قیمت‌ها در یک سیاره در حال گرمشدن چگونه افزایش مییابد؟
اثرات تورمی تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی دیگر تهدیدی دور نیست. اثرات نامطلوب آن بر جوامع انسانی و اکوسیستم‌های طبیعی در حال‌حاضر در سراسر جهان آشکار شده‌است. سال۲۰۲۳ گرم‌ترین سال‌ثبت شده‌بود و رکورد گرمای اقیانوس‌‌‌‌ها، افزایش سطح دریا و عقب‌نشینی یخچال‌‌‌‌های طبیعی شکسته شد. ماهیت چندوجهی این تاثیرات از طریق خشکسالی، آتش‌سوزی جنگل‌‌‌‌ها، بارندگی بیش از حد، سیل، موج گرما، توفان، دوره‌‌‌‌های یخبندان شدید و آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوای ناسازگار با الگوهای فصلی مشهود است. دمای سطح جهانی در دهه‌های اخیر سریع‌تر افزایش‌یافته و در سال۲۰۲۳ به ۱.۱درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین ۱۹۹۰-۱۹۶۱ رسیده‌است. می‌توان گفت تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسان، با تاثیرگذاری بر بسیاری از تغییرات آبوهوایی در هر منطقه، منجر به اثرات نامطلوب و خسارات گسترده شده‌است. افزایش فراوانی چنین رویدادهایی به منبع شوکهای طرف عرضه تبدیل شده که به‌عنوان یک خطر مهم برای ثبات قیمت‌ها در سراسر جهان مطرح است. شوکهای قیمتی منفرد ناشی از رویدادهای آبوهوایی شدید، معمولا به کالاهای خاص محلی محدود می‌شوند، اما زمانی‌که چندین رویداد اقلیمی شدید همگرا شوند یا یک رویداد فوق‌‌‌‌العاده شدید رخ دهد، به‌ویژه در یک شبکه زنجیره تامین، شوک عرضه حاصل می‌تواند به اندازه کافی قابلتوجه باشد تا تورم را بالا ببرد. سه سال‌گذشته یادآور این بوده‌است که چگونه شوکهای عرضه سریع می‌تواند در اقتصاد جهانی بازتاب پیدا کند. همگرایی اختلالات ناشی از بیماری کووید-۱۹، درگیری‌های ژئوپلیتیک و تشدید تاثیرات تغییرات آبوهوایی همراه با فشارهای سمت تقاضا، نرخ تورم را در سراسر جهان طی سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۲ به رکورد بالایی رساند که در دهه‌های گذشته مشاهده نشده بود. با توجه به عوامل متعددی که به‌طور همزمان بر تورم تاثیر می‌گذارند، جداسازی سهم دقیق تغییرات اقلیمی دشوار است. تنگناهای عرضه، همراه با عوامل جانبی تقاضا، مانند بازارهای کار فشرده و دستمزدهای روبه‌رشد، به فشار صعودی بر قیمت‌ها در کشورهای توسعه‌‌‌‌یافته کمک کردند، جایی‌که تورم اصلی بیش از حد انتظار بود. بسیاری از اقتصادهای درحال‌توسعه طی سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ به دلیل عبور از قیمت‌های بین‌المللی به محلی، ارزهای محلی ضعیف و شوکهای اقلیمی، تورم افزایش قیمت مواد غذایی را تجربه کردند. علاوه‌بر این، بازگشت ال‌‌‌‌نینو بر الگوهای آبوهوایی و در نتیجه بر محصولات اصلی تاثیر گذاشت. نگرانی‌ها در مورد افزایش مجدد تورم وجود دارد، زیرا قیمت‌های بین‌المللی غذا و انرژی در ماه‌های اخیر در بحبوحه تنش‌های ژئوپلیتیک در دریای سرخ و چالش‌های ترانزیتی در کانال پاناما افزایش یافته‌است. علاوه‌بر این، شوکهای اقلیمی، از جمله موج گرما، خشکسالی و سیل، محصولات را تهدید می‌کند و بر قیمت مواد غذایی فشار می‌آورد.
کانال‌های انتقال
کانال‌های متعددی وجود دارد که از طریق آنها تغییرات آبوهوایی می‌تواند بر تورم تاثیر بگذارد، شوک‌هایی که به تولیدات کشاورزی وارد می‌شود، می‌تواند مشهودترین آنها باشد. تغییرات و رویدادهای شدید آبوهوایی، شکنندگی سیستم‌های تولید مواد غذایی را تشدید‌کرده و بر بهره‌‌‌‌وری کشاورزی تاثیر می‌گذارد. شواهد تجربی نشان می‌دهد که دماهای شدید، تغییر الگوهای آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوا و پیشروی بیابان‌‌‌‌زایی باعث کاهش قابلتوجه در عملکرد کشاورزی شده‌است. سیل، افزایش دما و دوره‌‌‌‌های خشک طولانی‌مدت نیز خطر قابل‌توجهی برای بهره‌‌‌‌وری کشاورزی دارد.
