سیدمحمد اعظمی‌نژاد منبع: Mindtools وقتی واژه «تسلط بر خود» را می‌شنوید، چه برداشتی از آن دارید؟ ممکن است تصویر ذهنی‌تان از واژه آرامش، تمرکز و کنترل مستمر باشد یا ممکن است افرادی را مسلط بر خود بدانید که در زندگی برنامه‌ریزی داشته و بر آینده خود کنترل دارند.
آیا این ویژگی در شما نیز به‌طور دائمی وجود دارد؟ آیا احساس می‌کنید زندگی حرفه‌ای و اهداف و برنامه‌هایتان تحت کنترل قرار دارد یا مانند اغلب افراد گمان می‌کنید نیاز به اقدامات بیشتری برای بهبود کنترل درونی خود دارید؟
در این نوشتار به معرفی ابزار تسلط بر خود و اقداماتی برای بهبود آن پرداخته خواهد شد.
معرفی ابزار
هنگامی که فردی به‌خوبی ویژگی «تسلط بر خود» را توسعه داده باشد، توانایی کنترل خود در تمامی وضعیت‌ها و حرکت آگاهانه به سمت اهداف تعیین‌شده خود را دارد. یک فرد «مسلط بر خود»، اهداف خود را به خوبی می‌شناسد و از نظم و انضباط کامل فردی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های آگاهانه و متمرکز برای طی مسیر موفقیت برخوردار است.
به‌خوبی در مورد افرادی که ابزار «تسلط بر خود» را ندارند، فکر کنید. این‌گونه افراد در اغلب موارد آسیب‌پذیر و شکننده هستند. در محیط‌های کاری این‌گونه افراد را می‌توانید به راحتی شناسایی کنید، افرادی که در هنگام عصبانیت با صدای بلند بر سر همکاران و مشتریان فریاد می‌کشند و پس از گذشت مدت زمانی کوتاه از این اتفاق بسیار مودب به نظر می‌رسند! این‌گونه افراد غیرقابل پیش‌بینی هستند و بنابراین دیگران آنها را افرادی غیرقابل اعتماد می‌دانند.
هنگامی که فردی قادر باشد «تسلط بر خود» را در محیط کاری به همکاران نشان دهد، به آنها اثبات کرده است که از قدرت درونی و ثبات مورد نیاز برای رهبری اثربخش برخوردار است. بنابراین به نظر می‌رسد استفاده از ابزار «تسلط بر خود» ارزش کافی برای سرمایه‌گذاری را دارد و احتمالا پس از استفاده از این ابزار، فرد شادتر و متعادل‌تر بوده و به همین دلیل فرصت‌های رشد بیشتری در انتظارش خواهد بود.
چگونگی بهبود وضعیت «تسلط بر خود»: «تسلط بر خود» واژه گسترده‌ای است که جنبه‌های مختلفی از زندگی شخصی و حرفه‌ای را پوشش می‌دهد و در عمل بهبود در آن به معنای بهبود در وضعیت همین جنبه‌ها است. می‌توان به موارد زیر برای بهبود وضعیت «تسلط بر خود» در زندگی توجه کرد:
۱. اهداف: «تسلط بر خود» با چشم‌انداز فرد از اینکه چگونه می‌خواهد زندگی کند، آغاز می‌شود. افرادی که نظم و انضباط فوق‌العاده‌ای دارند، احتمالا دقیقا می‌دانند که از زندگی چه می‌خواهند و این چشم‌انداز به آنها برای رسیدن به هدف قدرت می‌دهد.
۲. نگرش و احساسات: نگرش و احساسات نقش مهمی در «تسلط بر خود» بازی می‌کنند. تنها کسانی بر خود تسلط بیشتری دارند که اجازه نمی‌دهند احساسات بر آنها غلبه کند و همیشه احساسات خود را در کنترل دارند.
وقتی اشتباهی از شما سر می‌زند، به شدت از سرزنش خود پرهیز کنید. خودتخریبی و سرزنش، یک راه میان‌بر و بی‌رحمانه برای متوقف کردن استفاده از پتانسیل‌های فردی است. هرگاه چنین احساسی داشتید بلافاصله آن را متوقف و در عوض به موضوعات مثبت و دلگرم‌کننده فکر کنید. باید بتوانید افکار منفی خود را به‌خوبی مدیریت کرده و تغییر دهید.
برای مدیریت و کنترل احساسات خود می‌توانید از هوش هیجانی استفاده کنید.
نیروی اراده: بسیاری از افراد به‌طور مکرر هدف‌گذاری خود را تغییر می‌دهند و وقتی به دلیل این تغییر نگاه می‌کنیم، دلیلی جز عدم وجود نیروی اراده در آن مشاهده نمی‌شود. احتمالا این اتفاق برای اغلب ما افتاده است و از عدم تحقق اهداف خود دچار شرمندگی یا ناامیدی شده‌ایم.
نیروی اراده، بخش اساسی از «تسلط بر خود» است. این همان چیزی است که حتی در شرایط ترس و تردید، شما را به سمت جلو هل می‌دهد.
برای تقویت نیروی اراده، اطمینان حاصل کنید که از انگیزه‌های کافی عقلانی و احساسی برای رسیدن به هدف خود برخوردار هستید. برای بسیاری از ما، نیروی اراده اغلب به‌صورت یک جرقه به ویژه در زمان‌های تصمیم‌گیری به یک تغییر، تقویت می‌شود. مانند تغییر محیط کار و مواردی مشابه آن؛ اما باید بتوانید خود را به سطحی از توانایی برسانید که این نیرو در شما پایدار باشد.
۳. تمرکز: بهبود تمرکز نیز کلید«تسلط بر خود» به شمار می‌آید. مروری داشته باشید بر اینکه چقدر از زمان خود را در طول روز تلف می‌کنید؟ چقدر برای گشت در اینترنت، صبحت‌های روزمره با همکاران یا صرف نهار زمان می‌گذارید؟ و اگر از تمام ساعات در دسترس خود به‌طور کامل استفاده کنید چه مقدار کار بیشتری می‌توانید
انجام دهید؟
سعی کنید در یک زمان مشخص بر روی یک کار معین تمرکز کنید و به این‌ترتیب سطح تمرکز خود را افزایش دهید. ممکن است در ابتدای آغاز به تمرکز بر روی یک فعالیت بیش از یک ساعت احساس خستگی کنید، اما می‌توانید با اضافه کردن تدریجی این تمرکز را
تعمیق ببخشید.
دستیابی «تسلط بر خود» کار زمان بر و دشواری است، اما به‌طور یقین به‌دست آوردن آن ارزش تلاش را دارد. یادمان باشد برای به‌دست آوردن یک زندگی موفق، داشتن ویژگی‌هایی شجاعت، سختکوشی، تسط بر خود، تلاش و آگاهی یک ضرورت است.
* عضو هیات‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(hrjournalist.blogfa.com)