از جانب شرکت فروشنده مورد ارزیابی اعتباری و رتبه‌بندی اعتباری قرار می‌گیرید. البته این اعتبارسنجی فقط محدود به فعالیت‌های مالی و اعتباری نمی‌شود، بلکه افراد در حوزه‌های مختلفی همچون سوابق جنایی، تعهد داشتن نسبت به کار، مشارکت در فعالیت‌های داوطلبانه و اجتماعی، میزان متعهد بودن به وظایف خانوادگی و شهروندی و عقاید سیاسی و اظهارنظرها در رسانه‌های اجتماعی یا براساس وب‌سایت‌هایی که به‌طور مرتب بازدید می‌کنند رصد می‌شوند. تمام این پایش‌ها در نهایت «اثرانگشت دیجیتالی» افراد را معین می‌کنند.

در حال حاضر کشورهایی مانند چین، تایلند، ویتنام، ونزوئلا، تانزانیا و میانمار و یک سری کشورهای دیگر، به‌طور جدی در حال اجرای سیستم‌های امتیاز اجتماعی هم برای شهروندان و هم شرکت‌ها هستند و مشوق‌ها و مجازات‌هایی را برای تشویق و تنبیه افراد و شرکت‌هایی که امتیازهای بسیار بالا یا بسیار پایین اجتماعی کسب کرده‌اند در نظر گرفته‌اند.

جالب آنکه در نتیجه اجرای جدی و فراگیر این نوع سیستم‌های امتیازدهی اجتماعی شاهد بوده‌ایم که به عنوان ‌مثال ۹۴درصد چینی‌ها اعلام کرده‌اند که رفتار و کردارشان را تغییر داده‌اند تا امتیاز اجتماعی بالاتری را کسب کنند؛ از جمله رعایت بیشتر و بهتر مقررات رانندگی و افزایش مسوولیت‌پذیری اجتماعی و مشارکت بیشتر در فعالیت‌های داوطلبانه و عام‌المنفعه.

سیستم‌های متکی به تکنولوژی‌های دیجیتال کنترل اجتماعی، برای نخستین ‌بار قبل از برگزاری رقابت‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن در چین به مرحله اجرا درآمد و هدف از آن در وهله اول مقابله با حملات تروریستی در جریان رقابت‌های المپیک و پس از آن و در بلندمدت بهبود رفتار اجتماعی افراد و اخلاقیات جامعه و از بین بردن فساد و ترویج فرهنگ احترام و هماهنگی اعلام شد.

اما سیستم‌های اعتبار اجتماعی نیز ‌مانند سیستم‌های رتبه‌بندی و امتیازدهی اعتباری دارای کارکردهای دوگانه‌ای هستند؛ به این صورت که هم برای حمایت و حفاظت از افراد به کار می‌روند و هم بر رفتار آنها تاثیرگذارند.

در واقع سیستم‌های اعتبار اجتماعی خدماتی را به شرکت‌ها و کسب‌وکارها ارائه می‌دهند که آنها را از خطر سروکار پیدا کردن با مشتریانی که اقساطشان را نمی‌پردازند یا صورت‌حساب‌هایشان را پرداخت نشده باقی می‌گذارند، مصون نگه می‌دارد و به‌جای آنها مشتریان خوش‌قول و متعهدی را پیشنهاد و معرفی می‌کنند که مشتریانی ایده‌آل و مفید برای هر کسب‌وکاری محسوب می‌شوند.

از سوی‌ دیگر وجود سیستم‌های اعتبار اجتماعی موجب می‌شود شهروندان با هدف ارتقای اعتبار اجتماعی‌شان که برای جلب‌ اعتماد شرکت‌ها و فروشندگان کالاها و خدمات ضروری است، به گونه بهتری رفتار کنند و مثلا صورت‌حساب‌هایشان را سر موقع بپردازند، بیش از حد خرج نکنند و نسبت به‌ پاس کردن چک‌هایی که کشیده‌اند متعهد بمانند.

دولت‌ها نیز از گسترش سیستم‌های اعتبار اجتماعی سودهای فراوانی می‌برند، چرا که با کمک این سیستم‌ها می‌توانند شهروندانی را تکثیر کنند که به دنبال اعمال مجرمانه و اقدامات تروریستی و خودخواهی افراطی نیستند.

