3 مجهول در معادله مسکن‌مهر

بهشاد بهرامی- کارشناسان بخش مسکن عملکرد پروژه مسکن مهر از آغاز اجرای آن تاکنون با توجه به میزان هزینه انجام شده و نتایج حاصل شده (تحویل ۱۵۰ هزار واحد مسکونی از حدود دو میلیون واحد پیش‌بینی شده) چندان قابل دفاع نمی‌دانند. به اعتقاد کارشناسان این بخش، تغییر گروه هدف این طرح از افراد کم درآمد به افراد متوسط، اجرای طولانی مدت آن و ساخت واحدهای مسکونی در نقاط غیر ضروری از دلایلی است که اجرای طرح مسکن مهر را در آینده با مشکلاتی مواجه خواهد کرد و به صورت ۳ مجهول در معادله مسکن مهر بروز کرده است.

کاهش اثر بخشی مسکن مهر به دلیل مرور زمان

به گزارش «دنیای اقتصاد» فردین یزدانی کارشناس بخش مسکن معتقد است تزریق وسیع یارانه به طرح مسکن مهر بدون توجه به تامین زیرساخت‌های شهری و تاخیر در اجرای پروژه باعث شده است این پروژه نتواند تقاضای موجود را پوشش دهد.

یزدانی به اثر بخشی این طرح اشاره کرد و گفت: از آنجا که سالانه ۸۰۰ هزار تقاضای مسکن وجود دارد و در حال حاضر ساخت مسکن در بخش خصوصی هم چندان صورت نمی‌گیرد، طرح مسکن مهر با توجه به اینکه مشمول مرور زمان شده است اثر بخشی خود را به نوعی از دست داده است. او در ادامه افزود: این طرح با توجه به اینکه نیاز به آورده اولیه دارد نمی‌تواند نیاز دهک‌های اول و دوم را پاسخگو باشد. همین طور در دهک‌های سوم و چهارم نیز با توجه به سرعت پایین ساخت نمی‌تواند کل حجم تقاضا را پوشش دهد.

او در ادامه گفت: با توجه به اینکه تاکنون حجم کمی ‌از اهداف پیش‌بینی شده تحویل شده است به نظر می‌رسد تحویل یک میلیون واحد مسکونی مهر تا سال ۹۲ طول خواهد کشید.

تغییر آدرس مسکن مهر به شهرهای کوچک

«هدف و عملکرد مسکن مهر در اجرای پروژه تغییر کرده است.» این جمله‌ای است که یکی از مدافعان مسکن مهر در رابطه با ارزیابی مسکن مهر از آغاز اجرای آن تاکنون به «دنیای اقتصاد» گفت.

احمدرضا سرحدی کارشناس بخش مسکن معتقد است: با توجه به تفاوت موجود میان شهرها‌، امکانات و سلیقه‌های افراد نمی‌توان مسکن مهر را طرحی دانست که مشکل مسکن را به طور کل حل می‌کند. در حال حاضر مخاطبین مسکن مهر شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر هستند؛ بنابراین اجرای این طرح در شهرهایی مثل تهران‌، استان گیلان و مازندران منتفی است؛ چون در این شهرها زمین به اندازه کافی وجود ندارد؛ به همین دلیل برای ساخت مسکن مجبوریم به شهرهای کویری مثل بخشی از استان فارس روی بیاوریم.

او افزود: این در حالی است که مشکل اصلی مسکن در کلان شهرها است و مشکل مسکن در شهرهای کوچک تنها بحث مقاوم‌سازی خانه‌های ناپایدار است. او به عیب اجرای مسکن مهر در شهرهای کوچک نیز اشاره کرد و گفت: البته مقاوم سازی خانه در شهرهای کوچک موجب افزایش مهاجرت‌ها از روستا‌ها به شهرهای کوچک می‌شود و این موضوع دقیقا به معنای تعطیلی تولید در روستاها است.

او با اشاره به هزینه سنگین اجرای مسکن مهر در چند سال اخیر و عدم پاسخگویی صحیح این طرح به نیاز بخش مسکن گفت: ساخت مسکن در شهرهای کوچک موجب نمی‌شود تقاضای مسکن در کلانشهرها رفع شود. علاوه بر این نمی‌توان انتظار داشت مردم از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک مهاجرت کنند. او افزود: این امر سبب می‌شود واحدهای ساخته شده در مناطق کویری و غیرضروری خالی بماند و باقی پروژه به دلیل کمبود بودجه نیمه کاره رها شود.

او به ساخت واحدهای مسکونی در شهر پرند اشاره کرد و گفت: در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰ هزار واحد در این شهر ساخته شده است؛ اما به دلیل نبود حداقل خدمات شهری و هزینه بالای رفت و آمد به آن هنوز قابلیت سکونت ندارد.

او اظهار کرد: ساخت مسکن مهر به این شکل و با توجه به مقایسه آمار خانوارها با میزان ساخت خانه، آن هم فقط در شهرهای کوچک، تنها برای عده‌ای محروم حالت رفاهی ایجاد می‌کند و نیاز واقعی مسکن را پاسخ نخواهد داد.

دو راهکار برای حل مشکل بخش مسکن

او در ادامه گفت: در تمام دنیا برای حل معضل مسکن دو راهکار وجود دارد. راهکار اول آنکه تقاضای موجود در کلان شهرها را با منع مهاجرت به این شهرها کم می‌کنند و امکانات شهری در کلان شهرها را در کل کشور به صورت یکنواخت توزیع می‌کنند.

او به راهکار دوم اشاره کرد و گفت: در روش دوم تقاضای موجود را از طریق تولید برآورده می‌کنند. این روش از طریق ایجاد مسکن موقت برای جوانان، دانشجویان و ساخت خانه‌های سازمانی و ارائه خانه به افراد کم توان امکان‌پذیر است.

او در ادامه افزود: وام مسکن باید به صورت معنی دار باشد به این شکل که، وام ارائه شده باید ۷۰ تا ۸۰ درصد از قیمت خانه را پوشش دهد و اقساط آن از میزان اجاره افراد مستاجر بیشتر نباشد تا از این طریق بتوان به تدریج از چرخه سوداگری خارج شد.