مهندس شهریار یقینی

نیاز روزافزون کشور به تولید مسکن برای جبران کمبودهای موجود و کیفیت غالبا نازل ساخت آن سبب توجه مسوولان و متولیان ساخت‌و‌ساز به موضوع استفاده از فن‌آوری‌های نوین ساختمانی شده است. تشکیل شورای راهبردی فن‌آوری‌های نوین ساخت با مدیریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گام موثری است که می‌تواند مدیران اجرایی، کارشناسان، مشاوران و سازندگان را برای نیل به اهداف بلندمدت تولید مسکن ساماندهی و هدایت کند. از اولین نشانه‌های مثبت این جریان، ترویج گفتمان استفاده از فن‌آوری‌های نوین ساختمانی و صنعتی‌سازی ساختمان در محافل کارشناسی مرتبط است.

نشر مقالات، مصاحبه‌های متعدد کارشناسان و دست‌اندرکاران در مجلات و روزنامه‌های تخصصی و عمومی به انتقال این مباحث به سطح افراد جامعه منجر شد و به این ترتیب گام‌های نخست بسترسازی فرهنگی برای آشنایی و ترویج استفاده از این فن‌آوری‌ها برداشته شده است. توجه دوباره دانشکده‌های معماری به موضوع و برگزاری سمینارها و سخنرانی‌های مستمر به گسترش شناخت و توجه کارشناسان ساختمانی (اعم از معماری و سازه) و مدیران اجرایی با مبحث مزبور کمک شایان توجهی کرده است. به نظر می‌رسد به تدریج حلقه‌های زنجیر استفاده از فن‌آوری‌های نوین در عرصه ساخت‌و‌ساز در حال جمع شدن و منظم شدن است، اما هنوز شاهد فقدان شاکله اساسی هستیم. که آن مجموعه‌ای از مقررات و قوانین برای نظم و نسق دادن و اتصال حلقه‌های مرتبط به یکدیگر است.

این حلقه‌ها شامل کارفرمایان، مدیران اجرایی دولتی (مسکن و شهرسازی، بنیاد مسکن)، سرمایه‌گذاران، شهرداری‌ها، مهندسان مشاور، پیمانکاران، انبوه‌سازان،‌ تولیدکنندگان مصالح ساختمانی، بانک‌ها، معاونت برنامه‌ریزی ریاست‌جمهوری، مرکز تحقیقات ساختمان مسکن، صاحبان فن‌آوری‌های نوین ساختمانی، دانشکده‌های معماری و فنی مهندسی، شرکت‌های بیمه و در نهایت و مهم‌تر از همه استفاده‌کننده و خریداران انفرادی و تعاونی‌های مسکن و ...) است. برای نیل به اهداف برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشور در حوزه بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین ساختمانی باید مجموعه‌ای از قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌های اجرایی تدوین شود تا در آن جایگاه و نقش هر جزء تشکیل‌دهنده زنجیره تولید و بهره‌برداری مسکن با الگوهای جدید را تبیین کند.

حوزه مدیریتی در این بخش اهمیت ویژه‌ای دارد. نقش مدیریت اجرایی پروژه‌ها به نحوی است که می‌تواند حتی احداث مجموعه‌هایی با روش‌های متعارف ساخت‌و‌ساز را به مراتب سریع‌تر و با کیفیت مناسب‌تر به انجام برساند یا بر عکس، کارگاه تولید صنعتی ساختمان با جدیدترین شیوه تولید را به رکود و تعطیلی بکشاند. مدیریت تامین منابع مالی و به‌کارگیری سخت‌افزار و نرم‌افزارهای متناسب برای تولید و عرضه مسکن با روش‌های صنعتی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. حوزه دیگر ولی هم‌عرض موضوع تولید صنعتی ساختمان، حوزه بازاریابی و فروش محصول به عنوان کالایی حاصل فرآیند صنعتی است. اگرچه کمبود مسکن و فزونی تقاضا بر عرضه، این تصور را به‌وجود می‌آورد که مسکن تولیدشده بدون مشتری نمی‌ماند، اما تجربه نشان داده است که در هر صورت قیمت مناسب فروش محصول و موقعیت شهری آن است که تضمین‌کننده موفقیت اقتصادی یک پروژه است و اگر به این مهم توجه نشود و سرمایه‌گذاری تولید مسکن با روش‌های نوین ساختمانی در مناطق مختلف شهری فاقد توجیه اقتصادی باشد، نه تنها پروژه با شکست مالی مواجه می‌شود، بلکه خود آن فن‌آوری نیز از جرگه رقابت حذف شده و یک‌ بار دیگر روش‌های پیشین ساخت به عنوان تنها گزینه قابل‌اتکا برای سرمایه‌گذاری و مدیران پابرجا خواهد ماند.

اگرچه بسترسازی فرهنگی و تشویق و توجیه بهره‌برداری ارزش‌های نوین ساختمان می‌تواند تا حدی این فرآیند را تحلیل کند، ولی شرایط اقتصادی خانواده‌های ایرانی به گونه‌ای است که بالاخره حرف آخر را قیمت فروش می‌زند و با توجه به روند مطلوب مطالعه و بررسی کارشناسی و فنی فن‌آوری‌های نوین ساخت به نظر می‌رسد که زمان آن فرا رسیده است تا در حوزه مبحث مدیریت، تدوین قوانین و مقررات توسعه مکانیزم‌های تشویقی سرمایه‌گذاری و مانند آنها برای هدایت سرمایه‌گذاری به سمت مزبور نیز کمیته‌ای تشکیل شود تا به موازات بررسی فنی سیستم‌های ارائه‌شده به تکمیل فرآیند صنعتی‌سازی و اجرای ساختمان در کشور کمک کند.

* عضو شورای راهبردی و فناوری‌های نوین ساختمانی