«انقلاب فناوری پاک» در صنایع

نویسندگان: دارسی هیچکاک و مارشا ویلارد
مترجم: مهدی نیکوئی
منبع: کتاب حرکت به سمت پایداری

چند دهه پیش، انقلاب کیفیت اتفاق افتاد و پیش از هر چیز، بخش تولیدی و صنعتی جهان را دگرگون کرد. در پی این انقلاب، خودروسازی آمریکا با مشکل مواجه شد، بسیاری از رهبران بازار آسیب دیدند و انفجار اقتصادی در آسیا آغاز شد. به‌طور مشابه، جنبش «پایداری» هم پیش از همه بخش تولیدی جهان را هدف قرار داده است. دلیل این موضوع روشن است. بخش تولیدی جهان با مواد شیمیایی خطرناک سروکار دارد، مصرف انرژی بالایی دارد، منابع طبیعی را فرسوده می‌کند، هزاران تن ضایعات تولید کرده و کارخانه‌های مختلفی را در سراسر جهان به فعالیت وادار می‌کند. در این میان، آن دسته از شرکت‌های تولیدی بیش از همه در معرض هجوم جنبش پایداری قرار دارند که یا محصولات برند بین‌المللی تولید کرده (مانند نایک و تویوتا) یا ارتباط زیادی با انرژی و سوخت‌های فسیلی دارند (بریتیش پترولیوم و رویال داچ شل). شرکت‌های متکی بر منابع طبیعی و همچنین صنایع شیمیایی هم در مرکز توجهات هستند. همان‌طور که در انقلاب کیفیت تجربه شد، هر شرکت و کسب‌وکاری که زودتر اقدام کرده و اقدام به پایدارسازی فعالیت‌های خود کند، بیشترین نفع را خواهد برد. در طرف مقابل، آن دسته از کسب‌وکارهای تولیدی که دست پیش را نگیرند، در خطر از دست دادن سهم بازار خود قرار خواهند گرفت.

آنچه باید درباره پایداری دانست

بخشی از آینده‌دارترین و موفق‌ترین صنایع سال‌های گذشته، «فناوری‌های پاک» بوده‌اند؛ مفهومی که تا چند سال پیش وجود نداشت. صنایع فناوری پاک از چند بخش مختلف تشکیل می‌شوند که از میان آنها می‌توان به انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل‌ونقل پاک، پاسداشت آب و مهندسی مواد اشاره کرد. این صنایع بر کسب درآمد و نوآوری‌هایی متکی هستند که آلودگی‌ها را کاهش داده و منابع طبیعی را حفظ می‌کنند. براساس نظر ران پرنیک، نویسنده کتاب «انقلاب فناوری پاک»، صنایع دارای شرایط در حال حاضر یکی از بهترین بخش‌ها برای سرمایه‌گذاری هستند. فناوری‌های پاک یکی از مصادیق بارز فراگیر شدن پایداری در بخش تولیدی و صنایع هستند. شرکت‌های تولیدی به دلایل مختلفی از پایداری استفاده می‌کنند که مهم‌ترین منافع آن را می‌توان به صورت زیر برشمرد:

بهره‌گیری از نوآوری‌ها و کسب مزیت رقابتی. زمانی که یک شرکت تولیدی به محصولاتش از دریچه پایداری نگاه می‌کند، غالبا تفکر خلاقانه‌ای را آزاد می‌کند که نتیجه آن نوآوری‌های قابل توجهی می‌شود. به‌عنوان مثال، شرکت تولیدی کفپوش سی‌اند ‌ای همواره مورد انتقاد مشتریان و جامعه آمریکا قرار داشت. ضایعات این شرکت بخش قابل‌توجهی از محصولات تولیدی آن را تشکیل می‌داد؛ ضایعاتی که به‌راحتی تجزیه نمی‌شدند و گاهی تا ۲۰ هزار سال می‌توانستند در طبیعت باقی بمانند. این وضعیت باعث شد که آنها به فکر تولید کفپوش‌های بازیافتی و استفاده از کفپوش‌های قدیمی و ضایعات شرکت بیفتند. در این میان، یکی از تولیدکنندگان این شرکت آمریکایی تصمیم گرفت که ذوب کفپوش‌ها و جدا نکردن لایه‌های آن را امتحان کند. (یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تولیدکنندگان کفپوش جهان برای بازیافت محصولاتشان آن است که باید پیش از هر اقدامی، لایه‌های مختلف تشکیل‌دهنده را از یکدیگر جدا کرد.) نتیجه این نوآوری ساده، دستیابی به کفپوش‌هایی بود که بر خلاف انتظار، ویژگی‌های بهتری داشت و آسیب کمتری هم به طبیعت وارد می‌کردند. اما مهم‌ترین مزیت حاصله، توانایی استفاده از کفپوش‌های قدیمی و ضایعات بود که علاوه‌بر افزایش سودآوری، وجهه اجتماعی آنها را هم بهبود داد.

