وعده جدید احمدینژاد رونمایی شد
زمین ۱۰۰۰ متری به هر خانواده؟
دنیای اقتصاد- رییسجمهور دیروز اعلام کرد براساس طرح جدیدی که احتمالا تا پایان امسال اجرایی می‌شود به هر خانوار ایرانی یک قطعه زمین ۱۰۰۰ متری به‌صورت رایگان تعلق بگیرد تا خانواده‌ها در داخل آن باغ میوه و بنای مسکونی برای خودشان احداث کنند؛ به گفته وی، طرح مسکن مهر در واقع تمرینی برای اجرای این طرح که طرح اصلی دولت برای مسکن محسوب می‌شود، بوده است؛ طرح مدنظر احمدینژاد اولین‌بار بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه به‌صورت سربسته در قالب «تحول شهرسازی» مطرح شد و اکنون در شرایطی از آن رونمایی می‌شود که طرح دولتی بزرگ‌تری در بازار مسکن تحت عنوان «مسکنمهر» سال‌ها است در جریان است و هنوز به بار ننشسته است. آیا «واگذاری زمین» که در اوایل طرح مسکنمهر (سال۸۷) به اجرا درآمد و به دلیل عدم موفقیت، کنار گذاشته شد، قرار است یک بار دیگر به شکلی متفاوت تکرار شود؟ کارشناسان شهرسازی، طرح جدید دولت را همان «باغ‌شهر» اما در ابعاد فوق‌العاده بزرگ‌تر توصیف می‌کنند که برای پیاده‌سازی آن حداقل یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار زمین با کاربری مسکونی مورد نیاز است. رییسجمهور معتقد است تعیین حریم برای شهرها جز افزایش هزینه اداره شهر، عایدی دیگر به همراه ندارد و با همین ادله، می‌خواهد از طریق توسعه افقی شهرها به جای توسعه عمودی، زمین‌های وعده داده شده را تامین کند. اما عبور از محدوده مصوب شهرها علاوه براینکه در تضاد با قوانین شورایعالی شهرسازی است با چالش‌های بزرگ‌تری همچون تامین «آب» و خدمات زیربنایی برای سکونت روبه‌رو است. رییسجمهور وعده چند‌ماه اخیرش را رونمایی کرد
۱۰۰۰ متر زمین برای هر خانوار ایرانی!
مقامات وزارت‌مسکن در مراسم دیروز حضور نداشتند و درباره این موضوع اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند
گزارش تحلیلی «دنیای‌اقتصاد» از طرح جدید دولت
فرید قدیری
رییسجمهور دیروز در نهاد ریاست جمهوری میزبان نیمی از فعالان مسکنمهر قرار گرفت و وعده‌ای که دو ماه پیشتر به صورت سربسته به مردم داده بود را رسما رونمایی کرد.
محمود احمدینژاد در این مراسم که باحضور وزیر تعاون و معاونین او و بدون حضور وزیر مسکن و معاونین وی، برگزار شد از نهایی‌شدن قریب‌الوقوع طرحی خبر داد که به موجب آن قرار است به هر خانوار ایرانی قطعه‌ای زمین به‌صورت رایگان تعلق بگیرد تا افراد در ۲۰۰ متر مربع از این زمین بنای مسکونی و در ۸۰۰ متر آن باغ‌میوه احداث کنند.
این همان وعده اردیبهشت‌ماه رییس دولت که گفته بود «مسکنمهر مُسکن بود و درمان اصلی در راه است» می‌باشد. احمدینژاد مدت‌ها است تاکید می‌کند باید آپارتمان‌سازی را فراموش کرد و به جای آن خانه‌های ویلایی حیاط‌دار ساخت.
