کسب اعتبار با گزارش‌های عملکرد اجتماعی
محمدجعفر نظری کنترل استراتژیک به‌عنوان یکی از کارکردهای مدیریت و پنجمین گام در فرآیند مدیریت استراتژیک درپی حصول اطمینان از این است که سازمان تحت کنترل باقی می‌ماند و به اهداف، مأموریت‌ها و استراتژی‌های خود دست می‌یابد. برنامه‌ریزی بدون کنترل کامل نیست؛ زیرا کارکرد کنترل تلاش می‌کند که فعالیت‌های مدیریت را در انطباق با برنامه نگاه دارد. کنترل مدیریت شامل سه گام اصلی است: ۱) تنظیم استانداردهایی برای مقایسه عملکرد؛ ۲) مقایسه عملکرد واقعی با برنامه (استاندارد)؛ و ۳) انجام اقدامات اصلاحی برای همسوسازی این دو (در صورت نیاز).
محمدجعفر نظری کنترل استراتژیک به‌عنوان یکی از کارکردهای مدیریت و پنجمین گام در فرآیند مدیریت استراتژیک درپی حصول اطمینان از این است که سازمان تحت کنترل باقی می‌ماند و به اهداف، مأموریت‌ها و استراتژی‌های خود دست می‌یابد. برنامه‌ریزی بدون کنترل کامل نیست؛ زیرا کارکرد کنترل تلاش می‌کند که فعالیت‌های مدیریت را در انطباق با برنامه نگاه دارد. کنترل مدیریت شامل سه گام اصلی است: ۱) تنظیم استانداردهایی برای مقایسه عملکرد؛ ۲) مقایسه عملکرد واقعی با برنامه (استاندارد)؛ و ۳) انجام اقدامات اصلاحی برای همسوسازی این دو (در صورت نیاز). یک سیستم برنامه‌ریزی تنها در صورتی می‌تواند به‌طور کامل به ظرفیت‌های خود دست یابد که پیشرفت سازمان را در ابعاد استراتژیک کلیدی پایش و ارزیابی کند. افزون بر این، نیاز به پایش و کنترل «ابتکار عمل استراتژیک» با تمرکز بر یک جهت‌دهی استراتژیک خاص و در عین حال تطابق با تلاطمات و تغییرات محیطی در چنین سیستمی وجود خواهد داشت. حسابرسی اجتماعی یک رهیافت برنامه‌ریزی و کنترل است که در بحث پیرامون مدیریت استراتژیک شایان بررسی است. در عمل، برخی شرکت‌ها عملکرد اجتماعی خود را نسبت به استانداردهایشان گزارش می‌دهند و برخی دیگر تنها فعالیت‌ها و دستاوردهای خود را در رابطه با ارزش‌های اجتماعی گزارش می‌کنند.
توسعه حسابرسی اجتماعی
در شرایط عملکرد اجتماعی شرکتی یا خط‌مشی عمومی شرکتی، ایده حسابرسی اجتماعی یا گزارش عملکرد اجتماعی چندین سال به‌عنوان فنی برای برنامه‌ریزی و کنترل مورد آزمون قرار گرفته است. اگرچه اصطلاح حسابرسی اجتماعی برای توصیف گستره متنوعی از فعالیت‌ها شامل شکل‌های مختلف گزارش‌دهی عملکرد اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است، این مفهوم به این صورت تعریف شده است: حسابرسی اجتماعی عبارت است از یک تلاش نظام‌مند برای تعریف، سنجش، پایش و ارزیابی عملکرد سازمان در تلاش‌ها، اهداف و برنامه‌های اجتماعی.
این ایده در این مفهوم نهفته است که برنامه‌ریزی عملکرد اجتماعی تاحدی پیش از حسابرسی به انجام رسیده است. و اگرچه ما حسابرسی اجتماعی را یک فرآیند کنترلی می‌دانیم، به همان آسانی می‌توان آن را یک سیستم برنامه‌ریزی و کنترل نیز دانست.
