مشاور عزیز،

حدود یک سال است که به عنوان حسابدار ارشد در یک شرکت سرمایه‌گذاری کار می‌‌‌کنم. وقتی به اینجا آمدم، وضعیت واحد حسابداری به هم ریخته بود. کارمند قبلی، کارها را ناتمام گذاشته بود. داده‌‌‌های مالی پخش و پلا بودند و دو کارمند دیگر، خودشان وظایف را بین هم تقسیم کرده بودند. طی دو ماه اول، حساب‌‌‌ها را سر و سامان دادم، یک سیستم جدید راه‌‌‌اندازی کردم، فرآیندها را اصلاح و وظایف دو کارمند را مشخص کردم. همه چیز روی روال افتاد. خوشحال بودم که بالاخره تلاش‌‌‌هایم به ثمر رسیده، اما پس از مدتی دلسرد شدم. دلیلش این است که هیچ‌‌‌کس زحمات من را ندید. در این مدت، حتی یک تشکر خشک و خالی هم از من نکرده‌‌‌اند، چه برسد به پاداش یا اضافه حقوق. همین باعث شده انگیزه‌‌‌ام را از دست بدهم. چند وقت پیش، ویدئویی در تیک‌‌‌تاک درباره «اخراج بی‌سر و صدا» دیدم که توجهم را جلب کرد. گوینده توضیح می‌‌‌داد که گاهی یک سازمان، آنقدر دستاوردهای کارکنانش را نادیده می‌گیرد که آنها ترجیح می‌دهند آنجا را ترک کنند. وقتی نه از افزایش حقوق خبری است و نه از ارتقا، کارمند مجبور به استعفا می‌شود. انگار گوینده داشت حرف دل من را می‌‌‌زد. نگرانم که مبادا شرکت دارد کاری می‌کند که خودم استعفا دهم! آیا حدسم درست است؟ از کجا تشخیص دهم؟

پاسخ، دوست عزیز، حدود یک سال پیش، ویدئویی در تیک تاک با عنوان «استعفای بی‌سر و صدا» منتشر شد که در آن گوینده می‌‌‌گفت: «در این حالت، تو رسما از شغلت استعفا نمی‌‌‌‌‌‌دهی. فقط دیگر برایش سنگ تمام نمی‌‌‌‌‌‌گذاری.» مدتی بعد، یک رفتار منفعلانه دیگر در فضای مجازی مطرح شد: «اخراج بی‌سر و صدا». در این حالت، مدیری که قصد اخراج کارمندش را دارد، به جای اخراج مستقیم او، شرایط کار را آنقدر برای او سخت می‌کند که کارمند، خودش استعفا دهد. چطور شرایط را سخت می‌کند؟ مثلا دست از حمایت و راهنمایی او برمی‌‌‌دارد، از او قدردانی نمی‌‌‌کند یا او را از آموزش و فرصت‌‌‌های پیشرفت محروم می‌کند. در نتیجه، کارمند به مرور ناامید می‌شود، احساس بی‌‌‌کفایتی و انزوا می‌کند و استعفا می‌دهد. شاید از خودت بپرسی چرا یک مدیر باید دست به چنین کاری بزند؟ چون نمی‌‌‌خواهد وارد آن «دیالوگ سخت» شود یا خودش را درگیر پروسه اخراج کند. برای بعضی از مدیران سخت است که به کارمند بگویند: «متاسفانه از عملکردت راضی نیستیم» یا «داریم تعدیل نیرو می‌‌‌کنیم و تو جزو گزینه‌‌‌هایی». عدم‌گفت‌‌‌وگو و ارتباطات در محیط کار، عامل اصلی اخراج بی‌سر و صداست.

طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو در سال ۲۰۲۱، بسیاری از کارمندها علت اصلی استعفای خود را «حقوق پایین، نبود فرصت پیشرفت و احساس بی‌‌‌احترامی» عنوان کرده‌‌‌اند. حالا که فضای مجازی پر شده از کارکنانی که از تجربیات خود از اخراج بی‌سر و صدا می‌‌‌گویند، به تو توصیه می‌‌‌کنم که درباره نیازهایت با مدیران و همکاران صحبت کنی تا از این رویه جلوگیری شود.

