نخستین دوربین قابل حمل جهان

نگار حبیبی

در سال ۱۸۴۹ کار کلنر ریاضیدان و سازنده دوربین و عینک، یک موسسه تولید لنز و میکروسکوپ در شهر وزلار آلمان تاسیس کرد. این موسسه پیشرفت خوبی داشت و موفق شده بود میکروسکوپ‌هایی با استاندارد جهانی تولید کند، اما آنچه نام آن را در تاریخ ثبت کرد، یک ایده نو بود. شکل‌گیری ایده به وجود آوردن دوربین‌های کوچک ۳۵ میلیمتری، در ذهن اسکار بارناک از کارکنان این موسسه منجر به ایجاد انقلابی در عکاسی شد. ارائه این دوربین‌ها به بازار که در سال ۱۹۲۵ اتفاق افتاد راه را برای تولد افسانه لایکا هموار کرد. اختراع این دوربین سبک و کوچک چنان آزادی عملی به عکاسان خبری و هنری داد که پیش از آن حتی در تصور آنها هم نمی‌گنجید. این اختراع بارناک باعث شد عکاسی خبری به واقعیت نزدیک‌تر شود و اخبار و رویدادها نسبت به گذشته به صورت پویاتری در عکس‌های خبری بیان شوند. اختراع دوربین قابل حمل برای عکاسی هنری نیز تحولی مهم محسوب می‌شد، چرا که قابلیت حمل دوربین جدید امکان عکاسی در موقعیت‌های مختلف را فراهم می‌کرد، به طوری که از آن با تعابیری چون «قسمتی از چشم عکاس» یا «دست دیگر عکاس» یاد می‌کردند. از آن پس عکاسان توانستند تمام تمرکز خود را صرف سوژه و تصویر مورد نظر خود کنند.

بارناک با استفاده از اولین نمونه قطع کوچک ۳۵ میلیمتری توانسته بود گزارش‌های تصویری تاثیرگذاری از شهر محل سکونت خود تهیه کند. با آغاز فروش لایکا در سال ۱۹۲۵ عکاسان به زودی توانستند با استفاده از این محصول جدید، قابل حمل و ساده از لحاظ تنظیمات فنی، تصاویری شاهکار و بدیع را ارائه و گزارش‌های تصویری‌گیرایی را خلق کنند.

دوربین لایکا تا به امروز در خلق تصاویر زیادی که بر دانش ما افزوده و بر ادراک ما از جهان اطرافمان تاثیرگذار بوده‌اند، کمک فراوانی کرده است. تولید R-Leica در ۱۹۱۴ نقطه آغاز برای موفقیت پایدار این برند بود. تا سال ۱۹۳۲ حدود ۹۰ هزار دوربین لایکا به فروش رسیده و مورد استفاده کاربران قرار گرفته بود و تا سال ۱۹۶۱ این رقم به یک میلیون عدد رسید. مرحله مهم دیگری از پیشرفت لایکا، معرفی دوربین‌های افسانه‌ای غیرانعکاسی M۳ در ۱۹۵۴ و M۶ در ۱۹۸۴ بود. در همین زمان، موفقیت لنزهای لایکا نیز شروع شد و دوربین‌های دو چشمی‌ این شرکت نیز با کارآیی بالا و سهولت استفاده دنیا را تحت تاثیر قرار دادند. تولید سری Rلایکا در سال ۱۹۷۶ با تولید مدل R۳ که اولین دوربین الکترونیکی این شرکت بود، آغاز شد. در سال ۱۹۸۹ اولین سری دوربین‌های جیبی و خانوادگی به بازار آمد و در ۱۹۹۸ نیز اولین مدل‌های دیجیتالی رونمایی شد.

بدون استثنا تمام پیشرفت‌های لایکا بر اساس نیاز‌های کاربران برنامه‌ریزی شده است. ویژگی اصلی تمامی‌تغییراتی که تاکنون در تولید دوربین‌های لایکا صورت گرفته، توجه به کیفیت بالا‌، قابلیت ارائه کارکردهای ضروری و کارآیی ساده دوربین‌ها برای استفاده عموم بوده است. به طوری که هرگونه نوآوری در تولید دوربین‌های لایکا با توجه دقیق به بازخوردهای دریافت شده از سوی کاربران اتفاق می‌افتد. همین تمرکز بر ضروریات مورد نیاز کاربران باعث شده است که دوربین‌ها و لنزهای تولیدی لایکا همواره تقاضای خود را داشته باشند.

با وجود اینکه دوربین‌های لایکا از کیفیت ویژه ای برخوردارند و عکاسان بزرگ و مشهوری از جمله کارتیه برسون هرگز حاضر نشده‌اند از دوربینی جز لایکا استفاده کنند، اما قیمت بالای این دوربین آن را بیش از آنکه محصولی عمومی ‌برای رقابت در بازار باشد به کالایی لوکس تبدیل کرده است. این درست برخلاف سیاست رقبای لایکا از جمله کانن ژاپن بود که بیش از هرچیز، تمایل به تولید دوربینی با کیفیت برای بازاری وسیع‌تر داشتند و علاوه بر کیفیت به قیمت نیز توجه خاصی نشان می‌دادند. به همین دلیل است که به‌رغم اینکه امروزه «دوربین» یک کالای لوکس محسوب نمی‌شود، اما «دوربین لایکا» همچنان کالایی لوکس است.

لایکا امروزه نمایشگاه‌های عکاسی متعددی در مراکز هنری در شهرهای مهم دنیا از جمله نیویورک، فرانکفورت، وین و توکیو دارد که آثار عکاسان بین‌المللی که از دوربین‌های این شرکت استفاده می‌کنند یا جوایز سالانه این شرکت را (که از سال ۱۹۷۹ هر ساله به عکاسان برتر اعطا می‌شود) در آنها به نمایش گذاشته می‌شود. شاید همین تمرکز بر فعالیت‌های فرهنگی و تمایل لایکا به ارائه محصولاتی خاص برای افرادی خاص بوده که باعث شده این برند موفقیت تجاری چندانی به دست نیاورد. این شرکت که زمانی رقیبی اساسی برای شرکت‌هایی چون کانن محسوب می‌شد، امروزه درآمدی به مراتب پایین‌تر از کانن دارد. درآمد لایکا در سال ۲۰۰۹ معادل ۱۳۹ میلیون یورو بود و سهام این شرکت در بازار بورس فرانکفورت خرید و فروش می‌شود.