امروزه گروه‌های منفعت‌ویژه به شکل روزافزون خواهان افشای نتایج عملکرد اجتماعی سازمان‌ها در زمینه‌هایی همچون پایداری محیطی، تعهد به شرایط محل کار، انصاف و درستکاری در تعامل با تامین‌کنندگان، استانداردهای خدمت‌دهی به مشتریان، مشارکت در فعالیت‌های بشردوستانه و نیکوکاری و روش‌های کسب‌وکار در کشورهای درحال توسعه هستند. گروه‌هایی که انتظار ارائه این اطلاعات را دارند متنوع هستند و از گروه‌های فعال اجتماعی تا گروه‌های سرمایه‌گذاری همچون صندوق‌های دوجانبه و سرمایه‌گذاران نهادی را دربر می‌گیرند.
گزارش‌دهی عملکرد اجتماعی شرکتی
امروزه همه اصطلاحات زیر برای توصیف گزارش‌های عملکرد اجتماعی که سالانه یا در مقاطع دیگر به‌وسیله سازمان‌ها ارائه می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد: گزارش‌های مسوولیت اجتماعی، گزارش‌های عملکرد اجتماعی، گزارش‌های شهروندی شرکتی، گزارش‌های پایداری، گزارش‌های ارزش و مانند اینها. اغلب این گزارش‌ها از روش‌شناسی‌هایی استفاده می‌کنند که نسبت به ایده اولیه حسابرسی اجتماعی سختی و شدت کمتری دارد. آنچه میان همه این فرآیندهای گزارش‌دهی مشترک است آن است که عامه مردم را از برنامه‌ها، فعالیت‌ها و دستاوردهای اجتماعی و اخلاقی خود آگاه می‌کنند. برخی از گزارش‌های پیشرفته‌تر در عمل دستاوردهای سازمان را در ارتباط با اهدافی گزارش می‌کنند که پیش‌تر به‌وسیله مدیران ترسیم شده است. برخی دیگر نیز تنها آنچه را که سازمان در دوره مورد گزارش انجام داده است گزارش می‌کنند.
انگیزه گزارش‌های عملکرد اجتماعی در سال‌های اخیر برخاسته از انتظارات گروه‌های ذی‌نفعی است که شرکت‌ها در ارتباط با مسوولیت اجتماعی و پایداری به آنها گزارش‌دهی می‌کنند. برخی شرکت‌ها به آن علت چنین گزارش‌هایی را تولید و ارائه می‌کنند که به موقعیت رقابتی آنها کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، گزارش‌های پایداری شرکت BP مدارک مستدلی برای تبلیغات تجاری این شرکت به شمار می‌رود.
جهانی‌سازی یکی دیگر از انگیزاننده‌های گزارش‌های عملکرد اجتماعی است. با رشد روزافزون جهانی‌شدن کسب‌وکارها، سازمان‌ها باید دستاوردهای خود را به‌خوبی مستندسازی کنند تا در مواقعی که شبهه‌ای درباره تاثیر آنها بر جامعه صورت گیرد، آن را ارائه کنند.
سازمان غیرانتفاعی سریز۱ اعتبار زیادی را به علت گزارش‌های عملکرد اجتماعی خود در ۱۰ سال گذشته به‌دست آورده است. سریز یک شبکه ملی از سرمایه‌گذاران، سازمان‌های فعال محیط زیست و سایر گروه‌های عام‌المنفعه است که با همکاری سازمان‌ها و سرمایه‌گذاران دیگر برای پرداختن به چالش‌های مربوط به پایداری فعالیت می‌کنند. یکی از طرح‌های مشخص سریز جایزه‌ای است که این سازمان برای گزارش‌دهی پایداری۲ از ۱۰ سال پیش اعطا می‌کند. این جایزه‌ها بی‌شک در افزایش توجه سازمان‌ها به ایده گزارش‌دهی عملکرد اجتماعی موثر بوده است. سازمانی که جامع‌ترین داده‌ها در رابطه با گزارش‌های عملکرد اجتماعی ارائه می‌کند CorporateRegister.com است. این تارنما یک دانشنامه رایگان است که شرکت‌ها گزارش‌های اجتماعی، پایداری و عملکرد اجتماعی خود را در آن قرار می‌دهند. این تارنما به صورت مستمر به‌روزرسانی می‌شود. تعداد گزارش‌های قرارداده شده در این تارنما از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۰۶ تقریبا سه‌چندان شده است. تا سال ۲۰۰۳ اغلب این گزارش‌ها مربوط به محیط‌زیست بود، اما پس از آن شمار گزارش‌های مسوولیت اجتماعی و پایداری نیز رو به افزایش نهاده است.
