دورتازه حراج‌های هنری درایران

گروه فرهنگ وهنر: حضور جدی ایران در حراجی‌های معتبر در سال‌های اخیر باعث شد تا دنیا به هنر ایرانی روی خوش نشان بدهد و در بسیاری موارد رکوردهای حراجی‌های خارجی را هنرمندان ایرانی در دست بگیرند.

شاید همین نکته باعث شد تا تکاپوی راه‌اندازی حراج هنری در ایران هم شدت بگیرد و اقتصاد هنرایرانی فاز جدیدی را به تجربه بنشیند. تجربه‌ای که تاکنون نتایج قابل تاملی داشته است. درهمین رابطه مراسم دومین «حراج ملی» آثار هنری ۱۷ مهرماه در حالی فعالیتش را آغاز کرد که چکش این حراج در دست آتیلا پسیانی، بازیگر تئاتر و سینما بود. این حراج به عرضه آثار هنری ایرانی از جمله نقاشی، نقاشی‏خط، تذهیب، خوشنویسی، مینیاتور، صنایع‏ دستی، فرش دستباف و سوخت‏چرم اختصاص دارد و مجموعه‏داران و هنردوستان می‏توانند آثار مورد علاقه خود را در این مراسم خریداری کنند.

در این دوره از «حراج ملی» که در آن ۷۶ اثر برای فروش عرضه شد، قیمت آثار ابتدا از زیر قیمت پایه اعلام و بارها توسط مجری حراج تاکید شد که آثار برای فروخته شدن دست کم باید به قیمت پایه برسند و در نهایت نیز آثاری که به قیمت پایه نمی‏رسیدند، فروخته نمی‏شدند. در این مراسم، مینیاتوری از میرزا آقا امامی‏ که گران‏ترین اثر ارائه‏شده‏ در این دوره حراج ملی بود همراه ۶ اثر دیگر شامل سه نسخه خطی از قرآن، صحیفه سجادیه و کتاب دعا و نیز تخشیب چوب، مینیاتوری متعلق به محمد خزاعی و یک اثر تذهیب به فروش نرسیدند. در دوره نخست «حراج ملی» ۴۴ اثر هنری در زمانی کمتر از سه ساعت با مبلغی بیش از ۶ میلیارد تومان به علاقه‌‌مندان عرضه شد. زهرا محمودوند، مدیر حراج ملی پیش‏بینی کرده بود در حراج امسال رکورد فروش آثار هنری در برخی زمینه‏های هنری جابه‏جا شود و آثار فاخری در زمینه‏های خوشنویسی، نقاشی‏خط، مینیاتور و تذهیب با قیمت‏های چشمگیری عرضه شود. با این حال این حراج به فروش کلی ۴ میلیارد و ۹۷۶ میلیون تومان دست یافت و توانست رکورد بهتری را نسبت به اولین دوره‌اش برجا بگذارد.

قیمت آثار فروخته شده

در این حراجی، یک جام فیروزه‏کوب اثر علی نیکوبخت به قیمت ۵۰ میلیون تومان و جام مینای نقره اثر شکرالله صنیع‏زاده به قیمت ۷۵ میلیون تومان فروخته شدند. یک قلم‏زنی نقره اثر محمد حیدری نیز به قیمت ۸۵ میلیون تومان به فروش رفت. در بخش دیگری از این مراسم، یک کِشتی با همه‏ لوازم آن‌که اثر صنایع دستی متعلق به بهروز حیدریان بود، ۳۶۰ میلیون تومان چکش خورد. آیدین آغداشلو نیز که به گفته‏ مجری این حراج، به‏تازگی اثری از او به مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان فروخته شده است، اثر دیگرش را در این حراجی به قیمت ۲۰۰ میلیون تومان فروخت. آثار فتح‏الله قوللر آغاسی و حسین قوللر آغاسی به سبک نقاشی قهوه‏خانه‏ای نیز در دومین حراج ملی شرکت داشتند که اثر دو لته حسین قوللر آغاسی به مبلغ پایه ۸۰ میلیون تومان و تابلوی فتح‏الله قوللر آغاسی به مبلغ پایه ۵۰ میلیون فروخته شد.

