راه عبوراز رکود بازار هنر

دنیا سهرابی:«هنر نباید در پیچ و خم اقتصاد گرفتار شود و بلکه باید ثروت و اقتدار تولید کند. اگر در بعضی از شاخه‌ها مشکل داریم، به این خاطر است که نتوانستیم خود را به اقتصاد نزدیک کنیم.» این بخشی از سخنان معاون حقوقی و امور استان‌های وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی در آیین اختتامیه جشنواره تئاتر استان اصفهان است. کسب درآمد از هنر اگرچه همیشه مخالفان و موافقان خود را داشته است، اما خودکفایی اقتصادی سرفصلی است که همه هنرمندان و مسوولان هنری یک‌صدا با آن موافقند. با این حال کماکان به نظر می‌رسد که در میان شاخه‌های مختلف هنری تنها اصحاب سینما هستند که تاحدودی از درآمد خود راضی هستند. عده‌ای این موفقیت را مدیون حمایت‌های بی‌وقفه دولت از هنر هفتم می‌دانند، اما دسته دیگری موفقیت را مرهون جذابیت و توانایی سینما برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به شمار می‌آورند؛ راهی که شاخه‌های دیگر هنری نیز به کمک آن می‌توانند به استقلال مالی و در نتیجه شکوفایی بیشتری دست پیدا کنند.

تئاتر و سرمایه گذاران خصوصی

طی چند سال اخیر، بخش خصوصی ورود بیشتری به حوزه تئاتر داشته و همین اتفاق باعث رونق گرفتن بسیاری از سالن‌های تئاتر شده است. مجموعه نمایشی ایرانشهر واقع در خانه هنرمندان یکی از سالن‌های تئاتر خصوصی است که تمام هزینه‌هایش از بلیت‌فروشی تامین می‌شود. این سالن طی چند سال فعالیت موفقیت آمیز در حال حاضر به‌طور متوسط چهار اثر نمایشی را به‌طور همزمان در سالن‌های مختلف روی صحنه می‌برد و استقبال تماشاچیان از آن هم بسیار خوب بوده است. در همین زمینه چندی قبل اشکان خطیبی تهیه‌کننده تئاتر در گفت‌وگو با روزنامه‌ «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد که ساخت سالن‌های تئاتر خصوصی بهترین راه برای سرمایه‌گذاری در حوزه تئاتر است، چرا که تعداد زیادی از گروه‌های خوب تئاتری مدت‌ها در صف انتظار برای گرفتن سالن باقی می‌مانند و اگر سالن‌های بیشتری برای اجرا وجود داشته باشد، قطعا پول بیشتری وارد بدنه تئاتر کشور خواهد شد. این در حالی است که رضا بابک؛ بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر نیز در جشنواره عروسکی اعلام کرد: «در این نکته شکی وجود ندارد که نمایش عروسکی هنری لبریز از تخیل و فانتزی است؛ بر همین اساس با قدرت اعلام می‌کنم که بخش خصوصی از ورود به این گونه نمایش و تولید آثار کیفی به هیچ وجه ضرر نخواهد کرد.»

تجسمی، حراج و دیگر هیچ

چندین سال است که حراج‌های هنری ازجمله حراج کریستی و حراج بزرگ تهران جان تازه‌ای را در تن هنرهای تجسمی ایران دمیده است؛ به طوری که آخرین حراج تهران رقمی بیش از ۱۳ میلیارد تومان را به حساب هنرمندان و کارگزارانشان واریز کرد. این در حالی است که فروش آثار هنری به غیر از حراج‌ها رواج چندانی نداشته و آثار هنری معمولا مدت زمانی طولانی در گالری‌ها خاک می‌خورند و در اکثر مواقع هنرمندان چند ماه پس از فروش آنها به درصد خود دسترسی پیدا می‌کنند. با این شرایط برای اکثر هنرمندان بسیار سخت است که سالی بیش از یکی دو اثر را آماده کنند و به همین خاطر با اینکه هنرمندان بسیاری در این شاخه فعالیت می‌کنند اما گردش مالی چندانی ندارند. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی آثار هنرمندان و خرید آثار هنری - به‌عنوان سرمایه‌گذاری- می‌تواند به رونق این شاخه هنری کمک شایانی کند.