موج جدید تغییرات در تلویزیون

گروه فرهنگ و هنر: یک ماه دیگر عمر ریاست محمد سرافراز در سازمان صدا و سیما به یک سال می‌رسد و سیاست‌های رئیس‌جدید به مرحله اجرا رسیده است.از تعطیلی شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی برای چابک‌سازی این سازمان عریض و طویل گرفته تا تعطیلی برنامه‌های زنده تلویزیونی و عوض کردن تمام مدیران قبلی و خیلی موارد دیگر اتفاقاتی هستند که در این مدت رخ داده است. این روزها اما فاز جدیدی از تحولات در رسانه‌ملی به تصویر کشیده می‌شود. تحولاتی که به نظر می‌رسد به دنبال تامین نظرات محمد سرافراز شکل می‌گیرد. آنچه می‌خوانید نگاهی است گذرا به اتفاقات اخیر در تلویزیون .

«خندوانه» بی‌رقیب در جذب مخاطب

«خندوانه» و رامبد جوان در حال تبدیل به یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ معاصر تلویزیون ایران هستند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، تصور اینکه تماشای یک جنگ گفت‌وگومحور ابتدایی از یکی از کم‏بیننده‏ترین شبکه‏های تلویزیونی به این سرعت، تبدیل به سنت شبانه ایرانی‏‏ها شده است، تصور نزدیک به ذهنی نبود. به‌ویژه اینکه تلویزیون چندین و چند سالی بود که سرمایه‏گذاری اصلی‏اش برای جذب مخاطب را روی مجموعه‏های نمایشی انجام داده بود و مسابقات و برنامه‏های گفت‌وگومحور و جنگ‏ها، چند سالی بود که به حاشیه رانده شده بودند. اما رامبد جوان و تیم سازنده‏اش که ظاهرا صرفا بر مبنای خلاقیت، کنار هم قرار گرفته بودند، خیلی زودتر از آنچه تصورش می‏شد، سبد مخاطبان تلویزیون را از شبکه‏ای کم‏هزینه و تازه‏کار لبریز کردند.

آنچه اهمیت برنامه‏ای به نام «خندوانه» را صدچندان می‏کند، تلاشی است که جوان برای پر کردن خلأ‏های تلویزیون ایران با برنامه جمع‏و‏جورش انجام می‏دهد و اتفاقا همان‏ها تبدیل به جذاب‏ترین برنامه‏های حال حاضر تلویزیون می‏شود. روزی مهاجران افغانستانی را که ۳۰ سال در تلویزیون ایران نادیده گرفته شدند به تلویزیون می‏آورد و تکریم‏شان می‏کند و روزی در خیل انبوه برنامه‏‏های دفاع‏مقدسی امسال تلویزیون، با دعوت از خانواده شهدای اقلیت، پربیننده‏ترین برنامه دفاع‏مقدسی سال را می‏سازد. رامبد جوان پرفروش‏ترین کتاب‏های کتابفروشی‏های کشور را با مسابقه کتابخوانی‏اش که دقیقا هوشمندانه انتخاب شده است، تعیین می‏کند و همزمان چیزی حدود ۴، ۵ میلیون بیننده را مجبور به شرکت در مسابقه کمدین‏هایش می‏کند. رقمی که پابه‏پای «نود» پربیننده‏ترین برنامه غیرسریالی تلویزیون ایران به مدت ۱۰ سال پیش می‏آید.

«خندوانه» نمایشی درست از آن تئوری کم‏طرفدار در تلویزیون ایران است: اینکه وقتی همه چیز در سر جای خودش قرار می‏گیرد، رسانه پیروز می‏شود.

روزگاری رامبد جوان برای دعوت از میهمانان برنامه‏اش به سختی زیادی می‏افتاد، اما حالا واضح است که رقابت فرهنگیون و البته سیاسیون برای حضور در برنامه‏اش چقدر داغ شده است.

«هفت» فاتحه تنها برنامه جدی سینمایی تلویزیون خوانده شد

اولین قسمت «هفت» افخمی، جمعه شب به روی آنتن رفت. اگر دو دوره قبلی «هفت» را با کمی اغماض می‏توان «هفتِ جیرانی» و «هفتِ گبرلو» نامید، حالا واقعا با «هفتِ افخمی» طرفیم. سه قسمت ابتدایی دوره جدید هفت قرار است پیش‏درآمدی برای دوره جدید او باشد و نمایش از تلاش افخمی برای پیدا کردن راه‏حلی برای سینمای ایران. چیزی که تصور ابتدایی کسل‏کننده‏ای را برای جمعه شب این هفته به وجود آورده بود، اما افخمی، افخمی بود و دوباره نشان داد که در هر قالبی که فرو رود تلاش‌‏های خلاقانه‏اش تمامی ندارد.

