چگونگی پیشبینیپذیری اقتصاد با روند مالیات ستانی
با ورود ابزارهای الکترونیک و سازوکارهای سیستمی، اکنون فرآیند دریافت مالیات بر ارزش افزوده شفاف، سریع و کمخطا شده است و این موضوع به پیشبینیپذیری اقتصاد کمک میکند. اجرای صورتحساب الکترونیک باعث شد تمامی تراکنشها ثبت شوند و هرگونه اختلاف در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به حداقل برسد. فعالان اقتصادی دیگر نگران رد اعتبار مالیاتی یا صدور فاکتورهای جعلی نیستند و دولت نیز میتواند به دادههای دقیق و قابل اتکا برای سیاستگذاری اقتصادی دسترسی داشته باشد.
در این چارچوب، مالیات بر ارزش افزوده نه تنها درآمد پایدار دولت را تامین میکند، بلکه امکان برنامهریزی بلندمدت اقتصادی را برای کسبوکارها فراهم میسازد، چرا که نرخها و قواعد مالیاتی ثابت و قابل پیشبینی به یکی از مؤلفههای مهم در محاسبات هزینه تبدیل میشوند. این ثبات، به کسبوکارها اطمینان میدهد که بار مالیاتی آنها در طول زمان تغییرات ناگهانی نخواهد داشت و میتوانند قراردادهای بلندمدت خود را بر مبنای برآوردهای مطمئنتری تنظیم کنند. به این ترتیب، ریسک ناشی از تغییرات ناگهانی سیاست مالیاتی عملا از فضای کسبوکار حذف میشود.
هوشمندسازی مالیاتستانی و کاهش ریسک اقتصادی
هوشمندسازی فرآیند مالیاتستانی، از طریق سیستمهای الکترونیک و کاهش دخالت انسانی، یکی از مهمترین اقدامات برای پیشبینیپذیر کردن اقتصاد است. زمانی که دریافت مالیات بر ارزش افزوده با سامانههای الکترونیک انجام شود، نیاز به بررسیهای دستی و کاغذبازیهای سنتی از بین میرود. این موضوع باعث کاهش خطاهای انسانی، حذف سلیقه در بررسی پروندهها و کاهش هزینههای اجرایی دولت میشود و فعالیتهای اقتصادی در یک فضای امن و قابل پیشبینی انجام میگیرد.
ثبت دیجیتال تراکنشها نه تنها فرآیند مالیاتستانی را سادهتر کرده است، بلکه زمینه اعتبارسنجی شرکتها و جلوگیری از صدور فاکتورهای جعلی را فراهم میکند. مودیان قانونمند از این شفافیت سود میبرند و تصمیمات خود را با اطمینان بیشتری میگیرند. به علاوه، دولت میتواند با تحلیل دقیق دادههای ثبت شده(Data Analytics) و استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی الگوها و تخلفات احتمالی، سیاستهای مالیاتی و اقتصادی خود را دقیقتر طراحی کند و از نوسانات غیرمنتظره جلوگیری کند.
این رویکرد دادهمحور، به دولت امکان میدهد تا شوکهای اقتصادی آتی را زودتر پیشبینی کرده و مداخلات سیاستی خود را به شکلی هدفمندتر و بهینهتر اجرا کند. در نتیجه، هوشمندسازی مالیاتستانی به کاهش ریسک عدم قطعیت در محاسبات مالی و افزایش شدید پیشبینیپذیری اقتصادی کمک میکند.
اعتماد مودیان و عدالت مالیاتی
یکی دیگر از ارکان پیشبینیپذیری اقتصاد، جلب اعتماد فعالان اقتصادی است. وقتی مودیان بدانند فرآیند مالیات بر ارزش افزوده منصفانه، شفاف و بدون دردسر انجام میشود، انگیزه بیشتری برای رعایت قوانین مالیاتی پیدا میکنند. این اعتماد باعث میشود که اقتصاد در یک محیط قانونمند و منظم حرکت کند و سرمایهگذاریها با اطمینان بیشتری انجام شوند، زیرا فعالان اقتصادی نگران تغییر ناگهانی قوانین یا تفسیرهای متفاوت ماموران مالیاتی نخواهندبود. تعیین شمولیت و نرخ مشخص مالیات بر ارزش افزوده برایمیلیونها کالا و خدمت و ثبات در روش محاسبه، باعث میشود مودیان دقیقا بدانند چه میزان مالیات باید پرداخت کنند و اختلاف یا اختلافنظر با ماموران مالیاتی به حداقل برسد.
