهد این واحدها را شناسایی کند؟

در گذشته بعضا بنگاه‌های معاملاتی هم عامل‌گرانی بودند چون هرچه یک ملک را ‌گران‌تر معامله می‌کردند، ‌درصد کمیسیون آنها هم بیشتر می‌شد، بنابراین قرار شد با ساماندهی این بنگاه‌ها خرید و فروش‌ها کنترل شود به طوری که برای انجام این معاملات باید فرم‌های شماره‌داری که قابل‌انکار نیست، تکمیل شود. همچنین همه کسانی که در شهرها به صورت انبوه خانه می‌سازند باید پروانه کسب داشته باشد، بنابراین اسم ملک آنها در جایی ثبت می‌شود پس از آن خانه‌های ساخته شده با معاملات انجام شده مطابقت داده‌می‌‌شود. در این صورت است که معلوم می‌شود چه تعداد خانه واقعا خالی از سکنه و چه تعداد ساخته شده است. در همه حال به نظم درآوردن این موضوع قطعا کارساز است.

از سوی دیگر، این مالکان واحدهای خالی تا کی می‌خواهند پرده نصب کنند یا چراغ‌های خانه را برای پرنشان دادن این خانه‌ها، روشن نگه دارند. بالاخره پس از چند بار مراجعه ماموران سازمان مالیاتی به در منازل معلوم می‌شود که یک واحد مسکونی دارای سکنه یا خالی است. ضمنا این موضوع در حد اطلاع از وضعیت مسکن است نه تجسس‌های بی مورد.

مگر در تمامی محلات و نواحی مختلف ماموران مالیاتی به در منازل خواهند رفت؟

بله، همانند مکانیزمی که برای مالیات بر مشاغل به کار‌گرفته می‌شود.

آقای عباسی، از انتقال پایتخت چه خبر؟ گویا در دولت این بحث مسکوت مانده، نظر شما چیست؟

ببینید اصلا در دولت برای این موضوع رسما طرحی ارائه نشده است.

پس این نظر شخصی بوده، درست است؟

البته شخصی هم نبوده، اما از جمله مواردی بوده که برخی همکاران مان بعضا پیشنهاد می‌کنند و در بحث ساماندهی موضوع مسکن، می‌گویند بهتر نیست این کار هم انجام شود بنابراین هنوز دولت به شکل رسمی به این موضوع نپرداخته است.

آیا کمیته ای در این رابطه در هیات دولت تشکیل شده است؟

نظرات کارشناسی ارائه شده اما وزارتخانه‌های ذیربط به ویژه مسکن و شهرسازی و وزارت کشور هم تاکنون نتایج بررسی‌ها یا پیشنهاد مدونی ارائه نکرده‌اند.

پس به طور رسمی دولت چیزی در این رابطه اعلام نکرده است؟

بله، اما دستگاه‌های مسوول در حال انجام امور کارشناسی هستند.