آیا دولت به این نتیجه رسیده که طرح مسکنمهر مورد استقبال قرار نگرفته و باید جایگزین بهتری برای آن معرفی شود؟
آیا با فرض اینکه واگذاری یک قطعه زمین به هر خانوار ایرانی به لحاظ امکانات شهرسازی و پتانسیل اراضی موجود، شدنی باشد، این احتمال وجود ندارد که پروژه‌های در حال ساخت مسکنمهر که تا کنون بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برای آن سرمایه‌گذاری شده، با کمبود متقاضی روبه‌رو شود؟
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت درباره مساحت زمینی که مد نظر رییسجمهور برای واگذاری به مردم است، به نقل از رییسجمهور اینطور نوشته: «اگر به ۲۰ میلیون خانوار ایرانی ۲ میلیون هکتار زمین اجاره بدهیم و اجازه ساخت سه طبقه را نیز به آنها بدهیم، ۶۰ میلیون خانواده ایرانی خانه‌دار خواهند شد.» به این ترتیب احمدینژاد در نظر دارد به هر خانوار ایرانی یک قطعه ۱۰۰۰ متری زمین واگذار کند که در این صورت یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار زمین باید در کل کشور به‌صورت «آماده» و «آزاد» در اختیار دولت برای واگذاری به مردم وجود داشته باشد.
آنطور که رییسجمهور اعلام کرده، چند برابر این رقم در کل کشور زمین وجود دارد. روز گذشته احمدینژاد درباره ابعاد زمین در ایران محاسبه کرد که از یک میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت ایران که ۱۶۵ میلیون هکتار می‌شود، کل مراتع و کوهپایه‌ها و جنگل‌ها ۱۰۰ میلیون هکتار است و ۳۶ میلیون هکتار نیز اراضی قابل کشت وجود دارد که ۳۰ میلیون هکتار باقی می‌ماند. احمدینژاد دیروز به گونه‌ای درباره طرح واگذاری ۱۰۰۰ متر زمین به هر خانوار ایرانی سخن گفت که نشان داد هنوز طرح بطور کامل نهایی نشده است، اما او در پایان سخنانش تصریح کرد: « انشاء‌الله این طرح تا پایان سال آماده و در ۱۰ الی ۱۵ منطقه به طور آزمایشی اجرا می‌شود.» به گزارش دنیای‌اقتصاد در حال حاضر در شهرهای کشور دولت به شدت با کمبود زمین (زمین دولتی) روبه‌رو است، طوری که در جریان واگذاری زمین‌های ۹۹ساله برای مسکنمهر، دولت در کلان‌شهرها مجبور شد در فاصله ۳۰ کیلومتری این مناطق و در واقع در خارج محدوده کلان‌شهرها زمین تامین کند، اما برای طرح جدید مدنظر رییسجمهور آنطور که او دیروز اعلام کرد قرار است حریم و محدوده شهرها کنار گذاشته شود و توسعه افقی به جای گسترش عمودی در دستور کار قرار بگیرد. رییسجمهور معتقد است می‌توان زمین‌های بلااستفاده را اجاره داد تا زمین بی‌ارزش شود. بر این اساس، چنانچه زمین در خارج از محدوده شهرها برای ساخت خانه‌باغ به مردم واگذار شود به این صورت خواهد بود که مثلا برای شهری همچون تهران در حد فاصل تهران-کرج و در مسیر اتوبانی که بین این دو شهر وجود دارد، زمین‌ها قطعه‌بندی و در اختیار مردم قرار بگیرد. خبرنگار دنیای‌اقتصاد دیروز تلاش کرد درباره این طرح جدید دولت اطلاعات تازه‌ای از مسوولان وزارت‌مسکن دریافت کند، اما مسوولان این وزارتخانه بی‌خبر از مراسمی که صبح دیروز در نهاد ریاست جمهوری برگزار شده، درباره طرح واگذاری قطعات ۱۰۰۰ متری زمین به مردم اعلام کردند: «فعلا برنامه اصلی همان مسکنمهر و ادامه آن در قالب مسکنمهر ویلایی است». همچنین یک مقام مسوول در وزارت مسکن نیز به دنیای‌اقتصاد گفت: هم‌اکنون در شهر جدید پردیس و هشتگرد طرحی برای احداث خانه‌باغ در قالب مسکنمهر در مرحله مطالعه است، اما اینکه در اطراف محدوده تهران زمین قطعه‌قطعه کنیم و واگذار کنیم فعلا چنین چیزی مطرح نیست.
