گروس عبدالملکیان برگزیده جایزه «رودی» شد
طنین شعر فارسی در ایتالیا
در چنین وضعیتی آثار چند شاعر جوان طرفداران زیادی دارد که یکی از آنها گروس عبدالملکیان است؛ شاعری که در سالهای اخیر با انتشار کتابهایش توانست طیف وسیعی از مخاطبان جوان را با خود همراه کند. یک سال پیش منتخبی از سه مجموعه شعر این شاعر با نامهای «حفرهها»، «سهگانه خاورمیانه» و «پذیرفتن» توسط فائزه مردانی، استاد دانشگاه بولونیا و فرانچسکو اوکتو، شاعر و مترجم ایتالیایی ترجمه و با نام «جنگ، عشق، تنهایی» در ایتالیا منتشر شد. حالا همان کتاب با استقبال ایتالیاییها روبهرو شده و یکی از مهمترین جایزههای ادبی این کشور را به خود اختصاص داده است. جایزه «رودی» در حالی مراسم پایانی خود را در شهر تورین برگزار کرد که جایزه بخش شاعران تاثیرگذار معاصر که با عنوان «شاهد زیبایی» شناخته میشود به گروس عبدالملکیان از ایران رسید. جایزه «رودی» یکی از مهمترین جوایز ادبی ایتالیاست که حدود ۳۰ سال پیش بنیانگذاری شد و در چندین بخش از جمله شعر شاعران ایتالیایی، شعر جوان ایتالیا، جایزه منتقدان و روزنامهنگاران ادبی و همچنین شاعران تاثیرگذار معاصر برگزیدگان را هر سال معرفی میکند.
هیات داوران این جایزه درباره انتخاب شاعر ایرانی نوشته است: «گروس عبدالملکیان در سطح جهان، یکی از شاخصترین صداهای شعر معاصر فارسی است. چندین سال است که شعرها و سطرهای او نهتنها در ایران که در زبانهای مختلف دست به دست میچرخد و اثرگذار است. آثار او که در ادامه رشتهکوه عظیم شعر هزارساله فارسی است، منعکسکننده زندگی، رنج، رویا و سرنوشت مردمی است که همواره برای صلح، آزادی و برابری مبارزه کردهاند. کتاب «جنگ، عشق، تنهایی» (گزیده شعرهای گروس عبدالملکیان به ایتالیایی) فرصتی است تا طنین فریاد انسانیِ شعرهای او را به ایتالیایی بشنویم. بنابراین به پاس اثرگذاری شاعرانه و عمق شعرهای او، به پاس تعهد اجتماعی، مدنی و انسانی آثارش، جایزه «شاهد زیبایی» را به گروس عبدالملکیان اهدا میکنیم. به امید اینکه بار دیگر شعر، موجب حرکت به سمت جهانی زیباتر شود.»
عبدالملکیان کتاب «سهگانه خاورمیانه» را از زمستان ۹۳ تا پاییز ۹۷ و طی چهار سال با ساختمان و فضایی متفاوت نوشته است. این کتاب نهمین اثر گروس عبدالملکیان و ششمین مجموعه شعر مستقل اوست که پس از چهار سال از انتشار آخرین مجموعهشعر مستقل او یعنی «پذیرفتن» راهی بازار نشر شد. نسخه ایتالیایی «سهگانه خاورمیانه» شامل ۳۴ قطعه شعر در ۱۷۳ صفحه است و با قیمت ۲۰ یورو توسط نشر کارابا منتشر شده و در بازار کتاب ایتالیا در دسترس علاقهمندان است. فائزه مردانی، مترجم کتاب «سهگانه خاورمیانه»، پیش از این «فرهنگ لغت دوزبانه ایتالیایی - فارسی» و ترجمه مجموعه شعر «ابراهیم در آتش» سروده احمد شاملو را نیز به ایتالیایی منتشر کرده است. آثار گروس عبدالملکیان تاکنون به زبانهای مختلفی مانند انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی، سوئدی و کُردی ترجمه و منتشر شدهاند.