اثر دیگری نیز از حسین قوللر آغاسی به مبلغ ۵۵ میلیون تومان و یک اثر نقاشی قهوه‏خانه‏ای که روایتگر لحظه مرگ سهراب به هنرمندی عباس بلوکی بود به قیمت ۶۰ میلیون تومان خریده شدند. مینیاتور نقاشی‏شده روی عاج به هنرمندی حسین بهزاد مینیاتوریست دهه ۴۰ نیز به مبلغ ۱۳۰ میلیون تومان و مینیاتور دیگری به هنرمندی حسین خطائی مینیاتوریست دهه ۴۰ و از شاگردان میرزا آقاخان امامی‏ به مبلغ ۱۸۰ میلیون تومان چکش خوردند. مینیاتور ۴۰ ساله محمدعلی زاویه نیز ۱۶۰ میلیون تومان و اثر مینیاتور کمال‏الدین بهزاد به قیمت پایه ۱۰۰میلیون تومان فروخته شد. نقاشی‏خطی که از رضا مافی در این حراجی ارائه شده بود نیز به مبلغ پایه ۱۱۰ میلیون تومان چکش حراج خورد. دو اثر نقاشی پشت شیشه نیز به حراج گذاشته شدند که یکی از آن‏ها اثر سیما عظیمی، هنرمند معاصر بود و ۸۰ میلیون تومان و دیگری اثر عبدالله، هنرمند دوره قاجار، ۴۰ میلیون تومان فروخته شدند. دو تخته قالیچه تمام ابریشم از فتحی، هنرمند معاصر، به قیمت پایه ۸۵ میلیون تومان و نیز قالیچه پولونز اثر حمید کاظم‏نیا که با تاروپود نقره و نخ طبیعی بافته شده بود، به قیمت پایه ۸۰ میلیون تومان فروخته شدند. خطاطی سوره «حمد» اثر محمدرضا پژند که از آثار میرعماد تاثیر گرفته است، به مبلغ ۱۱ میلیون تومان‏ و همچنین خوش‏نویسی میرعلی هروی و عبدالرشید دیلمی با ۴۰۰ سال قدمت به ترتیب ۳۲ و ۳۰ میلیون تومان فروخته شدند.

یک اثر قلمزنی روی سینی برنجی همراه تصویر مشاهیر دوران قاجار با ۱۱۰ سال قدمت، به قیمت پایه ۱۴ میلیون تومان چکش خورد. اثری از وصال شیرازی نیز نزدیک به دو برابرقیمت پایه‏اش به مبلغ ۳۴ میلیون تومان فروخته شد. نسخه خطی دیگری اثر او نیز ۹۰ میلیون تومان خریده شد. یک تابلو نقاشی متعلق به هنرمندی نامشخص از دوره پهلوی اول که داستان آن گویا کنایه‏ای به داستان معروف شیخ صنعان بود، ۶۰ میلیون تومان چکش خورد. یک تابلو تذهیب اثر محمد نباتی به قیمت پایه ۴۵میلیون تومان چکش خورد. درحالی‌که این اثر به گفته آتیلا پسیانی، ثبت ملی شده است. تابلویی مزین به عبارت «بسم‏الله الرحمن الرحیم» اثر حسین نجفی، خوشنویس معاصر نیز ۱۲ میلیون تومان خریداری شد. یک مینیاتور لاکی اثر محمد آقا نجف متعلق به دوران صفویه ۶۵ میلیون تومان فروخته شد.

سیدرضا فتاحی‏، مهدی ایرانی‏، بهرام مهربان کردستان‏، سلینا پوریا اثرهایی را در زمینه نقاشی گل و مرغ در این حراجی داشتند که به ترتیب ۶۰، ۱۰، ۵۱ و ۳۰ میلیون تومان چکش خوردند. همچنین نقاشی‏خط علیرضا سعادتمند به مبلغ ۱۵ میلیون تومان، تذهیب زینب شاهی ۲۰ میلیون تومان، یک نقاشی نوگرا به هنرمندی عبدی اسبقی ۱۷ میلیون تومان، مینیاتور مجید صادق‏زاده (از شاگردان فرشچیان) به مبلغ ۳۰ میلیون تومان و نقاشی کیخسرو خروش (نقاش معاصر) به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان چکش خوردند. یک نقاشی نوگرای دیگر نیز اثر آرش لاهیجی، هنرمند طلاکار گنبد دوطفلان مسلم و صحن مرقد حضرت علی (ع) ۲۰ میلیون تومان خریداری شد. یک اثر خوش‏نویسی با قلم ریز به هنرمندی احمد فلسفی به قیمت ۵۵ میلیون تومان، نقاشی‏خط عین‏الدین صادق‏زاده ۳۶ میلیون تومان و نیز تابلو نقاشی‏خط محمود زنده‏رودی که با بریدن خمیر کاغذ خلق شده، به مبلغ ۶۵ میلیون تومان فروخته شدند. اثر دیگری از او نیز به مبلغ ۵۰ میلیون تومان خریده شد. تذهیب محسن آقامیری ۲۵ میلیون تومان و خوش‏نویسی میرعماد حسنی ۴۰ میلیون تومان چکش خوردند.