بانک‌ها و موسسات اعتباری، شرکت‌های بیمه سلامت و بیمه خودرو، شرکت‌های خرده‌فروشی و همچنین غول‌هایی مانند گوگل، مایکروسافت، آی‌بی‌ام، آمازون، فیس‌بوک و اپل که از کاربرانشان می‌خواهند اجازه استفاده از داده‌های شخصی‌شان را به آنها بدهند، در واقع در حال تهیه پروفایل‌های مخفی از کاربرانشان هستند. این پروفایل‌ها به همراه تمام داده‌های موجود در آنها می‌توانند به کالاهایی ارزشمند در دست این شرکت‌ها تبدیل شوند که می‌توان آنها را به شرکت‌های مختلف از جمله دلالان اطلاعات فروخت. دلالان یا واسطه‌های اطلاعات مانند «آکسیوم» (Acxiom) و «اوراکل دیتا کلود» شرکت‌هایی هستند که حجم عظیمی از داده‌های جمع‌آوری‌شده از منابع مختلف را خرید و فروش می‌کنند.

مشتریان آنها که شامل شرکت‌های گوناگون می‌شوند با خریداری این اطلاعات ارزشمند می‌توانند به میزان قابل‌توجهی بر میزان فروش و تعداد مشتریانشان بیفزایند. به عنوان ‌مثال، شرکت آکسیوم در حال حاضر اطلاعات جامع و کاملی در مورد وضعیت سلامت ۲۵۰ میلیون نفر از شهروندان آمریکایی جمع‌آوری می‌کند.

این اطلاعات شامل سوابق پزشکی، نسخه‌های الکترونیک صادرشده برای شهروندان، داروهایی که مصرف کرده و می‌کنند، اطلاعات آزمایشگاهی و سوابق بیمه‌ای افراد می‌شود. مشتریان شرکتی بسیاری از جمله شرکت‌های بیمه‌ای و بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و آزمایشگاه‌ها جزو شرکت‌هایی هستند که حاضرند برای شناخت بهتر و دقیق‌تر مشتریانشان این اطلاعات را خریداری کنند.

اما باید دانست اطلاعاتی که در اختیار شرکت‌هایی مانند آکسیوم قرار دارد فقط به آنچه گفته شد محدود نمی‌شود، بلکه شامل اطلاعات متنوع و کلیدی و مهم دیگری نیز می‌شود که از منابع گوناگون و غیرقابل ‌باوری استخراج می‌شوند: از تلویزیون‌های هوشمند و شبکه حسگرهای موجود در وسایل الکترونیک مختلف و شبکه اینترنت اشیا گرفته تا میلیون‌ها حسگر و دوربین نصب شده در اماکن عمومی مانند فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های مترو، خیابان‌ها و فروشگاه‌ها و خیلی جاهای دیگر. بنابراین از این به بعد باید همیشه و در همه حال این واقعیت را مدنظر داشته باشیم که تمام صفحاتی که در اینترنت یا رسانه‌های اجتماعی جست‌وجو می‌کنیم، تمام محتوایی که به ‌صورت ایمیل و پیامک و کامنت با دیگران ردوبدل می‌کنیم و تمام کانال‌های تلویزیونی که تماشا می‌کنیم و تمام رفت‌وآمدهای ما در محیط‌های شهری و در جاده‌ها و مراجعات ما به مراکز درمانی و خدماتی در قالب پروفایل سرّی ما که خودمان از محتوای آن بی‌خبریم ثبت و ضبط شده و توسط دلالان اطلاعات خرید و فروش می‌شود.

در حال حاضر شرکت آکسیوم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های واسطه‌گر اطلاعات در جهان، مدعی است که اطلاعات مربوط به بیش از ۷۰۰ میلیون نفر از مردم را در اختیار دارد.

این اطلاعات از ۳۰۰۰ منبع اطلاعاتی مختلف جمع‌آوری شده‌اند و به شرکت‌های مشهوری مانند فیس‌بوک فروخته می‌شوند. جالب آنکه خود شرکت فیس‌بوک یکی از شرکت‌های بدنام در زمینه جمع‌آوری مخفیانه اطلاعات کاربرانش محسوب می‌شود و در نوع خود به عنوان یک شرکت دلال اطلاعات عمل می‌کند.

منبع: کتاب The age of AI: and our human future