داستان کنکورد و پدرخوانده جدیدش

کوشان غلامی

BAE Systems یک شرکت صنایع دفاعی و هوافضای بریتانیایی است. این شرکت با بیش از ۴/۳۴ میلیارد دلار فروش در سال ۲۰۰۸، بزرگ‌ترین شرکت دفاعی اروپا و دومین شرکت بزرگ دفاعی دنیا پس از لاکهید مارتین بود. شرکت BAE سیستمز در سال ۱۹۹۹ و پس از ادغام دو شرکت بزرگ بریتانیایی به نام‌های مارکونی الکترونیک سیستمز و بریتیش ایروسپیس بنیان نهاده شد. دفتر اصلی شرکت در شهر فارنبورو در همشایر انگلستان قرار دارد.

شرکت BAE سیستمز در پروژه‌های دفاعی بسیاری در سراسر جهان مشارکت می‌کند. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به ساخت جنگنده‌های اف-۳۵ لایتنینگ ۲ و یوروفایتر تایفون، ناوهای هواپیمابر جدیدکلاس ملکه الیزابت ۲ و زیردریایی کلاس استوت اشاره کرد.

در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی که ایالات متحده تقریبا به طور کامل بازار حمل و نقل هوایی را در اختیار داشت، فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها می‌کوشیدند با عرضه یک هواپیمای مافوق صوت، در زمینه حمل و نقل هوایی برای خود جایگاه مناسبی به دست آورند. طرح شرکت هواپیماسازی انگلیس با عنوان Super Caravel شناخته می‌شد، ولی به دلیل هزینه زیاد به‌رغم برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای تولید مدل اولیه، با تشکیل کنسرسیومی ‌مشترک، پیش نویس قرارداد تولید آن در روز ۲۸ نوامبر ۱۹۶۲ به امضا رسید.در ابتدا انگلیسی‌ها نام Concord(به معنی توافق) را برای این محصول مشترک برگزیده بودند، ولی پس از مدتی برای تطبیق تلفظ انگلیسی آن با گویش فرانسوی، نام هواپیما به Concorde تغییر پیدا کرد و در حالی که کنکورد ۰۰۱ در کارخانه تولوز فرانسه تولید شده بود، کنکورد ۰۰۲ در کارخانه «بریتیش ایرکرفت» در بریستول انگلیس تولید شد.در تاریخ نهم آوریل ۱۹۶۹ خلبان انگلیسی «برایان‌ترابشا» سکان هدایت کنکورد ۰۰۲ را در دست گرفته و دومین پرواز آزمایشی کنکورد و اولین آن را در خاک انگلیس به انجام رساند. این پرواز ۲۲ دقیقه‌ای از مبدا پایگاه فیلتون در حوالی شهر بریستول به مقصد پایگاه فایفورد در شهر گلوسسترشایر صورت گرفت و چند ماه پس از آن، در روز اول اکتبر ۱۹۶۹، نخستین پرواز مافوق صوت هواپیمای مسافربری به وقوع پیوست.

به این‌ترتیب مردم دو کشور فرانسه و انگلیس به خود می‌بالیدند که همکاری مشترک دو شرکت اسپیشیال فرانسه و اسپیس انگلیس ثمربخش شده و انحصار ایالات متحده در صنعت حمل و نقل هوایی در بخش هواپیماهای مسافربری شکسته شده است. با این وجود تحویل نخستین هواپیماها به ناوگان تجاری دو کشور حدود شش سال طول کشید.