افخمی در هفته‏های اخیر در یکی از روزهای هفته، سرمقاله‏های جالبی در «هفت صبح» می‏نوشت و خوانندگان این روزنامه پرطرفدار را هیجان‏زده می‏کرد از تماشای اینکه چیزی به نام «هیجان ژورنالیستی» چگونه همچنان بعد از سال‏ها از کارگردانی به نام افخمی، با آن سروشکل حسابی کلیشه‏ای شده‏اش لبریز است و حالا افخمی به تعبیر خودش در تلویزیون، دنبال شر می‏گشت. اولین «هفت افخمی»؛ البته نمایشی مطول و تکرار شده از مانیفست سینمایی این سال‏های افخمی بود. نظریاتی بعضا عجیب که افخمی در تمام این سال‌ها در مصاحبه‏های پررونقش، دائما آنها را تکرار می‏کرد و حالا راهی پیداکرده بود که در پربیننده‏ترین رسانه سینمایی کشور تکرارشان کند، نظریاتی که افخمی با اصرار عجیبی، راه‏حل سینمای ایران را در توجه و عمل به آنها می‏داند.

اما اتفاق جالب اولین «هفت» جدید، دوباره همان اتفاقی بود که در «خندوانه» در حال رخ دادن بود. هر لحظه از «هفت» با غافل‏گیری همراه بود. «هفت» دو ساعت و نیم به درازا کشید و در عین حال، وسوسه ماندن تا پایانش، مخاطبان معمولی تلویزیون را هم رها نمی‏کرد و این مهم‌ترین اتفاق «هفت» جدید بود. ساعتی با جیرانی از له کردن روشنفکران و ماجرای سانسور و دروغگویی در تلویزیون سخن می‏گفت، ساعتی بعد میرکریمی را به محافظه‏کاری، همانی که سال‌ها به آن متهم است، متهم می‏کرد و دقایقی بعد با حمیدگودرزی، منتقدان سینمایی را بی‏مصرف می‏خواند و... این زنجیره هیجان ژورنالیستی، همانی بود که جیرانی به آن نزدیک شد و نرسید و گبرلو با سرعتی باورنکردنی از آن فرار می‏کرد و حالا، یکی از بدیهی‏ترین اصول تلویزیونی، به دست افخمی در حال رقم خوردن است.

«شبکه خبر»اسیر هیجانات ژورنالیستی

روند شبکه خبر تلویزیون، در تمام سال‌های اخیر، این شبکه را تبدیل به یکی از انتخاب‏های آخر برای مخاطبان ایرانی کرده بود. روند کند اطلاع‏رسانی، با هجوم انبوه شبکه‏های اجتماعی و همین‏طور گسترش استفاده از ماهواره سبب شده بود که این شبکه مختص خبر، سهم چندانی در اطلاع‏رسانی نداشته بود. اما در دوره جدید مدیریت، پوشش خاص و متفاوت دو اتفاق مهم پایان مذاکرات هسته‏ای ایران و فاجعه منا، سبب توجه ویژه‏ای به شبکه خبر شده است. فارغ از افزایش برنامه‏های تولیدی خبری و رویکرد خبری‏تر این شبکه، آن اتفاقی که سبب شده است که شبکه خبر کم‏کم در حال سروکله پیدا کردن در میان منابع خبرگیری ایرانی‏ها شود، دوباره توجه به یک اتفاق بدیهی و ساده است: پخش زنده. سال‌های سال، بنا به دلایلی نامعلوم، شبکه‏ای به نام خبر در تلویزیون ایران، از یک ابزار بسیار مهم و پیشرو شبکه‏های خبری خودش را محروم کرده بود و حالا شبکه خبر در دوران جدید، سیاست حیاتی پخش زنده حداکثری اتفاقات ایران و جهان را انتخاب کرده است. سیاستی که از همین الان، ثمرات آن در بازگرداندن مخاطبان به تلویزیون؛ آشکار شده است. از پخش زنده سخنرانی اوباما بلافاصله بعد از توافق هسته‏ای و همین‏طور مذاکرات مجلس سنا برای رد یا قبول برجام تا پخش زنده حرکت موج جدید مهاجران در اتفاقات خارجی و پخش زنده سخنرانی‏های رئیس‏جمهور و سخنگوی وزارت خارجه و دولت و قوه قضائیه در اتفاقات داخلی.

این‏ها همه اتفاقاتی است که به سادگی نشان می‏دهد، اگر چه بخش بزرگی از وضعیت امروز تلویزیون حاصل گروکشی بودجه این نهاد است، اما چیزی به نام شناخت «رسانه»، هم بخش دیگری از مشکلات را به سادگی حل خواهد کرد، نیازی به تمرکز بیش از حد روی سریال‏های نمایشی نیست. هر اتفاق کوچک و کم‏اهمیتی در تلویزیون ایران، با شناخت مختصات «رسانه» تبدیل به اتفاق خواهد شد.