سید محمد اعظمی نژاد* منبع: Mindtools آیا تاکنون به این موضوع دقت کرده‌اید چه میزان از واژگانی که در گفت‌وگو در خصوص کسب‌وکار استفاده می‌شود به واژه‌های نظامی تبدیل شده است؟ عباراتی چون «مبارزه با تهدیدها»، «درگیری در جنگ قیمت‌ها»، «جمع‌آوری اطلاعات»، «حمله پیشگیرانه» و «مانور رقابت در بازار» واژگانی از این قبیل هستند.
جنگ و کسب‌وکار اغلب در مقایسه و مقابل همدیگر هستند. جالب است که در کتاب هنر جنگ که در قرن ششم توسط سان تزو نوشته شده است نیز به استفاده از تکنیک‌های جنگی در استراتژی‌های کسب‌وکار اشاره شده است. این کتاب با این جمله آغاز می‌شود: «جنگ برای مملکت اهمیتی حیاتی دارد. مساله مرگ و زندگی است، مساله بقاست.»
موفقیت در کسب‌وکار اغلب با جلو افتادن از رقبا و آمادگی برای واکنش همزمان برای هر اقدامی طرف آنها معنا پیدا می‌کند. با نرخ سرعت شگفت‌انگیز دنیای اطلاعات و ارتباطات امروزی و تلاطم‌های اقتصادی پیش‌رو، همه ما به دو عامل مهم به‌روز بودن و بازنگری استراتژی‌های خود برای انطباق با تغییرات محیطی نیاز مبرم داریم.

معرفی ابزار
ابزار چرخه OODA، مدلی برای تصمیم‌گیری است که به انجام یک تصمیم‌گیری سریع، اثربخش و پیشگیرانه کمک می‌کند. این ابزار از چهار گام تشکیل شده است:
۱) مشاهده (Observe): جمع‌آوری اطلاعات جاری از کلیه منابع موجود و در دسترس.
۲) جهت‌گیری (Orient): تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده و استفاده از آن برای به‌روز کردن وضعیت فعلی.
۳) تصمیم‌گیری (Decide): تعریف انجام مجموعه‌ای از اقدامات.
۴) اقدام (Act): پیگیری و اجرای تصمیم اتخاذ شده.چرخه OODA، با مشاهده دقیق نتایج حاصله از اقدامات ادامه می‌یابد. شما می‌توانید در صورت عدم رسیدن به نتایج مورد انتظار، تصمیم‌گیری اولیه خود را مورد مرور و بازنگری قرار دهید سپس اقدام بعدی را شروع کنید.

مشاهده و جهت‌گیری‌های صحیح، کلید موفقیت در تصمیم‌گیری هستند. در صورت وجود نقص در این مراحل، تصمیم‌گیری و در نتیجه اقدام ناشی از آن با نقصان مواجه خواهد شد. بنابراین با اینکه سرعت در تصمیم‌گیری حائز اهمیت است، بهبود مهارت‌های تجزیه و تحلیل و توانایی مشاهده واقعیات نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
گام‌های این ابزار به این صورت تشریح می‌شود.
۱) مشاهده (Observe): در گام ابتدایی این ابزار، باید در جست‌وجوی اطلاعات جدید و درک شرایطی که در آن هستید، باشید. گردآوری اطلاعات بیشتر در این مرحله، درک شما را از وضعیتی که با آن مواجه هستید، بالا می‌برد. می‌توانید این سوالات را از خود بپرسید:
• چه اتفاقات محیطی به طور مستقیم بر من اثر می‌گذارد؟
• چه اتفاقاتی به طور غیرمستقیم بر من تاثیرگذار است؟
• آیا پیش‌بینی‌های من درست بوده است؟
• آیا مواردی هست که در آنها با پیش بینی‌های من اختلاف معناداری وجود داشته باشد؟
۲) جهت‌گیری (Orient): یکی از سخت‌ترین مراحل در تصمیم‌گیری، مرحله جهت گیری است. به دلیل اینکه در این مرحله براساس درک و شهود خود عمل می‌کنیم. پنح موضوع در جهت‌گیری می‌تواند تاثیرگذار باشد:
• فرهنگ‌های سنتی
• عوامل ژنتیکی
• توانایی تجزیه و تحلیل
• تجارب قبلی
• اطلاعات جدید ورودی
اساسا جهت‌گیری تفسیر شما از موقعیت را بیان می‌کند. در اینجا موضوع، برداشت‌های شخصی آگاهانه‌تر، سرعت توانایی جهت‌گیری مناسب‌تر مبتنی بر واقعیات و در نتیجه حرکت به سمت یک تصمیم‌گیری درست و موثر است. نکته مهم دیگر در این مرحله این است که شما باید توانایی جهت‌گیری مجدد بر اساس اطلاعات جدید را داشته باشید؛ چرا که به طور یقین اطلاعات ورودی جدید می‌تواند موجب تغییرات جهت‌گیری برای تصمیم‌گیری شود.
۳) تصمیم‌گیری (Decide): تصمیمات بهترین حدس‌های واقعی هستند که بر اساس مشاهدات و جهت‌گیری شما ساخته می‌شوند. تصمیم‌گیری نقطه شروعی برای ادامه ابزار حلقه تصمیم‌گیری به عنوان اقدام است.
۴) اقدام (Act): این مرحله اجرایی کردن تصمیم شما است. بعد از آن باید دوباره به ابتدای ابزار حلقه تصمیم‌گیری OODA برگردید و به قضاوت اثرات تصمیم خود بنشینید. بسیار مهم است که از اثرات تصمیم و نظرات کسانی که مخالف آن بودند، حداکثر یادگیری
را داشته باشید.
ابزار تصمیم‌گیری OODA یک ابزار ایستا نیست. هدف از این ابزار استفاده از بازخوردها و بهینه‌تر شدن تصمیماتی است که اتخاذ می‌شود. بنابراین هر قدر هر یک از مراحل این ابزار با دقت نظر بیشتر مورد توجه قرار گیرد، می‌توان انتظار تصمیم‌گیری‌های بهتر و نتایج اثربخشی را داشت.
این جمله سان تزو در کتاب «هنر جنگ» می‌تواند برای رهبران سازمانی درسی آموختنی باشد: «اگر در جنگ شکست بخورید، فرماندهان مقصرند!» بنابراین حتما مراقب پیامدهای تصمیم خود باشید.
*عضو هیات رییسه کمیته تخصصی توسعه- انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(hrjournalist.blogfa.com)