صرفه‌جویی در انرژی. حتی اگر سازمان شما در سال‌های گذشته هم اقدامات صرفه‌جویی در انرژی را به‌کار گرفته، نیاز است که این کار را دوباره انجام دهید. فناوری‌ها به حدی با سرعت تغییر می‌کنند که بدون شک شما در حال حاضر بیش از حد لازم، منابع خود را صرف انرژی می‌کنید. به عنوان مثال، شرکت بریتیش پترولیوم یک هدف ۱۰ ساله برای رسیدن به اصول پیمان کیوتو (برای کاهش گازهای گلخانه‌ای) تعیین کرد. با این حال، این هدف در مدت ۲ سال و بدون هیچ هزینه اضافی محقق شد. آنها راه‌هایی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی خود پیدا کردند که هزینه‌هایشان را به شدت کاهش داد و یک مزیت قابل توجه در مقابل رقبا برایشان حاصل شد. اگر یک شرکت تولیدکننده انرژی می‌تواند به چنین دستاوردهایی در زمینه صرفه‌جویی انرژی برسد، تصور بکنید که بقیه شرکت‌ها چه کارهایی می‌توانند انجام دهند.

بهبود قابلیت اعتماد محصولات. شرکت الکترونیکی فیلیپس چند سال پیش شروع به یک نوآوری در عرضه محصولات خود کرد. آنها در هر گروه از محصولات خود، یک محصول را مشخص کردند که «سبز» بود و بیشترین انطباق را با محیط زیست داشت. آنها همچنین زمانی که تلاش کردند کندسازهای آتش را در تلویزیون‌های خانگی حذف کنند (کندسازهایی که می‌توانند در بافت‌های بدن انسان انباشت شوند)، راه ساده‌ای برای حذف نقاط داغ دستگاه‌های الکترونیک پیدا کردند. با توجه به آنکه گرما یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش کارآیی دستگاه‌های الکترونیکی است، این کشف توانست طول عمر دستگاه‌های فیلیپس را افزایش دهد.

کاهش مواد خطرناک. استفاده از مواد سمی بیش از آن چیزی که تصور می‌کنید، برای شما هزینه دارد. این هزینه‌ها به صورت‌های مختلف از جمله پاکسازی محیط زیست، مشکلات سلامتی، بیمار شدن جامعه، جهت‌گیری دولت، افزایش هزینه‌های بیمه و... خود را نشان می‌دهند. حذف این مواد می‌تواند بخش قابل توجهی از منابع مالی مصرفی شرکت شما را حذف کند.

حذف ضایعات. در سال‌های گذشته بسیاری از شرکت‌های تولیدی تلاش کرده‌اند تا به تولیدات بدون ضایعات برسند و از این طریق نیاز خود را به داشتن یک محوطه یا انبار ضایعات از بین ببرند. بسیاری در این راه موفق بوده‌اند و ضایعات خود را تا ۹۰ درصد کاهش داده‌اند. این اقدام علاوه‌بر آنکه جایگاه شرکت را در جامعه بهبود می‌دهد، بسیاری از هزینه‌های جاری آن را کاهش خواهد داد.

nikoueimahdi@gmail.com