چرا دستمال کاغذی را کلینکس می‌نامیم

کوشان غلامی

شرکت «کیمبرلی کلارک» یک شرکت آمریکایی است که عمدتا‌ به تولید محصولات کاغذی می‌پردازد. از جمله محصولات آن می‌توان به دستمال کاغذی‌های کلینکس، محصولات بهداشتی کوتکس، دستمال توالت کوتنل، پوشک‌های‌هاجیز و خشک‌کننده‌های گودنایتز اشاره کرد. ‌این شرکت دو حکم سلطنتی از ملکه الیزابت دوم و شاهزاده ولز دریافت کرده است. کیمبرلی کلارک در سال ۱۸۷۲ توسط چهار تاجر به نام‌های «جان کیمبرلی»، «هاویلا بابکوک»، «چارلز کلارک» و «فرانکلین شاتاک» با سرمایه اولیه ۳۰ هزار دلار در شهر نینای‌ایالت ویسکانسین تاسیس شد. ۸ سال بعد، عملکرد شرکت به نحوی بود که سهم هر یک از شرکا، به ۴۰۰ هزار دلار رسید. به‌این ترتیب در سال ۱۸۸۹ و در راستای توسعه شرکت، کارخانه کاغذسازی بزرگی احداث شد. در سال ۱۹۱۴ کارخانه قدیمی‌شهر کوچک نینا برای تولید «سلوکاتن» به عنوان جانشین پنبه، بازسازی شد. محصول فوق برای نخستین بار در دوران جنگ جهانی اول برای زخم‌بندی و ماسک‌های گاز مورد بهره‌برداری قرار گرفت و پس از آن، کاربرد وسیعی در تهیه لباس‌های اتاق جراحی داشت. در‌این مدت ریاست شرکت منحصرا‌ در دست جان کیمبرلی بود. وی که از سال ۱۹۰۶ و پس از مرگ سه شریک دیگر و سازماندهی مجدد تشکیلات با سرمایه ۲ میلیون دلاری در‌این جایگاه قرار داشت، تا ژانویه ۱۹۲۸ که در ۹۰ سالگی از دنیا رفت، به فعالیت خود ادامه داد.دستمال‌های کاغذی کلینکس در سال ۱۹۲۴ توسط‌این شرکت به عنوان پاک کننده آرایش به بازار عرضه شد که نسبت به حوله‌های پارچه‌ای که در گذشته خانم‌ها از آن استفاده می‌کردند بسیار ارزان‌تر بود.‌ این نام تجاری توسط افراد مشهور و ستارگان سینما از جمله «جین‌هارلو» جایگاه خود را پیدا کرد و تولیدش افزایش یافت. بسیاری از هنرپیشگان سینما، کلینکس را به عنوان عامل شفافیت پوست صورتشان معرفی کردند.

با وجود فروش بالای ‌این محصول، شرکت کیمبرلی کلارک در اواخر دهه ۱۹۳۰ برای یافتن دلایل محبوبیت‌این برند، تحقیقات گسترده‌ای انجام داد. نتیجه‌ این تحقیقات نشان داد که تعداد زیادی از مشتریان، به دلیل قیمت پایین کلینکس، از‌این محصول در دوران سرماخوردگی استفاده می‌کنند.

بنابراین مورد مصرف ‌این دستمال‌های کاغذی، از پاک کننده لوازم آرایش به دستمال دست دور انداختنی تغییر یافت. شعار تبلیغاتی آن نیز که «پاک‌کننده بهداشتی کلد کرم» بود به «دستمال دستی که می‌توانید دور بیندازید» تبدیل شد.‌این کاربرد دستمال کاغذی توسط خود مردم ابداع شده بود، ولی کلینکس اولین نام تجاری بود که روی آن سرمایه‌گذاری کرد. آگهی تبلیغاتی بعدی دستمال کاغذی در ۱۹۲۶ با این شعار منتشر شد: «سرماخوردگی را در جیب خود حمل نکنید». در سال‌های نخست، دستمال کاغذی جیبی هنوز جزو کالاهای لوکسی به شمار می‌آمد که هر کسی قادر به خرید آن نبود، اما نکته‌ای که باعث شد تا استفاده از آن جا افتاده و رفته رفته امری عادی تلقی شود، تبلیغاتی بود که پیش از شروع فیلم در سینماها پخش می‌شدند. برای مثال در یکی از همین تبلیغات که به دهه‌ ۱۹۳۰ باز می‌گردد، مردانی که هنوز از زنانشان توقع داشتند تا دستمال‌های آلوده به عطسه و سرفه آنها را بشویند، به عنوان آدم‌هایی بی‌احساس نشان داده می‌شدند. کیمبرلی به سرعت توانست جایگاه خود را در میان زنان خانه دار به دست آورد و به‌این ترتیب آنها کم‌کم قانع شدند که دستمال کاغذی یکبارمصرف بسیار بهداشتی‌تر از دستمال‌های پارچه‌ای است.کلینکس اولین نام تجاری بود که جعبه‌های عمودی، دستمال‌های جیبی و رنگی، دستمال با طرح‌های چاپی، حوله‌های کاغذی، دستمال مخصوص آقایان، دستمال‌های معطر، دستمال سه لایه، دستمال‌های پاک‌کننده شیشه عینک، دستمال نوجوانان، پاک‌کننده‌های کیف خانم‌ها، دستمال‌های دسته‌ای و مسافرتی را ابداع نمود.نوآوری‌های کلینکس تا قرن بیست‌ویکم ادامه یافت و کیمبرلی در آن سال‌ها به معرفی کلینکس همراه با لوسیون، کلینکس نعنایی و کلینکس اولتراسافت (بسیار لطیف) پرداخت. ‌این نوآوری‌ها به کیمبرلی کمک کرد تا نام تجاری کلینکس را به عنوان برند اول و اصلی خود حفظ کند.

در سال ۲۰۰۲ کیمبرلی کلارک، یکی از رقبای خود را در صنعت بسته‌بندی کاغذی به نام «آمکور» خریداری کرد و به بازار استرالیا وارد شد.

در سال ۲۰۰۳ نیز شرکت لهستانی Klucze تولیدکننده دستمال کاغذی را از آن خود کرد.در سال‌های اخیر شرکت کیمبرلی کلارک پس از متهم شدن به تخریب محیط‌ز‌یست و از بین بردن درختان برای تولید خمیر کاغذ، دست به اقدامات زیست‌محیطی بسیاری زده است. مثلا‌ در سال ۲۰۰۸ بیش از ۹۸ درصد خمیر چوب خود را از جنگل‌های تایید شده تهیه کرده که نسبت به ۸۸ درصد در سال ۲۰۰۵، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.این کمپانی اکنون بیش از ۵۶ هزار کارمند در ۱۹۰ کشور جهان داشته و در سال گذشته میلادی درآمدی بالغ بر ۱۹ میلیارد دلار را از آن خود کرده است. برند کلینکس‌ این کمپانی، به دلیل پیشگام بودن، به یک نام عمومی‌تبدیل شده است و بسیاری از مردم خصوصا‌ در آمریکای شمالی هر نوع دستمالی را کلینکس می‌نامند.