ساسان قاسمی، سمیه محمدی شاهی وردی* گاهی اوقات پایین بودن سطح عملکرد در سازمان‌ها به این دلیل نیست که افراد نمی‌توانند! بلکه به این دلیل است که از آنها خواسته نشده است و آنها باور ندارند که می‌توانند از پس کاری برآیند. در واقع القای انتظارات به افراد، بر عملکرد آنها تاثیرگذار است وقتی ما از فردی انتظاری داریم، در واقع داریم به گونه‌ای عمل می‌کنیم که احتمال رخ دادن آن اتفاق بیشتر می‌شود. امروزه مدیران موثر تلاش می‌کنند تا در هریک از کارکنان انگیزه بیافرینند و در عمل به آنان بیاموزند که چگونه خود را باور کنند و نیروهای مثبت درون خود را چگونه آزاد کنند.
اثر پیگمالیون (Pygmalion effect) که «انتظار دیگران از عملکرد شخصی» نیز نامیده می‌شود، یک پدیده طبیعی است که بعد از مطالعات و تحقیقات علمی بسیار، متخصصان نظریه جدیدی را پیرامون اثر انتظارات دیگران روی عملکرد شخصی به‌دست آوردند.
اثر پیگمالیون اشاره به این مطلب دارد که معمولا افراد، کودکان، دانش‌آموزان و کارکنان آن‌گونه که از آنها انتظار می‌رود زندگی می‌کنند و زمانی که به آنها گفته شود قابلیت موفقیت را دارند عملکرد بهتری نشان خواهند داد.
اثر پیگمالیون یک پدیده روانشناختی است که بر اساس آن افراد نسبت به سطح انتظارات دیگران واکنش‌های مستقیم نشان می‌دهند. برای نمونه اگر مدیران کارمندانشان را باور داشته و موفقیت‌های آنان را در نظر بگیرند، می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی بازده و عملکرد موثر کارمندانشان را بهبود بخشند و کارمندان تلاش خود را برای دست‌یافتن به چنین انتظاری بالاتر می‌برند یا اگر معلمی بر این باور باشد که بچه‌ای کند ذهن است، خود بچه هم باور می‌کند و واقعا عملکرد پایینی خواهد داشت. واضح‌ترین آزمایش‌ها در این مورد روی کودکان انجام شده است. دو گروه از دانش‌آموزان انتخاب شدند و از آنها تست IQ گرفته شد. دانش‌آموزانی که در تست IQ نمره پایین‌تری داشتند به عنوان دانش‌آموزان باهوش‌تر به معلمان معرفی شدند و بعد از اینکه با این برندگان قلابی همانند دانش‌آموزان باهوش و با استعداد رفتار شد به‌طور قابل‌توجهی در آزمون بعدی نتایج بهتری داشتند، اما بچه‌هایی که برندگان واقعی این تست بودند؛ ولی به معلمانشان گزارش نشدند، هیچ پیشرفتی را ارائه ندادند.
اثر پیگمالیون مدیران را آگاه می‌کند که عامل موفقیت کارمندان، تنها به مهارت‌ها، کیفیت و صلاحیت شخص یا به شرایط کار بستگی ندارد. مدیران همیشه باید کارمندانشان را باور داشته باشند و آینه‌ای را در مقابل آنها بگیرند تا خود را در آن آینه فراتر از آنچه هستند ببینند و باور کنند، آن‌گاه در چنین وضعیتی، کارمندان حتی با وجود مهارت و صلاحیت پایین، تمام تلاش خود را می‌کنند تا در حد و اندازه تصویری باشند که مدیر در آینه از آنها ترسیم کرده است و بهترین مهارت‌ها و توانایی هایشان را نشان خواهند داد.
اثر پیگمالیون هم انتظارات مثبت و هم انتظارات منفی را دربرمی‌گیرد، زیرا همان‌طور که بیان شد اثر پیگمالیون یعنی «آنچه که از شما انتظار می‌رود.» اگر مدیری انتظاراتی مثبت از کارکنان داشته باشد آنها از تمامی فرصت‌ها بهره می‌گیرند تا عملکرد خود را تا آن اندازه بهبود دهند و برعکس این مساله نیز صادق است؛ یعنی اگر مدیری انتظاراتی منفی از کارکنان داشته باشد این مساله منجر به عملکرد ضعیف می‌شود. این تاثیر گذاشتن انتظارات و باورهای افراد روی عملکرد دیگران، در صورتی که انتظارات مثبت را شامل شود می‌تواند در یک چرخه موثر قرار بگیرد؛ در واقع زمانی که شما انتظار بالایی از افراد دارید آنها عملکرد خود را برای پاسخ به انتظارات بالای شما بهبود می‌بخشند و سپس انتظارات شما از آنها بالاتر رفته و دیگران نیز به دنبال آن عملکرد بالاتری را از خود بروز می‌دهند به این صورت یک دور موثر اتفاق می‌افتد؛ اما زمانی که انتظاری در سطح پایین از کارکنان خود داشته باشید آنها با عملکرد ضعیف خود به این انتظار پاسخ می‌دهند و به این ترتیب انتظار شما به‌خاطر عملکرد ضعیف کارکنان پایین‌تر خواهد آمد و این سطح انتظار کاهش یافته و به فرد منتقل شده و عملکرد ضعیف تری را منجر خواهد شد که به آن اثرگلم (Golem effect) می‌گویند که کاهش عملکرد به خاطر انتظارات پایین مدیر است و برعکس اثر پیگمالیون است. در شکل این چرخه نشان داده شده است.
(ala.ir)*

چگونه انگیزه کارمندانتان را افزایش دهید