کاهش گردش مالی در موسیقی

گروه فرهنگ و هنر: هنوز یکسال از تشکیل کمپینی با عنوان «من از موسیقی حمایت می‏کنم» بین هنرمندان موسیقی نگذشته، اما همچنان شاهد انتشار غیرقانونی در فضای مجازی هستیم. این کمپین با نوشته‏ای از کیهان کلهر، آهنگساز و نوازنده سرشناس کمانچه و با حمایت تعداد قابل‏توجهی از اهالی موسیقی، بهمن‏ماه سال گذشته فعالیت خود را رسما شروع کرد. کلهر نوشته بود که برای اینکه موسیقی قدرت و قوت بگیرد، در راه بهبود و پیشرفتی واقعی، مستقل باشد و بتواند روی پای خودش بایستد، نخستین قدم این است که چرخه مالیِ سالم و کارآمد در موسیقی کشور فراهم شود.بعدها حمید عسگری، خواننده مطرح پاپ هم اعلام کرد با ادامه روند فعلی، شرکت‌های موسیقی از بین خواهند رفت و بیشترین تاثیر این اتفاق روی جوانان بااستعداد است. او از مردم خواسته بود که آثار موسیقی را «غیرمجاز» کپی نکنند. با اینکه یکسال از تکاپوی اهالی موسیقی گذشته، اما هنوز هم اتفاقی جدی برای مقابله با کپی غیرمجاز آثار موسیقی صورت نگرفته است.هرچند بسیاری از سایت‏هایی که برای افزایش بازدیدشان، آلبوم‏های موسیقی را به‌صورت غیرقانونی منتشر می‌کردند، فیلتر شده‏اند اما همچنان رویه انتشار غیر مجاز موسیقی در فضای مجازی ادامه دارد.

علیرضا مشایخی هنرمند پیشکسوت عرصه موسیقی که او را از نخستین آهنگسازان مدرن ایرانی می‏دانند، می‌گوید: به‏طور کلی، همه می‏دانند که در کشور ما توجه چندانی به حقوق مؤلف نمی‌شود، بنابراین تمام موضوعاتی که به نحوی به تالیف و حقوق مربوط به آن برمی‏گردد معلق مانده است. روشن است تا زمانی که قوانین مولف و حق کپی رایت در عرصه موسیقی به رسمیت شناخته نشود این مشکلات به قوت خود باقی است و نمی‏توان جز میسر کردن این کار، راه حل دیگری برگزید.

گردش مالی 6 میلیارد تومانی

به گزارش هنر آنلاین؛ بر اساس آمارهای اعلام شده در سال ۸۵ گردش مالی در موسیقی چیزی در حدود ۱۶ میلیارد تومان بوده است. این رقم در حالی منتشر شده که فعالان این حوزه معتقد بودند آمار دقیقی از میزان گردش مالی وجود ندارد چون بخش اعظم مصرف در این حوزه به صورت قاچاق و غیرقانونی انجام می‏شود. ۶ سال بعد از آن و در سال ۹۱، آمار دیگری منتشر شد با این مضمون که گردش مالی در موسیقی در حدود ۶ میلیارد تومان است. اگرچه در سال‌های اخیر آمار دقیقی از فروش آلبوم‌ها ارائه نشده است و ملاک را همان آمار سال ۹۱ در نظر بگیریم با این حساب یعنی با ۱۰ میلیارد تومان کاهش در سال‌های اخیر روبه‌رو بوده‌ایم که فعالان موسیقی دلیل این اتفاق را دانلود غیرقانونی می‌دانند، البته گردش مالی موسیقی در بخش آلبوم با کنسرت‌ها کاملا متفاوت است و بر اساس اعلام مدیر کل سابق دفتر سال گذشته حدود ۳۵۰ میلیارد تومان فروش بلیت کنسرت‏های موسیقی بوده است.

