افسونگری با موهای سپید

حسین بهزاد فرزند میرزا فضل‌الله اصفهانی نقاش و قلمدان‌ساز در سال ۱۲۷۳ خورشیدی در تهران متولد شد. پدرش در قلمدان‌سازی و نقاشی آبرنگ شهرتی داشت. وی تحصیلات خود را در مدرسه شرف ظفر آغاز اما پس از مدتی به دلیل علاقه به نقاشی، تحصیل را رها کرد. پدرش او را برای فراگیری مینیاتور به مجمع‌الصنایع نزد ملاعلی قلمدان‌ساز اصفهانی فرستاد. پس از درگذشت پدرش و ملاعلی قلمدان‌ساز اصفهانی، بهزاد از محضر حسین پیکرنگار بهره برد.

در سال ۱۳۱۴ موسیو رابینو باستان‌شناس فرانسوی بهزاد را با خود به فرانسه برد و وی را به کار گرفت. در این هنگام تاجرهای کلیمی عتیقه‌فروش، دائم به‌طور محرمانه به وی مراجعه کرده و از او دعوت به کار می‌کردند زیرا می‌توانستند کارهای بهزاد را به عنوان کارهای قدیمی و عتیقه بفروشند.

 اقامت وی در فرانسه، ۱۳ ماه طول کشید و در این مدت وی به موزه‌های لوور، گیمه و ورسای می‌رفت و آثار قدیمی مینیاتور ایرانی و شرقی را مطالعه می‌کرد. او این دوران را این‌طور توصیف می‌کرد: «من در این مسافرت شکفته شدم و خودم را شناختم و پنجه‌های من از آن پس شور و احساس نوظهور تازه‌ای یافت». در جای دیگری می‌گوید: «مطالعه من در سبک‌های مختلف نقاشی ایرانی و خارجی بدین منظور بود تا سبکی به ‌وجود بیاورم که ضمن داشتن خصایص ایرانی با هنر روز دنیا نیز منطبق باشد.» در ایران برای افراد مختلفی کار کرد. کمی بعد جنگ جهانی دوم شروع شد و متفقین که در تهران حضور پیدا کردند کارهای بهزاد را خوب می‌خریدند.

گفته می‌شود وی نخستین نقاش مبتکر مینیاتور پس از صفویان بوده‌ است و این هنر را از گرایشی که در زمان قاجار به سمت نقاشی‌های روسی پیدا کرده بود به سمت نقاشی‌های ایرانی بازگرداند. بسیاری بر این باورند که هر چند او معتقد به پیروی از سبک خاصی در نگارگری نبود ولی ابداعات و تغییرات ایجادشده توسط او به‌وجود‌آورنده سبک خاص وی بود که در عین حال تاثیرگذار بر آثار نگارگران هم‌عصر خود بوده ‌است.

مجلس شورای ملی در اردیبهشت ۱۳۳۷ تصویب کرد حقوق معینی به شکل مادام‌العمر از طرف دولت به حسین بهزاد پرداخت شود. حال عمومی بهزاد در سال ۱۳۴۷ وخیم شد و دو بار برای درمان از سوی وزارت فرهنگ به اروپا فرستاده شد. با این حال معالجات موثر واقع نشد و وی در ساعت ۸:۴۸ شب ۲۱ مهر ۱۳۴۷ در ۷۴سالگی در تهران درگذشت.

سازمان میراث فرهنگی ایران در ۱۳۷۱ تصمیم گرفت موزه‌ای دائمی از آثار حسین بهزاد به وجود آورد. به همین جهت یکی از کاخ‌های واقع در مجموعه سعدآباد به نام کاخ کرباسی را به این امر اختصاص داد و سپس طی قراردادی با پرویز بهزاد، پسر حسین بهزاد، ۲۸۹ فقره از آثار بهزاد را به این ساختمان منتقل کردند.