این شفافیت، انضباط مالیاتی را ارتقا میدهد و از بروز فساد جلوگیری میکند. همچنین، ثبت تراکنشها در سامانه الکترونیک، امکان پیگیری مالیاتی و برنامهریزی مالیاتی را برای دولت و مودیان فراهم میکند و با جلوگیری از فرار مالیاتی، به اجرای عدالت مالیاتی کمک میکند. این عدالت، خود یک مؤلفه حیاتی برای ایجاد محیط کسبوکار پایدار و قابل پیشبینی است. زمانی که مودیان میدانند همه فعالان اقتصادی در مقابل قانون برابرند و کسی از پرداخت مالیات فرار نمیکند، رقابت در بازار سالمتر شده و انگیزه برای فعالیتهای مولد افزایش مییابد.
هوشمندسازی و نرخگذاری پیشینی مالیات بر ارزش افزوده برای بیش از ۳میلیون و ۵۰۰ هزار کالا و خدمت در قالب صورتحساب الکترونیکی، یکی از مهمترین اقدامات اصلاحی در نظام مالیاتی کشور به شمار میرود که به پیشبینیپذیری اقتصاد، شفافیت فرآیند اخذ مالیات و کاهش اختلافات مالیاتی منجر شده است. در این چارچوب، سازمان امور مالیاتی با تخصیص شناسه یکتا به هر کالا و خدمت و تعیین سیستمی نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای هر شناسه بهصورت متمرکز، عملا امکان اعمال سلیقه شخصی در تعیین نرخ مالیات را حذف کرده است. نرخهای تعیینشده بهطور شفاف در دسترس مودیان قرار دارد و در فرآیند صدور صورتحساب الکترونیکی بهصورت خودکار اعمال میشود. مودیان با وارد کردن شناسه کالا یا خدمت در صورتحساب الکترونیکی، از نرخ دقیق مالیات بر ارزش افزوده مطلع میشوند و مالیات مربوطه را از خریدار دریافت میکنند.
این سازوکار الکترونیکی، بستر منضبطتری برای وصول مالیات فراهم کرده و از بروز اختلاف میان مودی و مامور مالیاتی جلوگیری میکند. در نظام جدید مالیات بر ارزش افزوده، مزیتهای ملموسی به نفع مودیان ایجاد شده است؛ از جمله امکان پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در معاملات نسیه پس از تسویه معامله که فشار نقدینگی بر فعالان اقتصادی را کاهش میدهد. بهطور کلی، نرخگذاری پیشینی مالیات بر ارزش افزوده برای بیش از ۳.۵میلیون کالا و خدمت و استقرار کامل صورتحساب الکترونیکی، گامی مهم در جهت افزایش اعتماد مودیان، ارتقای انضباط مالی، شفافیت نظام مالیاتی و تحقق عدالت مالیاتی محسوب میشود.
تثبیت ارکان اقتصاد بر پایه شفافیت
در مجموع، پیشبینیپذیری اقتصاد به عوامل متعددی وابسته است، شفافیت در دریافت مالیات، ثبات نرخها، کاهش دخالت انسانی و استفاده از فناوریهای هوشمند. مالیات بر ارزش افزوده، با ابزارهایی مانند صورتحساب الکترونیک و سامانههای ثبت تراکنش، نه تنها درآمد دولت را تضمین میکند، بلکه با حذف سلیقه و فراهم کردن دادههای دقیق، اعتماد مودیان را جلب و محیط اقتصادی را به شدت قابل پیشبینی میسازد. در نهایت، چنین سیستمی از مالیاتستانی، پایهای محکم برای توسعه پایدار اقتصادی و تحقق عدالت مالیاتی ایجاد میکند و فعالان اقتصادی میتوانند تصمیمات بلندمدت خود را با اطمینان و شفافیت اتخاذ کنند.
* کارشناس حوزه مالیاتی