اگر حس می‌‌‌کنی در مسیر اخراج شدن به صورت بی‌سر و صدا هستی، همراه با همکارانی که در شرایط تو هستند، پیش مدیر بروید، با او صحبت کنید و احساس خود و تغییرات مورد نظرتان را مطرح کنید. سپس صبر کنید و ببینید شرایط تغییر می‌کند یا نه.  البته اینکه کارفرما یا مدیر با رفتارش، کارمند را مجبور به استعفا کند، اتفاق جدیدی نیست. سال‌هاست که این روال در برخی شرکت‌ها وجود دارد. تنها تفاوتش این است که حالا نسل‌‌‌های جوان، توجه ما را به آن جلب کرده‌‌‌اند. «آنت کاسترو» یکی از کسانی ا‌‌‌ست که تجربه‌‌‌اش کرده. سال‌ها پیش، او برای پرداخت مخارج دانشگاهش در یک بستنی‌‌‌فروشی کار می‌‌‌کرد. برای اولین بار به یک مرخصی دو هفته‌‌‌ای رفته بود اما وقتی برگشت، دید که از همه برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها کنار گذاشته شده. انگار هرگز استخدام نشده بود. وقتی دلیلش را پرسید، هیچ جوابی نگرفت.

همان‌طور که گفتم، ریشه اخراج بی‌سر و صدا، فرار از گفت‌‌‌وگوست. وقتی یک مدیر از درگیری یا گفت‌‌‌وگوهای سخت، فراری است، اگر از عملکرد تو ناراضی باشد، ترجیح می‌دهد به آن نپردازد و هیچ انتقادی از تو یا عملکردت نکند. به‌علاوه، خودش نیز ممکن است در حال استعفای بی‌سر و صدا باشد. در این حالت، نمی‌تواند به اندازه کافی به تو توجه و حمایت دهد. اگر نمی‌‌‌دانی مشکل از کجاست، بهتر است با مدیرت به صورت شفاف صحبت کنی. اگر او سر صحبت را باز نمی‌‌‌کند، خودت حرف را به میان‌آور و بپرس که آیا از عملکردت راضی است و امکان پیشرفت تو در سازمان وجود دارد یا نه. از آنجا که بازخورد، یکی از لازمه‌‌‌های پیشرفت شغلی ا‌‌‌ست، اگر به عنوان یک کارمند از بازخورد مدیر بهره‌‌‌مند نشوی، مسیر پیشرفتت بسته می‌شود و احتمال اخراج بی‌سر‌وصدا بیشتر خواهد شد.

علاوه بر ارتباط مستقیم با مدیر، بهتر است از ارتباطاتت در داخل و خارج سازمان استفاده کنی. این افراد می‌توانند از تو نزد مدیر حمایت کنند، چه در حضور و چه در غیاب تو. توسعه شغلی تا حد زیادی به افرادی که می‌‌‌شناسی و ارتباطاتی که در سازمان ساخته‌‌‌ای بستگی دارد. اما به مدیر چه بگوییم؟ لیستی از دستاوردها و ارزشی که به سازمان اضافه کرده‌‌‌ای تهیه کن و به صورت مستند به او ارائه کن. بهتر است از قبل درباره سیاست‌‌‌های افزایش حقوق شرکت تحقیق کنی. شاید هنوز وقت افزایش پرداخت‌‌‌ها نرسیده. داشتن این اطلاعات می‌تواند گفت‌‌‌وگو را آسان کند. با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی، برخی شرکت‌ها در حال کاهش بودجه‌‌‌ها هستند و گاهی، چاره‌‌‌ای جز تعدیل نیرو ندارند و چون اخراج رسمی، دردسرهای خاص خودش را دارد، ممکن است روش اخراج غیرمستقیم را انتخاب کنند. پس از او در این‌باره نیز سوال کن. و در پایان توجه کن که استعفا، آخرین راه‌حل است. به جایش، بهتر است با حق و حقوقت آشنا شوی و اگر حس کردی ارزشت را نمی‌‌‌دانند، حرفت را بزنی.

منبع: Time