محصولات اصلی مانند ذرت، سویا، گندم، برنج، پنبه و جو دوسر در معرض گرمای بیش از حد رشد کمتری از خود نشان می‌دهند. به‌علاوه، اثرات تغییرات آبوهوایی فراتر از استرس گرمایی است. کاهش دسترسی به آب، چه از منابع سطحی و چه از ذخایر آب زیرزمینی، تنش محصول را تشدید خواهد کرد، همچنین تکثیر آفات و گونه‌‌‌‌های مهاجم علف‌‌‌‌های هرز، همراه با افزایش خطر آتش‌سوزی، چالش‌های پیشروی سیستم‌های کشاورزی در سراسر جهان را تشدید خواهد کرد. این فشارها باعث کاهش عرضه محصولات کشاورزی می‌شوند و حتی با پیش‌بینی افزایش تقاضا، می‌توانند قیمت کالاهای غذایی ضروری را افزایش داده و مستقیما بر تورم مواد غذایی تاثیر بگذارند.
علاوه‌بر محصولات زراعی، تغییرات اقلیمی می‌تواند بر سایر بخش‌ها، از جمله شیلات و جنگلداری نیز موثر باشد. افزایش دمای اقیانوس‌‌‌‌ها و اسیدی‌‌‌‌شدن اکوسیستم‌های دریایی، جمعیت ماهی‌‌‌‌ها را مختل می‌کند. برخی از گونه‌‌‌‌های ماهی در حال مهاجرت به آب‌های خنک‌‌‌‌تر هستند که بر ماهی‌گیری تجاری و اقتصاد محلی که به آنها وابسته است، تاثیر می‌گذارد. این امر می‌تواند حجم صید را کاهش دهد و منجر به کمبود بالقوه و قیمت‌های بالاتر برای محصولات دریایی، در دو سطح محلی و جهانی شود.
به‌علاوه، افزایش فراوانی و شدت آتش‌سوزی و خشکسالی، جنگل‌‌‌‌ها را در سطح جهان تهدید می‌کند. پیش‌بینی‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی میزان، شدت و فراوانی آتش‌سوزی‌‌‌‌های جنگلی را تشدید می‌کند، درحالی‌که به‌طور همزمان به افزایش شدت شیوع حشرات نیز کمک می‌کند. ترکیب دمای گرمتر بهار و تابستان، همراه با کاهش دسترسی به آب، شرایط ایده‌‌‌‌آلی را برای خشک‌‌‌‌شدن مواد چوبی در جنگل‌‌‌‌ها ایجاد‌کرده که خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند قیمت چوب و سایر محصولات چوبی را افزایش دهد که ممکن است بر سایر بخش‌ها نیز از طریق افزایش هزینه‌های ساخت‌‌‌‌و‌‌‌‌ساز تاثیر بگذارد.
با تشدید رویدادهای اقلیمی شدید و شوکهای دمایی، تقاضای فزاینده‌ای برای انرژی، به‌عنوان مثال برای تهویه مطبوع، ایجاد می‌شود. نوسانات در الگوهای بارش، نرخ تبخیر، حجم روان‌آب و زمان‌بندی می‌تواند بر تولید برق آبی تاثیر منفی بگذارد. به‌طور مشابه، کاهش جریان و افزایش دمای آب می‌تواند فرآیندهای خنک‌‌‌‌کننده ضروری برای نیروگاه‌های ترموالکتریک را مختل کند. این اثر دوگانه افزایش تقاضای انرژی همراه با قابلیت‌‌‌‌های عرضه محدود می‌تواند منجر به افزایش قیمت انرژی و تشدید فشارهای تورمی با تاثیرگذاری بر طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات شود. حتی در جایی‌که قیمت انرژی تنظیم‌شده یا از طریق قراردادهای بلندمدت تعیین می‌شود، کمبود برق می‌تواند به کمبود تولید تبدیل شود که به قیمت‌های بالاتر کمک می‌کند. از سوی دیگر، با ادامه کاهش هزینه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و افزایش نصب آنها-برآوردهای اخیر نشان می‌دهد که تولید برق از انرژی خورشیدی به‌طور مداوم از پیش‌بینی‌‌‌‌ها فراتر رفته‌است- قیمت انرژی می‌تواند تثبیت شود و حتی کاهش یابد.