همه آلبوم‏ها سریع کپی می‏شوند

مدیر نشر ماهور اواخر سال گذشته درباره فروش آثار موسیقی مصاحبه‏ای انجام داد و گفت: متاسفانه وقتی درباره آلبوم‏های پرفروش صحبت می‏کنیم، برخی فکر می‏کنند نشرهای موسیقی چقدر فروش عجیبی دارند درحالی که گاهی فروش آلبوم‏ها به تعداد انگشتان دست هم نمی‏رسد. متاسفانه در جامعه، دزدی آثار باب شده است و یک آلبوم موسیقی به راحتی کپی می‏شود. رامین صدیقی مدیر نشر هرمس هم گفته بود که نشر آلبوم‏های موسیقی همیشه رو به افول بوده و البته تنها مربوط به ایران هم نیست بلکه این مساله در دنیا به پدیده‏‏ای بیمارگونه تبدیل شده است، متاسفانه نشر آلبوم موسیقی توجیه اقتصادی ندارد و شرایط این بازار اصلا مناسب نیست.

از طرفی حسن ریاحی، چهره ماندگار موسیقی که دبیر جشنواره موسیقی فجر نیز هست، می‏گوید این روزها موسیقی در هیچ کجای دنیا از وضعیت چندان خوبی برخوردار نیست. ولی نکته مهم این است که در کشورهای دیگر قانون کپی‏رایت خیلی مهم است و آنها رعایت می‏کنند و اگر کسی از آن تخطی کند حتما مجازات می‏شود. ولی در ایران خیلی از این دست مسائل که تجاوز به قانون کپی رایت است، اتفاق می‏افتد که به ضرر هنرمندان تمام می‏شود.

میثم ابراهیمی، خواننده پاپ که تیتراژ سریال «دردسرهای عظیم ۲» را خوانده بود، درباره فروش آلبوم‏ها می‏گوید: فروش آلبوم‏های موسیقی نسبت به سال‏های گذشته رفته‏رفته کم می‏شود. حدود ۸ سال پیش بازار خوبی در حوزه موسیقی برقرار بود چون دسترسی مردم به اینترنت خیلی کمتر بود و امکان کپی از آثار به شکل امروزی وجود نداشت؛ برای همین مردم به خرید نسخه اصلی آثار روی می‏آوردند. امروزه در حوزه بازار موسیقی، شرکت‌های نشر و پخش موسیقی ریسک انتشار آلبوم‏ها را با تیراژ بالا نمی‏پذیرند، به شکلی که در گذشته تیراژ معمول یک آلبوم بین ۴۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار نسخه بود، اما در حال حاضر سقف تولید یک اثر موسیقی از ۲۰۰ هزار نسخه تجاوز نمی‏کند. متاسفانه تمایل برای خرید اصل آلبوم کم شده است. بعد از گذشت یک تا ۲ ساعت از انتشار آلبوم، به صورت رایگان روی اینترنت قرار می‏گیرد.

لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری

در سال ۱۳۹۰ پیش‏نویس لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به مجلس تقدیم شد. به گفته محسن‏زاده، مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت معنوی، لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی هنری و حقوق مرتبط، تلاشی برای انطباق قوانین مالکیت فکری در ایران با استانداردهای بین‏المللی و بومی‏سازی آنها بوده است. در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که در سال ۸۳ تصویب شد، در بند (الف) ماده ۴۵ به «طراحی و استقرار کامل نظام جامع حقوق مالکیت معنوی، ملی و بین‏المللی و پیش‏بینی ساختارهای اجرایی لازم» و در بند (ز) ماده ۱۳۰ به «پایه‎گذاری و تضمین بنیادهای حقوق مالکیت... معنوی در قلمرو قضایی» اشاره شده است.

بر این اساس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‏های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ توسط سید حسن شبیری زنجانی پیش نویسی ۸۶ ماده‏ای را آماده کرد. سپس درسال‏های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ در کارگروه نظام حقوقی و مالکیت فکری دبیرخانه شورای‌عالی اطلاع‏رسانی نسخه دوم پیش‏نویس را در ۱۸۰ ماده تهیه کرد. در سال ۱۳۹۲ معاون وزارت دادگستری اعلام کرد بررسی لایحه با حدود ۱۳۰ ماده در کمیسیون لوایح دولت دهم به پایان می‏رسد و پس از تایید و تصویب نهایی در هیات دولت به مجلس ارسال می‏شود، اما این اتفاق نیفتاد. این روند در دولت یازدهم هم پیگیری و لایحه به کمیسیون فرهنگی مجلس تقدیم شده؛ اما هنوز خبر خاصی از سرنوشت این لایحه در دست نیست!