همچنین نقاشی‏خط صادق تبریزی ۵۵ میلیون تومان فروخته شد. خوش‏نویسی روی ورقه طلا اثر محمد احصایی نیز به قیمت پایه ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان عرضه شده بود که به قیمت ۳۶ میلیون تومان به فروش رفت. نقاشی شمایل با ۱۵۰ سال قدمت اثر ابوالحسن نیز به قیمت پایه ۵۰ میلیون تومان فروخته شد. مینیاتوری که امیرهوشنگ جزی‏زاده آن را خلق کرده است نیز ۵۰ میلیون تومان خریداری شد. خوش‏نویسی دیگری از علیرضا عباسی با بیش از ۳۵۰ سال قدمت ۴۰ میلیون تومان فروخته شد. خوش‏نویسی حمید رمضان‏پور ۱۴ میلیون تومان و نقاشی‏خط مهرداد فلاح به سبک پست‏مدرن ۷ میلیون تومان چکش زده شدند. نقاشی‏خط صداقت جباری از استادان نقاشی‏خط در ایران ۱۳۰ میلیون تومان و نقاشی‏خط دیگری اثر روح‏الله دلخانی به مبلغ ۱۳ میلیون تومان فروخته شدند. تابلوی خوش‏نویسی دو لته یدالله کابلی خوانساری ۳۰ میلیون تومان و یک نقاشی اثر حسین شیخ به مبلغ ۱۲۰ میلیون تومان خریداری شدند. جلیل رسولی که در حراج کریستیز دبی، آثارش فروش خوبی داشتند در این حراجی، یک اثر نقاشی‏خط داشت که ۳۰ میلیون تومان چکش زده شد. نقاشی‏خط نصرالله افجه‏ای نیز به مبلغ ۶۰ میلیون تومان و خوش‏نویسی همراه تذهیب اثر محمود کاشانی آزاد ۱۲ میلیون تومان فروخته شدند.

یک اثر نقاشی سقاخانه‏ای به هنرمندی صادق تبریزی نیز ۱۳۰ میلیون تومان چکش زده شد. دو اثر نقاشی‏خط به هنرمندی جلیل رسولی و عین‏الدین صادق‏زاده به ترتیب ۸۰ و ۵۵ میلیون تومان خریده شدند. مریم جملی اثر تذهیبی در این حراج داشت که ۱۵ میلیون تومان فروخته شد. تابلویی اثر محمود اولیا از شاگردان کمال‏الملک و نقاش دهه ۳۰ به مبلغ پایه ۶۰ میلیون تومان چکش زده شد. خوش‏نویسی غلامحسین امیرخانی از استادان بزرگ خوش‌نویسی ایران نیز ۱۵ میلیون تومان فروخته شد. تابلوی نقاشی‏خط دو لته دیگری نیز از مهدی فلاح، هنرمند معاصر به مبلغ ۱۹ میلیون تومان خریداری شد. تصویر رضا قلی‏خان هدایت با بیش از ۱۵۰ سال قدمت، اثر جعفرخان نقاش به قیمت پایه‏اش یعنی ۳۵۰ میلیون تومان فروخته شد. اثر علی شیرازی، خوش‌نویس معاصر نیز که در حراج کریستیز فروش خوبی داشته است، ۲۲میلیون تومان فروخته شد.

چگونگی قیمت‌گذاری آثار

زهرا محمودوند مدیر حراج ملی درباره برگزاری این حراج گفت: مردم شاید به این شکل ارائه آثار اقبال خاصی نشان ندهند، اما وقتی ما این اثر را به عنوان یک اثر هنری خاص در یک حراجی معرفی کنیم که موارد ویژه‌ای روی آن رعایت شده است، در واقع این عادت را شکسته‌ایم و می‌توانیم میناکاری را که مردم چشم‌شان به آن عادت کرده است به عنوان یک اثر هنری خاص وارد بازار کنیم. مدیر حراج ملی درباره چگونگی قیمت‌گذاری آثار گفت: در حراج بر اساس کارشناسی‌هایی که صورت می‌گیرد، قیمت اثر در بازار داخل و خارج از ایران سنجیده می‌شود و نسبت به آن قیمت گذاری می‌شود. در حراج ملی حتی قیمت پایه بسیاری از آثار از قیمت پایین‌تری نسبت به بازار برخوردار بود و هیچ اثری که قیمت بالاتری نسبت به بازار داشته باشد، در حراج ملی نداشتیم. از جمله حاضران در این حراجی می‏توان به همایون ارشادی، آنا نعمتی و جهانگیر الماسی اشاره کرد.