تاوان همسایگی با انبوه‌سازی

یک مقام وزارت‌مسکن: اگر احساس کنیم ساخت‌وساز در تهران بحرانی شده از مراجع مسوول به قوه‌قضائیه شکایت می‌کنیم

گروه مسکن- مینا یوسفی: «ریزش ساختمان‌ مجاور در عملیات احداث یک ساختمان جدید در شهر تهران» به حادثه تلخ تکراری در پایتخت تبدیل شده است. این روزها با شدت‌ گرفتن حجم ساخت‌وساز، به دلیل بی‌احتیاطی سازنده‌ها و البته نبود نظارت از سوی مراجع مسوول، آمار حوادث مربوط به ریزش یا تخریب ساختمان‌های مسکونی نیز رو به افزایش است. در حال حاضر عمق فاجعه مربوط به ریزش ساختمان مسکونی در تهران به حدی بالا است که می‌توان گفت ساکنان مجاور ساخت‌وسازهای جدید در تهران قربانیان بالفعل به حساب می‌آیند که در طول دو سال عملیات ساختمانی هر آن احتمال آسیب‌رسیدن به آنها وجود دارد.

یکشنبه شب در منطقه‌۵ تهران حوالی خیابان بلوار‌فردوس - محله‌ای که مدتی است توجه سازنده‌ها را به خود جلب کرده و بیشترین حجم ساخت‌وساز در آنجا انجام می‌شود- یک ساختمان سه‌طبقه تحت تاثیر گودبرداری زمین مجاور، ریزش کرد و دو کودک و یک مادر جان خود را از دست دادند. گفته می‌شود، سهل‌انگاری و توجه نکردن به اصول ایمنی در گودبرداری زمین مجاور و همچنین قدیمی بودن ساختمان مسکونی حادثه‌دیده، از جمله عوامل رخداد ریزش بوده است. مسوولان شهر تهران و مراجع رسمی موثر در حوزه ساخت‌وساز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» ضمن عدم پذیرش مسوولیت حادثه ریزش، یکدیگر را مسوول می‌دانند!

آتش‌نشانی: گودبرداران بیسوادند

معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی با صراحت می‌گوید: آمار حوادث تخریب بالاست. وی در عین حال مهندس ناظر و سازمان نظام مهندسی را مسوول مستقیم ساخت وسازها می‌داند. داود براتی، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تصریح می‌کند: برخی مواقع گودبرداری‌های ساختمان‌ها در تهران با استفاده از پیمانکاران بیسواد انجام می‌گیرد که این موجب بروز حادثه می‌شود. وی در توضیح این گفته خود بر لزوم دانش فنی برای انجام گودبرداری تاکید کرد و گفت: پیمانکارانی که در این زمینه بی سواد هستند یا شرایط مناسب کارهای گودبرداری را ندارند به مسائل مهمی‌از جمله عمق خاک، مقاومت و شرایط ساختاری توجه نمی‌کنند که این باعث ریزش ساختمان‌ها و بروز گودبرداری‌های غیراصولی می‌شود. براتی همچنین ناظر بر اجرای تمام مراحل ساخت و ساز به ویژه گودبرداری را مهندسان ناظر عنوان کرد و در عین حال گفت: مسوول اصلی گودبرداری‌ها، مالکان ساختمان‌ها هستند و این افراد باید از دستورات مهندس ناظر در حین انجام کار تبعیت کنند. معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی در در عین حال با تاکید بر این موضوع که سازمان نظام مهندسی باید بر این موضوع توجه داشته باشد، گفت: بعضی از گودبرداری‌ها توسط مالکان با اهداف اقتصادی و کاهش هزینه‌ها به شکل غیراصولی انجام می‌شود.

استانداری: مردم خودشان نظارت کنند

معاون عمرانی استاندار تهران اگرچه معتقد است که شهرداری و سازمان نظام مهندسی هر دو در نظارت بر مراحل مختلف ساخت و ساز مسوول هستند، اما وی نظارت‌های مردم بر ساختمان‌های در حال گودبرداری را بهترین راه برای جلوگیری از بروز حوادث ساختمانی عنوان کرد. محمدرضا محمودی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مردم باید در زمان گودبرداری از زمین مجاور ساختمان محل زندگی خود، به محل ساخت و ساز سرکشی کنند و از حضور مهندس ناظر در حین عملیات گودبرداری مطمئن شوند. به گفته وی شهروندان می توانند در صورت غیبت مهندس ناظر موضوع را به شهرداری گزارش دهند تا شهرداری از ادامه عملیات گودبرداری جلوگیری کند. معاون استاندار تهران در عین حال بر نقش توامان شهرداری و سازمان نظام مهندسی بر عملیات ساخت و ساز تاکید کرد و گفت: مهندس ناظر باید در تمام مراحل گودبرداری حضور داشته باشد حتی اگر این مرحله در نیمه‌های شب انجام شود. محمودی همچنین بر نقش شهرداری نیز تاکید کرد و گفت: شهرداری پس از صدور پروانه ساخت نیز مسوولیت کنترل و نظارت بر فرآیند ساخت‌وساز را بر عهده دارد و با گروه‌های کنترل و گشت باید حضور مهندس ناظر بر سر ساختمان‌ها را به طور مرتب کنترل کند.