سریز طرح گزارش‌دهی جهانی (GRI)۳ را راه‌اندازی کرد تا به استانداردسازی گزارش‌دهی عملکرد اجتماعی کمک کند. GRI امروزه به‌عنوان یک استاندارد غیررسمی بین‌المللی برای گزارش‌دهی سازمان‌ها درباره عملکرد محیطی، اجتماعی و اقتصادی مطرح است که به‌وسیله بیش از ۸۵۰ شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طرح گزارش‌دهی جهانی
یکی از موانع اصلی پیشرفت گزارش‌دهی اجتماعی فقدان سنجه‌های استاندارد است. استانداردسازی چالشی است که به‌وسیله یک کنسرسیوم متشکل از ۳۰۰ سازمان جهانی که طرح گزارش‌دهی جهانی (GRI) خوانده می‌شود کاهش داده شده است. این طرح در سال ۱۹۹۷ راه‌اندازی شد و توسعه دستورالعمل‌های جهانی گزارش‌دهی را به‌عنوان ماموریت خود اعلام کرد.
دستورالعمل‌های گزارش‌دهی پایداری GRI ابتدا طی یک پیش‌نویس در سال ۱۹۹۹ ارائه شد. این دستورالعمل نخستین چارچوب جهانی برای گزارش‌دهی جامع درباره پایداری بود که خطوط عملیاتی سه‌گانه اقتصادی، محیطی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. ماموریت این سازمان که اکنون در آمستردام هلند مستقر است نگهداری، ارتقا و انتشار دستورالعمل‌ها از طریق فرآیند مشاوره مستمر و جلب مشارکت ذی‌نفعان است. دستورالعمل‌های تازه GRI در سال ۲۰۰۶ با نام G۳ منتشر شد. دستورالعمل تازه GRI اصول و راهنماهایی برای شرکت‌ها برای توسعه گزارش‌ها خود ارائه می‌کند. هدف این اصول کمک به سازمان‌ها در حفظ تمرکز خود و بیشینه‌سازی ارزش ایجاد شده برای ذی‌نفعان درونی و بیرونی است.
با توسعه استراتژی‌های سطح سازمان و خط‌مشی عمومی شرکتی ظرفیت گزارش‌دهی مسوولیت اجتماعی و پایداری همچنان بالاست. گزارش‌دهی اجتماعی در حالت آرمانی باید بخشی جدانشدنی از فرآیند کلی مدیریت استراتژیک باشد، نه یک تلاش نقطه‌ای یا مقطعی برای گزارش‌دهی. ازآنجاکه نیاز به بهبود برنامه‌ریزی و کنترل تا زمانی که مدیران تمایل به ارزیابی عملکرد اجتماعی سازمان خود داشته باشند وجود خواهد داشت، نیاز به رهیافت‌هایی همچون حسابرسی اجتماعی و گزارش‌دهی مسوولیت اجتماعی نیز احتمالا تا مدت‌ها با ما خواهند بود. نتیجه خالص به‌کارگیری مستمر و پالایش، بهبود عملکرد اجتماعی شرکتی و افزایش باورپذیری کسب‌وکار در نگاه ذی‌نفعان و عامه مردم است. در عمل باید گفت که گزارش‌دهی عملکرد اجتماعی مقبولیت بیشتری نسبت به حسابرسی اجتماعی یافته است. اما هر دو رهیافت در راستای یک هدف مشترک هستند و نظارت بر عملکرد سازمان و دستیابی آن به اهداف مربوط به عملکرد اجتماعی را تسهیل می‌کنند.
منابع: در دفتر روزنامه موجوداست
پاورقی:
۱- Ceres
۲- Sustainability Reporting
۳- Global Reporting Initiative (GRI)
ارسال نظر