رکورد فروش آثار تجسمی ایرانی به ۱۶.۸میلیون دلار رسید
معادلات بازار هنر در ایران
افزایش بهای آثار با توجه به رشد نرخ دلار و تورم، عدم برگزاری یک دوره از حراج تهران، چالش‌های متعدد اجتماعی و اقتصادی در بازار و پیش‌بینی‌ناپذیر بودن وضعیت بازارها از مهم‌ترین دلایلی بود که سرمایه‌گذاری در هنرهای تجسمی را آسیب‌پذیر نشان می‌داد. اما به‌رغم این نگرانی‌ها سال 1402 برای هنر تجسمی ایران سال پررونقی بود و توانست با فروش 16.8میلیون دلاری در بازارهای داخلی و خارجی رکورد قابل‌توجهی را ثبت کند. این در حالی بود که مجموع فروش سال 1401در حدود 10.5میلیون دلار و مجموع فروش در سال 1400 حدود 16.4میلیون دلار بوده است. اهمیت کاهش قابل‌توجه فروش در سال 1401در این است که بدانیم در این سال میانگین قیمت پیشنهادی حراجی‌ها در مقایسه با سال 1400 رشد قابل‌توجهی داشته است. به بیان دیگر با وجود افزایش قیمت آثار ارائه‌شده در حراجی‌ها، مجموع فروش آثار ایرانی 38درصد کاهش داشته است. در حراج اخیر تهران، میانگین قیمت آثار 58هزار دلار بوده است. این در حالی است که میانگین قیمت آثار این حراجی در سال گذشته میلادی 26.3هزار دلار بوده است.
جزئیات بازار هنر 02
طبق اطلاعاتی که سایت آرتچارت منتشر کرده است، در سال گذشته مجموع فروش هنر مدرن و معاصر ایران در همه خانه‌های حراج به 16میلیون و 823هزار و 146دلار رسید و نسبت به سال 1401 حدود 65درصد رشد مثبت را تجربه کرد. هنرمندان ایرانی موفق شده‌اند بیش از 70درصد از آثار خود را در حراج‌های برگزارشده در سال 1402 به فروش رسانند. این بالاترین میزان فروش هنرمندان ایرانی در خانه‌های حراج در چهار سال گذشته است. حدود 35درصد از آثار عرضه‌شده در حراج‌های برپاشده در سال 1402 در بازه برآوردها فروخته شده‌اند. این موضوع بدین معناست که بیشتر آثار هنرمندان ایرانی در بازه برآوردی پیش‌بینی‌شده به فروش می‌رسند.
همچنین 63درصد از مجموع 16.8میلیون دلار به‌دست‌آمده از فروش آثار ایرانی در کلیه حراج‌های داخلی و خارجی، از حراج هنری ایران یعنی حراج تهران حاصل شده است. این موضوع -با کمی تسامح- یعنی بیش از 10میلیون دلار از کل درآمد هنر ایران در حراجی‌های سال 1402 در داخل کشور ردوبدل شده و ارزآوری این بازار برای اقتصاد ایران کمی بیشتر از شش‌میلیون دلار بوده است. بعد از ایران، دو کشوری که بیشترین سهم را در فروش آثار هنری ایران داشته‌اند، بریتانیا و آمریکا به ترتیب با 20 و 8درصد از مجموع کل فروش هستند. یعنی آثار ایرانی بیشتر در حراجی‌های انگلیسی و آمریکایی چکش خورده‌اند.
البته در سال گذشته نسبت آثار ایرانی فروخته‌شده به ارائه‌شده در حراج‌های شناخته‌شده بین‌المللی به بالاترین میزان خود در چهار سال اخیر رسید. وضعیت فروش آثار ایرانی در حراجی‌های خارجی و داخلی نشان می‌دهد که اگرچه فروش آثار با بیشینه برآورد نسبتا بیشتر شده است، در باقی موارد، یعنی در فروش آثار با کمینه برآورد و فروش در بازه برآورد و همچنین آثار فروش‌نرفته، تغییر معناداری در عرضه آثار ایرانی وجود نداشته است. نکته جالب آن است که از فروردین 1399تا اسفند 1402 حراج تهران بیش از 90 آثار عرضه‌شده در کلیه حراج‌هایش را به فروش رسانده و حتی در برهه‌ای فروش 100درصد را حاصل کرده است.
طبق داده‌ها، آخرین حراج تهران (نوزدهمین دوره) که در بهمن 1402 (2024 میلادی) برپا شده، بیش از 92درصد فروش را حاصل کرد و میانگین قیمت آثار به 5.58هزار دلار رسید. موفق‌ترین سال در بازه سال‌های 2021تا 2023 چه از لحاظ میانگین قیمت آثار و چه از لحاظ درصد فروش سال 2022 بوده است.