کانال دیگر از طریق جریان‌های تجارت بین‌المللی است. به‌طور ویژه حمل‌ونقل دریایی در معرض خطرات اقلیمی است. افزایش سطح دریا مستقیما عملیات بندر را به‌خطر می‌‌‌‌اندازد، در حالی‌که تغییر در الگوهای بارش و خشکسالی شدید می‌تواند جریان‌های تجاری را مختل کند و در نتیجه زنجیره تامین را به تنگنا برساند و فشارهای تورمی را در سراسر جهان افزایش دهد. به‌عنوان مثال، خشکسالی اخیر در کانال پاناما، ناشی از بارندگی کمتر از حد نرمال که به پدیده آبوهوایی ال‌‌‌‌نینو مرتبط است، ترافیک‌بار در این کانال را در سال‌گذشته کند کرده‌بود. با کاهش قابلتوجه سطح آب در کانال، کشتی‌های متعددی مجبور شدند مسیرهای جایگزین طولانی‌‌‌‌تری را انتخاب کنند. این تغییر مسیر باعث تشدید تاخیر در سایر بنادر و افزایش تقاضا برای حمل‌ونقل و خدمات ریلی برای حمل‌ونقل کالا، افزایش هزینه‌ها و انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای شده‌است. در کوتاه‌مدت، سیاست‌های ملی در پاسخ به اثرات تغییرات اقلیمی نیز می‌تواند بر فشارهای تورمی بیفزاید. محدودیت‌های صادراتی در کشورهای تولیدکننده مواد غذایی باعث تشدید قیمت‌های جهانی در زمان کمبود می‌شود. برخی از اقدامات انجام‌شده برای درونی‌‌‌‌کردن اثرات مضر خارجی و تسریع انتقال انرژی، مانند مالیات بر کربن، می‌تواند فشار صعودی بر قیمت‌ها وارد کند و حتی اگر انگیزه، ایجاد تغییراتی مانند بهره‌‌‌‌وری بیشتر در مصرف نهایی و پذیرش سریع‌تر انرژی‌های تجدیدپذیر باشد؛ در نهایت منجر به تثبیت قیمت‌ها در میان‌مدت و بلندمدت می‌شود.
تاثیرات تغییر اقلیم بر پویایی تورم
درحالی‌که این موضوع هنوز یک حوزه مطالعاتی نسبتا جدید است، ادبیات بررسی اثرات تورمی بالقوه ناشی از تغییرات آبوهوایی به‌تدریج در حال گسترش است. چندین مطالعه نشان می‌دهد که شوکهای دما و تغییر الگوهای آبوهوایی به‌طور قابل‌توجهی در تحولات اخیر قیمت‌ها، به‌ویژه قیمت مواد غذایی، با اثرات قوی‌‌‌‌تر و پایدارتر در کشورهای درحال‌توسعه همراه بوده‌است. به‌عنوان مثال، در نیمه اول سال۲۰۲۴، کشورهای سراسر آسیای‌شرقی و اقیانوس آرام با موج گرما دست‌وپنجه نرم کردند که منجر به رکوردشکنی دما، تلفات محصول و تلف‌‌‌‌شدن ماهی‌‌‌‌ها شد. موج گرما و خشکسالی شدید، محصولاتی مانند قهوه، سبزی‌ها و برنج را در بسیاری از کشورها از جمله لائوس، ویتنام و فیلیپین نابود کرد و بر قیمت‌ها فشار آورد. علاوه‌بر این، رویدادهای شدید اقلیمی در کشورهای صادرکننده عمده محصولات اصلی، ممکن است قیمت بین‌المللی کالاهای غذایی را افزایش دهد. طبق گزارش فائو، در ماه مه ۲۰۲۴، قیمت‌های جهانی صادرات برای تمام محصولات عمده غلات افزایش یافت. به‌طور مثال افزایش شدید قیمت گندم به دلیل نگرانی‌های فزاینده در مورد شرایط نامطلوب محصول برای برداشت‌‌‌‌های آتی در سال۲۰۲۴، به‌طور بالقوه باعث محدود‌‌‌‌شدن محصول در چندین منطقه تولیدکننده کلیدی در کشورهای صادرکننده شد. قیمت‌های صادراتی ذرت نیز در ماه‌های اخیر افزایش یافته‌است که منعکس‌‌‌‌کننده نگرانی‌های تولید در آرژانتین و برزیل به دلیل آسیب‌های محصول و آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوای نامساعد است.