چالش‌های طرح چیست؟
کارشناسان حوزه شهرسازی در برابر طرح واگذاری ۱۰۰۰ متر زمین به هر خانوار ایرانی، این پرسش را از دولت مطرح می‌کنند: آیا تبعات زیست‌محیطی چنین طرحی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است؟ یک کارشناس شهری در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: متوسط قطعات زمین شهرهای ایران ۱۵۰ متر تا ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و طرح رییسجمهور به این معنا است که چهار تا پنج برابر مساحت شهرهای امروز باید زمین با کاربری مسکونی وجود داشته باشد. این کارشناس همچنین تصریح کرد: شهرهای ایران در مکان‌هایی ایجاد شده‌اند که سابقه کشاورزی و از همه مهم‌تر «آب» در آنجا وجود داشته است، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که در همه سطوح کشور چنین خدمات بدیهی برای زندگی وجود داشته باشد.
عبور از حریم شهرها غیرقانونی است
همچنین پیروز حناچی معاون شهرسازی وزارت مسکن در سال‌های ۷۸ تا ۸۴ و کارشناس برجسته حوزه شهرسازی نیز معتقد است: اینکه دولت بخواهد حریم و محدوده مصوب شهرها را به رسمیت نشناسد، خلاف ماده ۹۹ قانون شهرداری‌ها و خلاف مصوبات شورایعالی شهرسازی است. قانون تعریف حریم مصوبه سال ۱۳۸۴ به صراحت برای شهرها محدوده قانونی در نظر گرفته و اگر قرار باشد زمین‌های خارج محدوده برای ساخت‌وساز مسکونی واگذار شود، تبعات چنین کاری معلوم نیست. این کارشناس تصریح کرد: زمین فی‌نفسه ارزشی ندارد و موقعی که طرح شهرسازی روی آن پیاده می‌شود، ارزش هم پیدا می‌کند.
وی زمین شهرها را نیز دارای ارزشی مشابه ارزش طلا دانست و گفت: زمین سرمایه عظیم ملی برای کشور است که باید توسط دولت حفظ شود. حناچی اصلی‌ترین وظیفه دولت‌ها در هر کشوری را تفاوت قایل شدن بین زمین‌های شهری و زمین‌های خارج از شهر عنوان کرد.
انگیزه رییسجمهور چیست؟
لیلا درخشان - دکتر ناصر کرمی، کارشناس شهری به «دنیای اقتصاد» گفت: طرح جدید رییسجمهور همان طرح باغ شهراست که چهار سال گذشته به اشکال مختلفی نظیر باغ ویلا، ویلا شهر، باغ شهر و... عنوان شده اما روح ماجرا تماما یکی است، که به موجب آن اراضی منابع طبیعی تفکیک شده برای توسعه فضای سبز و نیز کنترل بازار مسکن بین مردم واگذار می شود. وی تاکید کرد: طراحان این طرح پیش از این گفته بودند این طرح راهی است برای توسعه فضای سبز در کشور زیرا به این شکل هر متقاضی دریافت زمین برای طرح باغ شهر در ازای ساخت صد متر ویلایی که داخل زمین می‌سازند کاشت و آبیاری ۹۰۰ مترمربع زمین را به عهده می‌گیرند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: طراحان مدعی بودند با اجرای این طرح فضای سبز به صورت گسترده‌ای در پیرامون شهرها گسترش یافته و پدیده‌های مخرب طبیعی مثل فرسایش خاک، سیل و... نیز کاهش پیدا می‌کند، اما منتقدان با بدبینی به اهداف طرح نگاه کرده و از همان ابتدا می‌گفتند که هدف از این طرح هم عمدتا کشاندن پول حوزه مستغلات از داخل شهر به بیرون شهر و از آپارتمان به زمین و ویلا است تا بدین ترتیب بازار مسکن کاملا کنترل شود. این فعال محیط زیستی تاکید کرد: اگر چه آقای احمدینژاد اسمی‌هم از طرح باغ شهر نبرده‌اند، اما تردیدی نیست جزئیاتی که اعلام کرده‌اند مثل واگذاری هزار متر زمین به هر خانوار در ازای ویلاسازی و کاشت میوه در آن، با محتوای طرح جامع باغ شهر انطباق دارد. این استاد دانشگاه همچنین در ادامه با اشاره به اظهارات احمدینژاد مبنی بر از بین بردن حریم شهرها گفت: از دیرباز یک اختلاف نظر جدی بین اکولوژیست‌ها وجود داشته است که توسعه شهرها در افق بهتر است یا در ارتفاع؟ اکنون تردیدی نیست که برای کنترل آثار زیست‌محیطی بهترین گزینه برای توسعه شهرها ارتفاع است روشی که هم خدمات‌رسانی به شهروندان را آسان می‌کند و هم مدیریت شهری را تسهیل می‌کند.