دو سال پیش هم نام گروس عبدالملکیان با مجموعه شعر «تکیه دادن به دیروقت» در فهرست نامزدهای اولیه جایزه قلم آمریکا (PEN America) که یکی از معتبرترین جوایز ادبی دنیاست قرار گرفته بود.
گروس عبدالملکیان متولد سال ۱۳۵۹ در تهران است و با انتشار کتاب «پرنده پنهان» در سال ۱۳۸۱ به شکل رسمی وارد عرصه ادبیات معاصر ایران شد. «رنگهای رفته دنیا»، «سطرها در تاریکی جا عوض میکنند»، «حفرهها»، «پذیرفتن»،«گزیده اشعار»، «هر دو نیمه ماه تاریک است» و «سهگانه خاورمیانه» نام کتابهایش هستند که در این سالها منتشر شدهاند.گروس عبدالملکیان در مصاحبهای درباره کتبهایش گفته است: «همواره بیش از آنکه شعرها را بنویسم، شعرها مرا نوشتهاند. پس فکر میکنم هر مجموعه، اندیشه و حالات درونی دورهای از من را بیان کرده است و حتی میتوانم بگویم شعرهای یک دوره عمیقا به من نشان دادهاند که دارم از کدام دریچه به انسان و هستی نگاه میکنم. این مساله در مورد کتابهای «رنگهای رفته دنیا» و «سطرها در تاریکی جا عوض میکنند» هم صدق میکند؛ اما مصداق روشنترش کتابهای بعدی من، یعنی «حفرهها»، «پذیرفتن» و «سهگانه خاورمیانه» است که در حقیقت مجموعهای از شعرهای پراکنده که در کنار هم ریخته شده باشند، نیستند. بلکه حتی پس از نوشته شدن شعرها، تلاش کردهام کل مجموعه را از بیرون سازماندهی کنم و حتی برخی شعرها را که به گمانم خیلی ربطی به آن دوره خاص نداشتهاند کنار گذاشتهام. یعنی سعی کردهام این کتابها بیش از آنکه مجموعهای پراکنده از شعرها باشند، کتابهایی باشند، هر کدام با چند موتیف اصلی در حوزه اجراهای زیباشناسانه که فضای فکری کم و بیش منسجمی را بیان کردهاند. فلسفه «پذیرفتن» بیرون آمده از فلسفه «حفرههاست» -که توضیحش مفصل و به گمانم خارج از این گفتوگوست- و البته سهگانه خاورمیانه داستان دیگری دارد و تکیه اولیهاش را به فضای اجتماعی داده است، اما از دل آن فضای اجتماعی، خصوصا در بخش پایانی کتاب، تاملات اصلی کتاب پیشین، یعنی «پذیرفتن» را در گامی متفاوت اجرا میکند. البته یقینا اینها ایدههای من بوده است و نهایتا باید دید مخاطبی که برای کندوکاو این وجوه در این مجموعهها وقت گذاشته است به چه نتایجی میرسد.»
او درباره ترجمه کتابهایش و بازخوردی که گرفته هم گفته است: «خوشبختانه به این دلیل که مترجمانی حاذق با وقت و زحمتی بسیار این کتابها را به زبانهای دیگر ترجمه کردهاند و گویا توانستهاند روح شعرها را در زبان مقصد به شکلی زنده دربیاورند - مسالهای که در ترجمه شعر یقینا مهمتر از ترجمه واژه به واژه و مکانیکی اثر است - بازخوردهای غالبا مثبتی از مخاطبان شعر در آن زبانها گرفتهام و حتی گاه همین بازخوردها و نقدها و یادداشتهای جدی که درباره آنها نوشته شده، راه را برای ترجمه به زبانی دیگر گشوده است.»