توفان فیلم فرهادی درآمریکا

گروه فرهنگ و هنر: فیلم «درباره الی» اصغر فرهادی ۶ سال پس از تولید و اکران در ایران، از اواخر فروردین‌ماه سال‌جاری در آمریکا روی پرده رفته و استقبال گسترده منتقدان و سینماگران این کشور را به دنبال داشته است. منتقدان نشریه ایندی وایر به‌عنوان یکی از نشریات معتبر سینمایی در آمریکا، این فیلم را شاهکار اصغر فرهادی به‌شمار آوردند و بسیاری دیگر از منتقدان درباره‌اش نقد نوشتند. اکران این فیلم در حالی در آمریکا ادامه دارد که هر روز خبرهای متفاوتی از واکنش به این فیلم در آمریکا به گوش می‌رسد. «درباره الی» برنده جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین ۲۰۰۹، منتخب تماشاگران جشنواره فجر ۱۳۸۷، همچنین بهترین فیلم جشنواره ترایبکا و برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره آسیاپاسیفیک ۲۰۰۹ از روز چهارشنبه ۸ آوریل روی پرده رفته است. پخش این فیلم را شرکت Cinema Guild بر عهده دارد. علت اینکه این فیلم اصغر فرهادی تاکنون به اکران گسترده در آمریکا نرسیده، این بوده که شرکتی که قبلا قرار بوده آن را پخش کند، فعالیت خود را متوقف کرده است. این فیلم چهارمین فیلم سینمایی بلندی است که اصغر فرهادی پس از «رقص در غبار»، «شهر زیبا» و «چهارشنبه سوری» فیلم‌نامه‌اش را (بر اساس داستانی با همکاری آزاد جعفریان) نوشته و کارگردانی کرده است و شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، مانی حقیقی، احمد مهرانفر، مریلا زارعی، رعنا آزادی و... در آن بازی کرده‌اند. در فیلم «درباره الی» چند جوان تهرانی که قصد دارند تعطیلات خود را در شمال ایران بگذرانند، ویلایی در کناردریای خزر اجاره می‌کنند. ناپدید شدن یکی از اعضای این گروه به معمایی برای بقیه بدل می‌شود که آیا او آنها را ترک کرده و به تهران بازگشته یا در دریا غرق شده است و افشاگری‌های ناگزیر بعدی، زندگی همه آنها را دستخوش تغییر می‌کند. «درباره الی» اولین بار در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۰۹ یعنی ۱۸ بهمن ۱۳۸۷ در جریان جشنواره فیلم برلین بر پرده تابید و یک روز پس از آن در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شد. اکران عمومی این فیلم در ایران قرار بود در اسفند ۱۳۸۷ باشد که به دلایلی به تاخیر افتاد و بالاخره در خردادماه ۱۳۸۸ «درباره الی» در ایران روی پرده رفت. پیش از اکران عمومی در ایران، فیلم علاوه‌بر برلین در جشنواره‌های هنگ‌کنگ، ترایبکا، کن، سیاتل و ترانسیلوانیا نمایش داده شد و پس از آن تماشاگران چندین جشنواره از جمله سیدنی، ملبورن، کارلووی‌واری، هلسینکی، آتن، ریودوژانیرو، شیکاگو، لندن، وین، سائوپائولو این فیلم را دیدند و فیلم در فرانسه، یونان، برزیل، لهستان، اسپانیا، ایتالیا، ژاپن، هلند، آلمان و بریتانیا اکران گرفت. فیلم «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی دو سال پس از «درباره الی» ساخته شد و علاوه‌بر حدود ۸۰ جایزه بین‌المللی همچون خرس طلایی برلین، جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان و جایزه سزار بهترین فیلم غیر فرانسه زبان و ده‌ها مورد نامزدی جوایز دیگر را نصیب این فیلمساز و گروه سازندگان فیلم کرد، طبق آمار سایت IMDB فقط در گیشه آمریکا بیش از ۷ میلیون دلار فروش داشت. استقبال رابرت دنیرو از فیلم درباره الی «جهان‌شمولی شخصیت‌ها و مضامین در کنار کارگردانی که این داستان را مسحورکننده ساخته، موجب شده است تا «درباره الی» مرزهای جهانی را فرو بریزد و درک ما از دنیای مشترک مان را تعمیق ببخشد». این جمله‌ها بخشی از بیانیه و توصیفی است که پیش از این «رابرت دنیرو» بازیگر سرشناس آمریکایی به نمایندگی از هیات داوران جشنواره «ترایبکا» در وصف فیلم «درباره الی» گفت.