یک هفته پس از تحویل هواپیمای خطوط هوایی انگلستان؛ یعنی در روز ۲۱ ژانویه ۱۹۷۶ اولین پرواز تجاری کنکورد به طور همزمان به وسیله خطوط هوایی انگلستان و فرانسه به انجام رسید. در این روز کنکورد خط هوایی انگلیس پس از برخاستن از شهر لندن در بحرین به زمین نشست. دو مدل آزمایشی هواپیمای مافوق صوت کنکورد با شماره‌های ۰۰۱ و ۰۰۲ از لحاظ ابعاد از سایر مدل‌های ساخته شده کنکورد کوچک‌تر بود. با این وجود بسیاری از آزمون‌های پروازی کنکورد به وسیله همین دو فروند هواپیمای آزمایشی انجام گرفت.کنکورد در مقام تنها هواپیمای عملیاتی مافوق صوت مسافربری جهان با اتکا به بال‌های دلتاشکل خود پرواز می‌کرد و دماغه‌ای تیز و متحرک داشت. کنکورد هواپیمای نسبتا بزرگی به حساب می‌آمد که ۱۲۸ مسافر را در خود جای می‌داد. ضمن اینکه مساحت بال آن هم معادل ۳۵۹ مترمربع بود.سریع‌ترین هواپیمای مسافربری جهان با وزن بدون سوخت ۹۲ هزار و ۸۰ کیلوگرم می‌توانست نزدیک به ۱۴ تن بار را با خود حمل کند و ظرفیت مخازن سوخت آن(که در داخل بال‌های کنکورد بود) به ۱۲۰ هزار لیتر می‌رسید.در تاریخ ۲۹ آوریل ۱۹۷۷ شرکت بریتیش ایرکرفت به همراه چند شرکت هوایی دیگر بریتانیایی طی یک ادغام ملی گرایانه، شرکت بریتیش ایروسپیس (British Aerospace) را تشکیل دادند که علاوه بر هواپیمای جت، به تولید جنگنده‌های «هاوک» نیز می‌پرداخت.

شرکت بریتیش ایروسپیس در سال ۱۹۸۹ براى فروش ۵۰ جنگنده بلک‌هاوک به عراق وارد گفت‌وگو شد، ولى به دلیل نگرانى از اصلاح این هواپیماها براى کاربرد آنها در ماموریت‌هاى جنگى، این قرارداد از سوى دولت انگلیس لغو شد. همچنین در ژانویه ۱۹۹۲ بریتیش ایروسپیس برای رقابت موثرتر با هواپیماهایی مثل فوکر ۱۰۰، هواپیماهای خانواده ۱۴۶ را ضمن اجرای اصلاحاتی، با عنوان R.J عرضه کرد.

در روز ۳۰ نوامبر سال ۱۹۹۹ طی یک قرارداد ۷/۷ میلیارد دلاری، شرکت BAE سیستمز از ادغام بریتیش ایروسپیس و مارکونی الکترونیک سیستمز به وجود آمد. این شرکت تولید اولین جت تبلیغاتی «هریر»، اولین هواپیمای عمودپرواز، رادارهای Captor و ادامه تولید مشترک کنکورد با همتای فرانسوی را در کارنامه خود دارد.در مجموع ۲۰ فروند هواپیمای مسافربری مافوق صوت کنکورد از خطوط تولید خارج شد که سوانح و حوادث مختلف از جمله آتش سوزی در موتورها و سرانجام سقوط یک فروند از آن در تاریخ ۲۵ جولای ۲۰۰۰ در حوالی شهر پاریس که ۱۱۳ کشته برجای گذاشت، به روند بازنشستگی این پرنده زیبا سرعت بخشید.مجموعه این عوامل موجب شد بریتیش ایرویز به همراه ایرفرانس در سال ۲۰۰۳ پایان عمر فعالیت‌های پروازی کنکورد را اعلام کنند و با خروج هواپیماهای کنکورد از مسیرهای پروازی، آنها را به تاریخ بسپارند. هر چند تولید و استفاده از هواپیمای کنکورد سرانجام متوقف شد، ولی تفکر هواپیماهای مافوق صوت هرگز متوقف نشد.شرکت BAE سیستمز با داشتن بیش از ۱۰۷ هزار کارمند، در سال گذشته میلادی درآمدی بالغ بر ۴/۲۲ میلیارد پوند داشته است.