وی اظهار کرد: توسعه در افق اگر چه در ابتدا کم هزینه‌تر است، اما به شدت محیط طبیعی را تخریب کرده و در دراز مدت مدیریت و خدمات رسانی شهری را به شدت پرهزینه می‌کند. کرمی همچنین درباره اینکه آیا امکانات اقتصادی در کشور و خدمات زیربنایی این اجازه را می‌دهد که این همه زمین برای ساختمان سازی در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد گفت: قطعا چنین زیرساختی وجود ندارد. براساس طرح باغ شهر در دولت قبل مقرر شده بود که یک میلیون و پانصد هزار قطعه زمین واگذار شود اما نکته مهم ارائه خدمات شهری، مسیرهای مواصلاتی، آب و برق و گاز این اراضی است که قطعا چنین امکانی وجود ندارد و از لحاظ اقتصادی نیز توجیه پذیر نیست. کرمی‌تاکید کرد: البته انگیزه آقای احمدی نژاد قابل درک است، چراکه مردم بی اعتنا به آثار تبعات زیست محیطی چنین طرحی، فریفته ویلا دار شدن و نیز تداوم رکود در حوزه بازار مسکن خواهند شد. وی گفت: اجرای این طرح مکمل طرح مسکن مهر است که قطعا با هدف کنترل بازار مسکن است.
این کارشناس شهری همچنین تاکید کرد: چنانچه دولت بخواهد این طرح را اجرایی کند مشکلی از بابت کمبود زمین وجود نخواهد داشت چرا که زمین به مفهوم معمول در کوهستان و اراضی طبیعی و نیز کویر، بیابان و... به اندازه کافی در کشور وجود دارد.
حذف حریم شهرها خطرناک است اما دراین بین دکتر بیت‌الله ستاریان، عضو هیات علمی‌دانشگاه تهران به «دنیای اقتصاد» گفت: با توجه به اینکه دولت به اهداف مورد نظرخود در طرح مسکن مهر دست پیدا نکرده به دنبال آن است که از طریق طرح باغ شهر اهداف خود را در زمینه حل مشکل مسکن دنبال کند. وی درعین حال تاکید کرد: اگر چه زمین در کوه، بیابان، کویر و.... در کشور ما وجود دارد، اما زمین‌های قابل استفاده به شدت کم است و از این رو واگذاری هزار متر زمین به هر نفر عملا غیرممکن است. ستاریان همچنین تصریح کرد: در هیچ کجای دنیا در تاریخ معماری و شهرسازی هیچ کشوری سابقه نداشته است که یک دولت تصمیم بگیرد که حریم شهرها را از بین ببرد، چرا که این مساله به ایجاد نابسامانی و آشفتگی در حریم شهرها به شدت دامن خواهد زد و باعث بروز مشکلات عدیده‌ای خواهد شد.
ارسال نظر