حالا بعد از اکرانش در آمریکا واکنش رسانه‌ها به این فیلم قابل توجه است. واکنش رسانه‌های آمریکا در همین رابطه منتقدان ایندی‌وایر فیلم «درباره الی» را در فهرست بهترین فیلم‌های اکران ۲۰۱۵ که تاکنون دیده‌اند قرار داده‌اند. در گزارشی که به مناسبت اکران این فیلم پس از ۶ سال در آمریکا در ایندی‌وایر منتشر شده، آمده است: «چند سال پیش از آنکه «جدایی نادر از سیمین» نشان خود را بر چشم‌انداز سینمای جهان بر جا بگذارد، اصغر فرهادی شاهکار دیگری را در چنته داشت. با آنکه عجیب و باورنکردنی است که این فیلم ۶ سال در آمریکا در محاق قرار گرفته، اکنون به لطف Cinema Guild بالاخره چشم ما به دیدن «درباره الی» روشن می‌شود.» همچنین مجله اندی گرین هم درباره این فیلم نوشت: «درباره الی» از آن فیلم‌هایی است که بدون اینکه هیچ پیش زمینه‌ای درباره موضوع فیلم داشته باشید، خواهان دیدنش می‌شوید. من از دیدن فیلم لذت بردم و همچنان در حال بازیابی خودم، پس از تماشای این شاهکار اصغر فرهادی هستم. فرهادی «درباره الی» را پیش از «جدایی» نوشته و کارگردانی کرده است. اکنون فیلم او در آمریکا در حال اکران است، پس اگر ذره‌ای عدالت در جهان باقی باشد، باید به تماشای این درام جذاب رفت. «درباره الی» ویران‌کننده است، محکی است از رازهایی که در سینه نگاه می‌داریم، دروغ‌هایی که می‌گوییم و چرخه‌ای توقف‌ناپذیر که پس از آن ایجاد می‌شود. این گروه دوستان، با دروغ‌هایشان تحلیل می‌روند، درحالی‌که با سرعت به سوی تاثیراتی وحشتناک حرکت می‌کنند، اما هیچ‌گاه درس نمی‌گیرند. شاید حقیقت بتواند آنها را رهایی بخشد، شاید هم نتواند. در فیلم صحنه‌ای را می‌بینیم که آنها تلاش می‌کنند ماشین را از شن‌ها بیرون بکشند، پیام فرهادی در این صحنه آشکار است: حتی با کمک دوستانمان نیز قادر نیستیم از میان دروغ‌هایی که به خود و دیگران گفته‌ایم، خویشتن را بیرون بکشیم. فیلم‌ فرهادی ما را از شکنندگی زندگی‌هایمان آگاه می‌کند و اینکه چگونه یک لحظه می‌تواند کل خانواده را درهم بشکند. هنگامی که فاجعه رخ می‌نماید: فرهادی با شگفتی می‌پرسد: آیا کسی مقصر است؟ آیا تقدیر چنین بود؟ آیا این مساله که چه کسی مقصر است اساسا اهمیتی دارد؟هنگامی که توضیحی برای فاجعه وجود دارد، یا کسی را می‌یابیم که مقصرش بدانیم، قبول فاجعه و ادامه زندگی راحت‌تر می‌شود اما زندگی به ندرت اینقدر بخشنده می‌شود. در هر حال این‌بار تنها می‌توانید خودتان را سرزنش کنید، اگر «درباره الی» را از دست بدهید. فیلمی استادانه! از سویی دیگر نشریه مایکل اتکینسون به اکران این فیلم در آمریکا واکنش نشان داده و نوشته است: اگر پیش از این تحت‌تاثیر فیلم‌های «جدایی» و «گذشته» قرار گرفته‌اید، به‌طور یقین از قدرت نیروی ناب داستان‌گویی فرهادی آگاهید. فیلم‌های فرهادی بالغ و صریح هستند و فیلم‌سازی او متمایز و واضح است. در هر فیلم بار اصلی بر دوش داستان‌های به دقت ساختار یافته اوست و در انتها بحران همیشه در رابطه با جنسیت است. با دیدن «درباره الی» ممکن است بعضی سینمادوستان یاد فیلم «ماجرا» ساخته مایکل‌آنجلو آنتونیونی بیفتند، که در آن جست‌وجوی یک زن گمشده، تحت‌تاثیر خودشیفتگی دیگر شخصیت‌ها کمرنگ و مبهم شده و فراموش می‌شود. اما دل‌مشغولی‌های فرهادی قوی‌تر و چشمگیرتر است. جست‌وجوی الی، آیا غرق شده است یا آنجا را ترک کرده؟ او که بود و چه اتفاقی برای او افتاد؟ فیلم در همه جوانب استادانه ساخته شده است و یکی از بهترین‌های اکران امسال باقی خواهد ماند. در بین انبوه رسانه‌هایی که به اکران این فیلم در آمریکا پرداخته‌اند، گزارش رویترز هم قابل‌توجه است. به گزارش رویترز مضمون فیلمنامه، کاراکترهای متنوع، بازی‌های خوب و لوکیشن‌های جذاب از جمله عواملی بودند که توجه هیات داوران را به خود جلب کردند. نکته قابل‌توجه در دریافت این جایزه توسط فیلم «درباره الی» این است که این فیلم بعد از سال‌ها توانسته نگاه جشنواره‌های بین‌المللی را از سوی فیلم‌های خاص سینمای ایران به سمت سینمای اجتماعی ایران ببرد که در سال‌های گذشته رشد خوبی داشته است و این نوید را داشته که سینمای مستقل مستند ایران نیز می‌تواند در نگاه جهانی معرفی شود.