شهرداری: ریزش به خاطر ابطال یک قانون

رییس سازمان نظام مهندسی تهران و معاون پیشگیری سازمان نظام مهندسی در حالی بر صاحب صلاحیت بودن مجری ساختمان تاکید می‌کنند، که به گفته مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران بر اساس نظر دیوان عدالت اداری ماده ۹ آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی در مورد مجریان ابطال شده است که این مساله با توجه به تعداد کم دارندگان پروانه اشتغال صاحب صلاحیت، باعث ایجاد مشکل برای مالکان و کیفیت ساختمان‌های شهر شده است. محمدباقر خسروی به دنیای اقتصاد گفت: متاسفانه این موضوع باعث شده تا شرکت‌های مجری در زمان صدور پروانه ساخت به شهرداری معرفی شوند، اما پس از آن در برخی موارد عملیات ساخت و ساز به شخص یا اشخاص دیگری که صلاحیت لازم را ندارند واگذار شود. وی در مورد نقش سازمان نظام مهندسی و شهرداری تهران در روند ساخت و سازها به آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی اشاره و به دنیای اقتصاد گفت: بر اساس تبصره ۷ قانون شهرداری نظارت بر ضوابط فنی ساختمان بر عهده مهندس ناظر و نظارت بر ضوابط شهرسازی بر عهده ماموران شهرداری است. مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران تاکید کرد: این مهندس ناظر است که در صورت بروز تخلف یا عدم صلاحیت مجری ساختمان باید جلوی ادامه ساخت را بگیرد و موضوع را به شهرداری گزارش کند. در واقع ماموران شهرداری در این مورد صاحب صلاحیت نیستند و نمی‌توانند در این مورد دخالت کنند.

نظام‌مهندسی: از زمان گودبرداری بی‌خبریم!

اما در این میان، رییس سازمان نظام مهندسی تهران بر ضعف‌ها و نارسایی‌های قانونی به عنوان یکی از دلایل بروز حوادث ساختمانی اشاره می‌کند و می‌گوید: قانون نظام مهندسی وظایف مهندسان ناظر و نحوه فعالیت آنها و حتی نحوه پرداخت دستمزد به آنها را مشخص کرده است، اما این قانون در حال حاضر به درستی اجرا نمی‌شود. سعید غفرانی به دنیای اقتصاد گفت: در حال حاضر قانون نظام مهندسی به خوبی اجرا نمی‌شود، اما در صورت اجرای درست قانون از میزان بروز حوادث ساختمانی تا حد زیادی جلوگیری خواهد شد. وی همچنین سرپیچی مالکان از دستورات مهندسان‌ناظر را از دیگر عوامل ناایمن شدن عملیات ساخت‌و‌ساز در تهران عنوان کرد و گفت: اگر چه مهندس ناظر وظیفه دارد که هنگام گودبرداری حضور داشته باشد، اما گاهی مالکان با انگیزه صرفه‌جویی در هزینه‌های احتمالی که مهندسان ناظر برای ایمنی بیشتر بر آنها تحمیل می‌کنند، بدون اطلاع مهندس ناظر اقدام به گودبرداری می‌کنند. غفرانی گفت: به همین دلیل در بسیاری از گودبرداری‌ها مهندسان ناظر خبردار نمی‌شوند و همین عدم اطلاع از زمان گودبرداری باعث بروز حوادث وحشتناک می‌شود. رییس سازمان نظام مهندسی تهران تاکید کرد: دولت و نهادهای ذی ربط باید ضامن اجرای قانون نظام مهندسی شوند.

وزارت مسکن: شهرداری مسوول اصلی است

مدیرکل مقررات ملی ساختمان وزارت مسکن در مورد روند ساخت و ساز و حوادث احتمالی که در این میان رخ می‌دهد مهندس ناظر، مسوولان شهرداری و مالک را به یک اندازه مقصر می‌داند. غلامرضا هوایی به دنیای اقتصاد گفت: مهندس ناظر باید در زمان گودبرداری و سایر مراحل ساخت به شهرداری گزارش بدهد، اما در حال حاضر این امر صورت نمی‌گیرد. با این وجود در بسیاری از موارد این گزارش‌ها ارائه نمی‌شود، اما شهرداری نیز عکس‌العمل نشان نمی‌دهد. این در حالی است که شهرداری از گزارش به سازمان نظام مهندسی تا سلب مسوولیت مهندس ناظر در آن پروژه اختیار برخورد دارد. این مقام مسوول در وزارت مسکن همچنین با تاکید بر اینکه نهاد مسوول در اداره شهرها شهرداری‌ها هستند، گفت: بر اساس قانون مقررات ملی ساختمان شهرداری باید در زمان صدور پروانه ساختمان از صاحب صلاحیت بودن مجری کسب اطمینان کند، اما در بسیاری از مواقع پروانه‌های ساختمانی بدون در نظر گرفتن این مورد صادر می‌شود. وی همچنین با اشاره به نقش وزارت مسکن به عنوان ناظر عالی بر ساخت‌وسازها یادآور شد: اگر وزارت مسکن به این نتیجه برسد که ساخت و سازها در تهران شرایط بحرانی دارد از شهرداری به قوه‌قضائیه شکایت خواهد کرد هر چند تاکنون به این نتیجه نرسیده است.