تاثیر شوکهای آبوهوایی بر تورم بر اساس نوع شوک، شدت، سطح درآمد کشور و رژیم سیاست پولی متفاوت است. تحلیل‌های اخیر نشان می‌دهد که خشکسالی‌‌‌‌های شدید در مقایسه با سایر شوکهای اقلیمی مانند سیل و توفان، بیشترین تاثیر مثبت را بر تورم، به‌ویژه تورم مواد غذایی دارند. علاوه‌بر این، افزایش دما در کشورهای کم‌درآمد در مقایسه با اقتصادهای با درآمد بالاتر، اثر تورمی بسیار پایدارتری دارد. عوامل متعددی در تاثیر بیشتر تغییرات اقلیمی بر غذا و تورم اصلی در کشورهای کم‌درآمد نقش دارند. به‌عنوان مثال، بخش کشاورزی سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی آنها را به خود اختصاص می‌دهد، مواد غذایی بخش قابل‌توجهی از سبد مصرفی آنها را تشکیل می‌دهد و آنها تمایل بیشتری به تجارت دارند و به‌شدت به تولید داخلی متکی هستند. درحالی‌که رویدادهای شدید آبوهوایی و افزایش دما بدون‌شک عرضه محصولات کشاورزی را مختل می‌کند و منجر به فشار صعودی بر قیمت مواد غذایی می‌شود، تاثیر آنها بر تورم اصلی نامشخص‌‌‌‌تر است. این عدم‌قطعیت را می‌توان به عوامل دیگری نیز نسبت داد. به‌عنوان مثال، وجود ذخایر مواد غذایی می‌تواند مقداری از فشار ناشی از شوک عرضه را کاهش دهد. به‌طور قابل‌توجهی، تشدید تغییرات اقلیمی و تخریب محیط‌زیست به منبع نوسان قیمت تبدیل می‌شود. سایر رویدادهای مرتبط با آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوا مانند ال‌‌‌‌نینو نیز ممکن است به نوسانات قیمت مواد غذایی در بسیاری از کشورها، عمدتا از طریق قیمت جهانی کالاها و واردات، کمک کند. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد غذایی اغلب به‌دنبال رویدادهای شدید آبوهوایی بوده‌است.
سیاست‌ها و چالش‌های بانک‌مرکزی در شوکهای اقلیمی
شوکهای مرتبط با اقلیم ممکن است از طریق تاثیر خود بر تورم بر توانایی بانک‌های مرکزی برای دستیابی به تعهدات ثبات قیمت و سایر اهداف تاثیر بگذارند. به‌علاوه به‌طور بالقوه بر نرخ بهره تعادلی و فضای موجود برای سیاست‌های پولی متعارف نیز تاثیر می‌گذارند. افزایش فراوانی چنین شوکهای عرضه اقلیمی، چالش‌هایی را برای بانک‌های مرکزی که تورم را هدف قرار می‌دهند، ایجاد خواهد کرد. این ممکن است نیازمند بازنگری در چارچوب سیاست پولی، از جمله سطح هدف تورم باشد. تغییرات اقلیمی ممکن است انتقال اقدامات سیاست پولی بانک‌های مرکزی به اقتصاد را مختل کند. علاوه‌بر این، هم تغییر اقلیم و هم سیاست‌های کاهش اثرات آن می‌توانند تاثیر مستقیمی بر پویایی تورم داشته باشند. چنین شوک‌هایی می‌توانند اثرات ماندگارتری داشته باشند و باعث فشار صعودی مداوم بر قیمت‌ها و دستمزدها شوند. بانک‌های مرکزی بزرگ به‌طور فزاینده‌ای اهمیت خطرات تغییرات آبوهوایی را در دستیابی به وظایف خود تشخیص می‌دهند که منجر به نوآوری‌‌‌‌های مهمی می‌شود. بانک‌مرکزی اروپا (ECB) مجموعه کاملی از اقدامات را برای پیشبرد گنجاندن جنبه‌های تغییرات اقلیمی در چارچوب سیاست خود ترسیم‌کرده و تصمیم گرفته تا کار خود را در زمینه تغییرات اقلیمی گسترش دهد. در سطح فراملی، برای سبز‌‌‌‌کردن سیستم مالی (NGFS)، گروهی از بانک‌های مرکزی و ناظران از سراسر جهان، وظیفه گنجاندن ریسک‌های اقلیمی را در نظارت بر ثبات مالی بر عهده گرفته‌‌‌‌اند. در سال۲۰۲۱، NGFS، بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی (BIS) و سایر سازمان‌های مالی بین‌المللی، اتحاد آموزش آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوای بانک‌های مرکزی و سرپرستان (CTA) را برای هماهنگ‌‌‌‌کردن مقررات مدیریت ریسک اقلیمی تاسیس کردند. پرداختن به اثرات تغییرات آبوهوایی مستلزم هماهنگی بیشتر سیاست‌های کلان اقتصادی برای تثبیت قیمت‌ها و در عین‌‌‌‌حال امکان سرمایه‌گذاری‌های جهانی مسوولانه اجتماعی و زیست‌محیطی است. تهدید فزاینده تغییرات آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوا و تخریب محیط‌زیست برای ثبات قیمت‌ها، زمینه سبز‌‌‌‌کردن سیاست پولی در حمایت از گذار پایداری را تقویت می‌کند.
